Ubezpieczenie  pielęgnacyjne 

Dr  n. med. Aneta Renata Mamos

Hipotezy  dotyczące starzenia się 

• Hipokrates,  który porównywał okresy życia do pór  roku i przypisał on starości zimę oraz  wyznaczył jej początek na wiek 56 lat.

• Arystoteles, uważał, że długość życia zależy od wzrostu danej osoby i orzekł, iż człowiek zaczyna chylić się ku upadkowi począwszy od 50 lat.

• Galen (rzymski lekarz cesarzy) starość uważał za nieuniknioną i nieuleczalną chorobę, którą należy leczyć, głównie przez jego zalecenia higieniczne.

• Św. Augustyn - podzielił życie na sześć okresów, a starość rozpoczynała się w wieku 60 lat i trwała aż do 120 lat.

• Od średniowiecza do połowy XVII w. starość traktowano jako chorobę, a działania poznawcze ograniczono do opracowania etiologii starzenia się i poszukiwania możliwych sposobów leczenia,

Początek XIX  wieku przyniósł prace, które zainicjowały  naukową gerontologię, czyli dziedzinę wiedzy  o starości i starych ludziach, dziedzinę,  od której, po systematycznych badaniach, oczekiwano  podania przyczyn starzenia się.

W opinii  F.X. Kaufmanna (Klonowicz, 1973) i innych  badaczy proces starzenia się jest tak  samo trudno wytłumaczalny jak proces życia.  Przyjmuje się więc, iż jest to swego  rodzaju fenomen pierwotny, którego przebieg  i prawidłowości można jedynie badać i  opisywać, natomiast naukowe zdefiniowanie starości  i starzenia się jest niemożliwe. 
 

Zielona  księga 

    Komisja  Wspólnot Europejskich w Brukseli, w ramach  Zielonej Księgi w Sprawie Zmian Demograficznych, ogłosiła 16 marca 2005 roku Komunikat pt. "Sprostać zmianom demograficznym: nowa solidarność międzypokoleniowa".

• Komunikat  odnosi się do aktualnej sytuacji demograficzno-społecznej  i stwierdza, że Europa stoi dziś przed  niespotykanymi dotychczas zmianami demograficznymi.  W 2003 roku przyrost naturalny ludności  w Europie wyniósł zaledwie 0,04% rocznie;  w nowych Państwach Członkowskich, z wyjątkiem  Cypru i Malty, liczba ludności spadła.  W wielu krajach imigracja stała się  niezbędna do zapewnienia rozwoju ludności.  Współczynnik dzietności jest wszędzie poniżej  progu koniecznego do odnawiania populacji (około  2,1 dziecka na kobietę), a w wielu  Państwach Członkowskich  spadł poniżej 1,5 dziecka na kobietę. 

• W okresie  ostatnich 10 lat zwiększyła się w przypadku  mężczyzn o ponad 4 lata, a w przypadku  kobiet o ponad 3 lata. W roku 1950  były ponad 2 miliony osób po 60  roku życia, czyli 8.3% ogółu ludności  Polski, w roku 2001 prawie 6 milionów,  czyli 16% całej populacji. Prognozy na  rok 2020 przewidują, że liczba ta wzrośnie  do niemal 8 milionów. Czyli coraz szybciej  będzie wzrastać liczba osób w mocno  podeszłym wieku 

• Obecnie,  sytuacja zdrowotna Polaków jest gorsza w  porównaniu z mieszkańcami krajów Unii Europejskiej.  Wskaźnikiem uwzględniającym ten fakt jest  wskaźnik syntetyczny przeciętnej długości trwania  życia przeżytego w zdrowiu. Wskaźnik ten  został oszacowany przez Biuro Światowe WHO  w Genewie dla lat 2000 i 2001 dla  wszystkich krajów. Z Raportu WHO wynika,  że obecnie Polacy żyją w zdrowiu przeciętnie  64,3 lat (62,1 mężczyźni i 66,6 lat  kobiety) a więc o około 6,1 lat  krócej niż mieszkańcy krajów UE, przy  czym różnica w stosunku do najdłużej  żyjących w zdrowiu mieszkańców Szwecji wynosi  7,5 roku, natomiast w stosunku do mieszkańców  Portugalii, których pozycja w Unii jest  pod tym względem najgorsza - około 2,5roku.

