Agresja
Czytając książkę Aronsona zrozumiałam, że to ludzie są gatunkiem najbardziej agresywnym. Uwidacznia to się w życiu codziennym, z naszej bądź innych inicjatywy jednakże najważniejsze jest to by temu przeciwdziałać a przede wszystkim redukować przemoc.
Jako przyszły pracownik socjalny będę miała wiele styczności z ludzką frustracja i agresją, jestem tego świadoma, aczkolwiek jestem pełna entuzjazmu i spokojności duchowej, ponieważ wiem jak redukować przemoc i wiem, czego się spodziewać po ludzkich zachowaniach w stanie frustracji.
Zachowania agresywne są przedmiotem badań, oraz obserwacji i analiz specjalistów wielu dziedzin naukowych i wielu sfer życia społecznego i jest to zrozumiałe, dlatego że oni wszyscy spotykają się w swojej działalności naukowej z przejawami działań agresywnych. Interesują się tym zjawiskiem nie tylko psychologowie a także biologowie, socjologowie, pedagodzy i farmakologowie a także prawnicy, lekarze, wychowawcy i organizatorzy życia społecznego.
Agresję można rozpatrywać na wieloraki sposób. Agresywne jest dziecko rzucające zabawkę o ścianę , sprzedawca który za wszelką cenę usiłuje „wcisnąć” nam towar ,agresywny jest mężczyzna dokonujący gwałtu na kobietach. Rozróżnianie agresji w ten sposób uwzględnia jedynie wyniki, a nie intencje danej osoby. E. Aronson dokonuje rozróżnienia w obrębie kategorii agresji zamierzonej - agresji stanowiącej cel sam w sobie i instrumentalnej - służącej do osiągnięcia innego celu. Przykładem agresji instrumentalnej może być piłkarz, który powoduje kontuzję obrońcy drużyny przeciwnej, by w ten sposób eliminując go z gry, zwiększyć szansę wygranej swojej drużyny. Natomiast, jeżeli zrobiłby to w ostatnich minutach meczu odpłacając za zniewagę, byłaby to agresja stanowiąca cel sam w sobie. Agresywne zachowanie niesie za sobą skutki dla ofiary.
Moim rozważaniom poświeciłam dużo czasu na agresję wśród dzieci i młodzieży, która ostatnio jest tematem tabu. W ostatnim czasie możemy zauważyć nie właściwe zachowania u dzieci i młodzieży w szkole. Niepokojącym zjawiskiem w obecnej szkole jest coraz większa liczba dzieci agresywnych, nadmiernie aktywnych lub biernych społecznie, nerwowych. Uczniowie ci są jednocześnie drażliwi, wybuchowi, impulsywni. Jawnie manifestują aroganckie zachowanie wobec nauczycieli, lekceważą obowiązek szkolny.
Do czynników, które sprawiają, że szkoła może stać się pierwotną przyczyną zachowań agresywnych zaliczamy:
nie prawidłowe warunki życia szkolnego;
nie dostosowany do możliwości dziecka system wymagań i nieprawidłowy sposób ich realizacji;
nie korzystne dla procesu dydaktycznego- wychowawczego cechy nauczyciela
Kolejną z przyczyn wzrastającej agresji u dzieci można doszukiwać się w rodzinach. Dzieci, które mają zaspokojoną potrzebę bezpieczeństwa w swoich rodzinach, można zauważyć ,że są mniej agresywne i lepiej radzą sobie z emocjami. Gdy są otaczane miłością i zainteresowaniem, mają mało powodów do agresji i wrogości. Wówczas, gdy ich świat wartości i potrzeb zostaje zaburzony mogą uciekać się do zachowań niewłaściwych, charakterystycznych dla działań agresywnych.
„Idealnym" modelem dla wpajania dzieciom agresywnych postaw są karzący rodzice. Bez wątpienia są osobami ważnymi w życiu dziecka i jest ono od nich zależne, więc kara w postaci np. bicia na pewno zostanie odebrana przez to, że zwykle naśladowanie rodzicielskich wzorców w takich rodzinach jest nagradzane jako ważny sygnał, dodatkowo wzmocniony .