Gerontologia  

• Zrozumienie  problemów wieku starczego, badanie specyfiki  tej fazy życia (prawidłowości, zaburzenia),  podejmowanie prób poszukiwania należnych rozwiązań  w sferze np. zadań leczniczych, terapii  somatycznej, psychicznej i społecznej, zadań  profilaktycznych i opiekuńczych wobec osób  starszych

 

Gerontologia jest dzielona na trzy podstawowe działy: 

• G.  medyczna (geriatria, geratohigiena, psychogeriatria)

• G. społeczna (pedagogika, psychologia, socjologia)

• G. eksperymentalna i doświadczalna (biologia i filozofia starzenia się)

Gerontologia 

Gerontologię  społeczną należy analizować w trzech zakresach  badawczych:

• Gerontopsychologia - rozpatruje starzenie się człowieka w perspektywie zmian intelektualnych, osobowościowych, obrazu samego siebie, zakresu zainteresowań, motywacji do działania

• Gerontosocjologia - bada role społeczne jakie pełni człowiek starszy w rodzinie i społeczeństwie oraz analizuje warunki materialno-bytowe

• Gerontologia edukacyjna lub geragogika - zajmuje się uwarunkowaniami życia i edukacji, w tym samokształcenia osób starszych oraz nauczaniem przez osoby starsze.

Starzenie  się i starość 

Jak określamy  wiek człowieka?

• Wiek kalendarzowy

• Wiek biologiczny

• Wiek psychologiczny

• Wiek społeczny

• Wiek funkcjonalny

• Wiek ekonomiczny

• Wiek subiektywny

Z fizjologicznego  punktu widzenia życie człowieka składa się  z trzech okresów:

• Okres dzieciństwa i młodości, w którym organizm rozwija się, wielkość i funkcje narządów wzrastają, procesy anaboliczne przeważają nad procesami katabolicznymi. Okres ten trwa od momentu narodzin do ok.25 roku życia

 

• Okres  równowagi miedzy procesami rozwoju i inwolucji, trwający od ok. 25 do ok. 35 roku życia

 

• Okres  przewagi procesów katabolicznych nad anabolicznymi  ze stopniowym nasileniem się procesów inwolucyjnych,  które można określić nazwą „starzenia się”. Okres ten rozpoczyna się już ok. 35 r. ż i trwa do końca życia.

Pojecie starości  oraz starzenia się organizmu można rozpatrywać  zarówno do jednostki-starzenie się pojedynczych osób (starzenie osobnicze), jak i zjawisko dotykające grupę- starzenie się całych społeczności (starzenie populacyjne).

W gerontologicznej  pojęcie starość dotyczy etapu, stanu w życiu człowieka, natomiast starzenie się traktuje się jako proces.  

 

• Starzenie  się - jest naturalnym, długotrwałym i nieodwracalnym procesem fizjologicznym, zachodzącym w osobniczym rozwoju organizmów, w tym także człowieka. Starzenie ma więc charakter dynamiczny, przebiega w czasie, może ulegać przyśpieszaniu lub zwalnianiu. Proces starzenia się ma uwarunkowania genetyczne, biologiczne i środowiskowe.

• Starość  - ma charakter statyczny, w dużym stopniu jest pojęciem umownym, oznacza późny okres życia i nieuchronnie kończy się śmiercią. Jako początek starości w zastosowaniu do badań biologicznych i medycznych przyjmuje się wiek 60. lub 65. rok życia (zarówno dla mężczyzn jak i kobiet), natomiast w badaniach socjologicznych i demograficznych początek starości jest utożsamiany z wiekiem emerytalnym.

Jak  możemy określić granice starości? 

Starość  chronologiczna czyli na podstawie wieku kalendarzowego.

Starożytna klasyfikacja  chińska - 70 roku życia

Klasyfikacja pitagorejska  - 60 lat

_____________________________________

Obecnie stosowane  progi starości charakteryzują się większą  rozpiętością.

Gerontolodzy rosyjscy  oraz niektórzy amerykańscy - 75 lat

Demografowie francuscy - 60-65  lat

Bromley oraz  Organizacja Narodów Zjednoczonych - 65 lat

WHO- 75 lat

Jak  możemy określić granice starości? 

Starość  biologiczna oznaczana na podstawie zaawansowania procesów biologicznych, takich jak histereza plazmy komórkowej, zmniejszenie się wody w organizmie, nagromadzenie się złogów w tkankach, obniżenie się zdolności komórek do podziału.

Na tej podstawie  nie wyróżnia się podokresów starości,  lecz schematy starzenia się:

• Starzenie dyferencyjne charakterystyczne dla różnych obszarów klimatycznych i kulturowych

• Starzenie wzorcowe charakterystyczne dla danego kraju, kontynentu i danej rasy ludzkiej

Jak  możemy określić granice starości? 

• Starość  psychologiczna ocenia się różnymi testami psychologicznymi, ocena ogólnej sprawności motorycznej albo tolerancji wysiłku

• Starość społeczną określamy na podstawie określenia charakteru, zakresu i hierarchii ról społecznych

• Starość ekonomiczna czyli zależy od progu wieku poprodukcyjnego

• starość socjalna jest oparta na prawie jednostki do świadczeń z systemu zabezpieczenia społecznego zagwarantowanych w momencie pojawienia się ryzyka starości

• Starość subiektywna osoba osiągnie wówczas, kiedy sama przyzna, że jest już w wieku starczym.

Podziały  wieku starczego- progi starości 

• Wg  B. Żakowska-Wachelko i  W. Pędicha:

Wczesna starość  (65-74 lat)

Starość późna  (  74 r. ż)

• Wg Z. Falicki:

Wiek podeszły  (60-74 lat)

Wiek starczy  (75-89 lat)

Długowieczność  (wiek sędziwy) 90 i więcej

• WHO wyróżnia trzy podokresy starości z tym, że dolna granica została obniżona o 5 lat

Podziały  wieku starczego- progi starości 

• B.  Bromleya ( 60-65 lat- okres przedemerytalny;  65-70 lat okres emerytalny;  70 lat - okres starczy)

• Bochenek (60-70 lat -I stopień starzenia się; 70-80 lat - II stopień starzenia się; 80-90 lat - III stopień starzenia się)

• Amerykanie (starość wczesna, starość późna)

• S. Klonowicz (starość właściwa starość sędziwa)

Podziały  wieku starczego- progi starości 

• K.  Dzienio (powstała na podstawie badań dotyczących  sprawności oraz aktywności zawodowej :

Początkowa starość  (60-69 lat)

Wiek przejściowy  (70-74 lat)

Wiek zaawansowanej  starości (75 - 84 lat )

Wiek niedołężnej  starości (85 i  )

• A. Rosławskiego

Okres przedstarczy  (54-64 lat)

Okres wczesnej  starości (65-74 lat)

Okres późnej  starości (75 - 84 lat)

Końcowy okres  starzenia się (po 85 roku życia)

 Przyjmujemy, że granica starości wynosi 65 lat więc będziemy stosowali takie progi starości:

• 65 - 74 lata - początkowa starość

• 75 - 84 lata - wiek zaawansowanej starości

• 85 i  - wiek niedołężnej starości

Każdy organizm  ma gatunkowo zaprogramowany proces starzenia  się jednak na jego przebieg wpływa wiele  czynników: środowisko zewnętrzne, metabolizm,  przebyte choroby.  

Działanie czynników  zewnętrznych i wewnętrznych powoduje, że  procesy starzenia się przebiegają w różnym  tempie u osób z tego samego gatunku,  dlatego wyróżnia się:

• Starzenie fizjologiczne (prawidłowe) - gdy wiek chronologiczny jest zgodny z wiekiem biologicznym

• Starzenie przedwczesne (patologiczne) gdy wiek biologiczny lub czynnościowy jest bardziej zaawansowany, niż to wynika z wieku chronologicznego

• Starzenie opóźnione - gdy wiek chronologiczny jest o wiele bardziej zaawansowany w stosunku do procesów starzenia się organizmu

Genetyczne  czynniki zwiększonego ryzyka 

W badaniach  eksperymentalnych udowodniono istnienie genów letalnych  (genów śmierci), jednak ich realny wpływ  nie został udowodniony. W gerontologii panuje  powszechne przekonanie, że przebieg starzenia,  a więc i osobnicza długość życia  ma uwarunkowania wieloczynnościowe, zależy od  wielu genów i od wielu wpływów pozagenetycznych.  Istnienie rodzin o silnej predyspozycji do  długowieczności (i przeciwnie - rodzin żyjących  krótko) jest potwierdzone codziennymi obserwacjami.  

„ najlepszym środkiem na osiągnięcie długiego życia jest posiadanie długowiecznych rodziców”

Chorobowe  czynniki zwiększonego ryzyka 

• Wszelkie  poważniejsze procesy chorobowe, szczególnie przewlekłe  wywierają niepomyślny wpływ na przebieg  starzenia, przyśpieszają występowanie jego objawów  i prowadzą do ograniczenia sprawności fizycznej  i psychicznej. Choroby są więc czynnikiem  ryzyka przyśpieszonego (niepomyślnego, patologicznego)   starzenia. 

Tylko  8,8 % osób powyżej 60 r. ż. nie  zgłasza istnienia chorób przewlekłych (GUS,  1999r) 

Osoby starsze  najczęściej chorują na:

• Przewlekłe choroby stawów (41%)

• Nadciśnienie tętnicze (39%)

• Niedokrwienna choroba serca (29%)

• Miażdżyca (24,5%)

• Inne choroby serca (17%)

• Przewlekłe choroby płuc (15%)

• Choroby oczu (14%)

• Cukrzyca (9,0%)

Środowiskowe czynniki zwiększonego ryzyka 

Niekorzystny wpływ  środowiska życiowego to zanieczyszczenia środowiska,  oddziaływanie szkodliwych czynników w miejscu  pracy, urazy, hałas, ruch uliczny, złe  warunki mieszkaniowe itp..