Do innych przyczyn wzrastania agresji u dzieci mających źródło w rodzinie ma wpływ:
brak jasnego przekazu „co jest dobre z co złe”,
wychowanie w duchu „dziecko nie ma głosu”,
kryzysy domowe (kłótnie, rozwód rodziców)
podwójne wzorce zachowań ( co innego mówi się, a co innego robi)
Jednakże główną przyczyna agresji są massmedia. Przeraża mnie fakt, że agresji uczymy się poprzez naśladownictwo. W dzisiejszych czasach mass media odgrywają dużą rolę, niestety dzieci oglądając telewizje uczą się agresywnych zachowań. Dzieci utożsamiają się z bohaterami filmów tzw. "kina akcji". Tak jak w filmie, mamy do czynienia z nieludzką wręcz brutalnością, bezwzględnością i okrucieństwem. W świecie tych młodych ludzi nie ma miejsca na uczucia i kompromis, podobnie jak w "filmach walki" dominuje obawa przed porażką i kompromitacją, którą można pokonać siłą, zagłuszyć agresją. Często filmy czy gry komputerowe dostarczają negatywnych wzorców, które są łatwo przejmowane przez widzów, choćby w formie naśladownictwa zachowań filmowych idoli. Podobnemu procesowi naśladownictwa sprzyja również oferta programów telewizji, która chcąc pozyskać widza pokazuje filmy przepełnione agresją, nie zważając często na porę ich emisji. Coraz częściej uwagi te dotyczą również bajek dla dzieci, w których tradycyjnie już dobro walczy ze złem, tylko z tą zasadniczą różnicą, iż owa walka przybiera formę wręcz makabrycznych scen. Bohaterowie współczesnych bajek to często herosi o nadludzkiej sile, potrafiący niszczyć i zabijać. Pomimo tego, że bajki zawierają zawsze jakiś morał, to jednak wydaje się wątpliwe, czy aby na pewno trafi on do dziecka. Można też zauważyć, że środki masowego przekazu i ich niewłaściwe oddziaływanie ma zasadniczy wpływ na przestępczość, zwłaszcza u dzieci i młodzieży, którzy są podatni na sugestię niż osoby dorosłe.
Ogromne znaczenie podczas powstawania agresywnych zachowań ma typ osobowości dziecka. Eysenck w swym systemie typologicznym wyróżnił osobowość introwertyczną oraz ekstrawertyczną. Człowiek ekstrawertyczny jest społeczny, potrzebuje ludzi, z którymi mógłby rozmawiać, nie lubi sam ani czytać, ani się uczyć. Lubi sytuacje niebezpieczne, ryzykowne, często sam wystawia się na niebezpieczeństwo, postępuje pod wpływem nastroju chwili i na ogół jest impulsywny. Preferuje grubiańskie dowcipy, na wszystko ma gotową odpowiedź, jest beztroski, optymistyczny.
Jest ruchliwy i czynny, jednocześnie zaś skłonny do agresji i łatwo traci głowę. Oznacza to, że nie kontroluje ściśle swoich emocji i nie zawsze można na nim polegać.
Osobowość introwertyczną posiada człowiek cichy, ustępliwy, który lepiej się czuje pomiędzy książkami niż pomiędzy ludźmi. Jest w stosunku do innych z wyjątkiem zaufanych przyjaciół ostrożny i powściągliwy. W miarę możliwości najpierw myśli a dopiero potem mówi. Nie lubi emocji, codzienne obowiązki traktuje poważnie i lubi wokół siebie porządek. Ściśle, nadzoruje swoje czucia, rzadko jest agresywny i niełatwo traci głowę. Można na nim polegać, choć jest raczej pesymistą i przywiązuje wielką wagę do reguł moralnych.
Dziecko ekstrawertyczne tylko poprzez introwersję ( a więc bariery wychowawcze i kontrolę), może być właściwie wychowane, dziecko introwertyczne zaś można skierować w stronę ekstrawersji tylko za pomocą pobłażliwość, zachęcania do większej samodzielności itp. Reasumując typ ekstrawertyczny jest wrażliwy na nagrody zaś introwertyczny na kary.
Reasumując nie ma jednej recepty na przezwyciężenie zachowań agresywnych u dzieci. Zależne jest to od osobowości dziecka, modelu wychowania i czynników wynikających z życia w społeczności. Ważnym będzie wskazywanie i kierowanie rozwojem dziecka, chociażby niepozwalanie dziecku na wszystko, ograniczanie telewizji i oglądania programów wszystkich po kolei, interesowanie się potrzebami emocjonalnymi dziecka, osobami, z którymi poza domem przebywa. Nie można także pominąć wychowania religijnego dziecka. Jeżeli jest wychowane w duchu miłości i wiary w Boga, ma ugruntowane wartości i wie, co jest dobrem, a co złem, należy się spodziewać pozytywnych postaw i zachowań w relacjach z innymi. Religijność nie utrudnia, ale zachęca, wskazuje i mobilizuje do dobrego życiam i dobrego postępowania w rodzinie, szkole i
w codziennym życiu.