Czynniki te  nie mają bezpośredniego wpływu na procesy  starzenia, lecz mogą być przyczyną występowania  chorób lub kalectwa. 

Długotrwała  ekspozycja na szkodliwe środowiskowe czynniki  może wpłynąć na przyspieszenie procesów  starzenia, głównie poprzez zaburzenia metabolizmu  tkankowego. 

Psychospołeczne  czynniki zwiększonego ryzyka 

Jako czynniki  ryzyka prowadzące do uzależnienia osób starszych  G. Dooghe wymienia wpływy: zdrowotne, środowiskowe  i społeczne.

• Zdrowotne: zaawansowany wiek starczy, niesprawność fizyczna, niesprawność psychiczna

• Środowiskowe: warunki bytowe, zanieczyszczenia środowiska

• Społeczne: wdowieństwo, rozwód, bezdzietność, samotne zamieszkiwanie, ubóstwo, sprawowanie opieki nad osobą niesprawną, zmiana miejsca zamieszkania, zamieszkiwanie w instytucji opiekuńczej

Zachodzące  zmiany starcze 

• Układ  nerwowy

• Układ narządu ruchu

• Układ krwiotwórczy i krwionośny

• Układ oddechowy

• Układ moczowy

• Narządy zmysłów

• Skórne i jej przydatków

Zachodzące  zmiany chorobowe w organizmie  

• Układ  nerwowy (choroba Parkinsona, otępienie (demencja),  w tym choroba Alzheimera, depresja, ostry  zespół mózgowy)

• Układu ruchu (osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów, polimialgia reumatyczna, choroba zwyrodnieniowa, upadki i zaburzenia chodu)

• Układu krążenia ( nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, przewlekła niewydolność serca, miażdżyca zarostowa tętnic)

Zmiany  osobowościowe w starości 

Stereotypowy obraz  starości = czas depresji - wynikający  z pogorszenia się stanu zdrowia i nieumiejętności  walki z występującymi trudnościami.

Dlatego zadaniem  rozwojowym osób starszych staje się przystosowanie  do zmieniającej się sprawności fizycznej  i pogorszenia zdrowia, radzenie sobie z  sytuacją zaprzestania pracy zawodowej i związanym  z tym mniejszym przychodem oraz przystosowanie  się do sytuacji po śmierci małżonka  (ki).

Zmiany  osobowościowe w starości 

    Teoria  Pecka - rozwój w okresie starości zależy od sposobu radzenia sobie z :

• Rozwiązywaniem problemów przejścia na emeryturę- poczucie własnej wartości i zadowolenia w innych dziedzinach niż praca zawodowa

• Obniżeniem sprawności fizycznej - odwrócenie uwagi od problemów własnego ciała i zaangażowanie się np. twórczych formach aktywności psychicznej

• Akceptacją nieuniknionej śmierci - przyjęcie postawy, że gdy osoba bliska umrze to jej życie może być w dalszym ciągu czymś istotnym dzięki pamięci własnych dzieci, przyjaciół itp..

Metody  pomiaru stopnia starości 

Do określenia  zdolności osoby starszej do samodzielnego  funkcjonowania oraz określenia ingerencji leczniczej  i koniecznej opieki - służy kompleksowa ocena geriatryczna

• Wydolność czynnościowa

• Zdrowie fizyczne

• Zdrowie psychiczne

• Czynniki socjalno-środowiskowe

Wydolność  czynnościowa 
Miary stopnia sprawności  

• Podstawowych  codziennych czynności (ADL- activities of daily living) - tzw. skala Katza: kąpiele, ubieranie się, załatwianie potrzeb fizjologicznych, poruszanie się, samokontrola, odżywianie.

• Instrumentalnych codziennych czynności (IADL - instrumental activities of daily living) - tzw. skala Lawtona: pisanie, czytanie, chodzenie po schodach, sprzątanie, przygotowywanie posiłków, samodzielne wychodzenia z domu, korzystanie ze środków transportu, posługiwanie się pieniędzmi, lekami, telefonem.

• Zaawansowanej czynności życia codziennego ( AADL - advanced activities of daily living) : ćwiczenia fizyczne oraz zdolność do samodzielnego podróżowania samolotami

─────────────────────────────────────────────

Innych skal  używa się w przypadku obserwacji pacjętów  w lecznictwie zamknetym ( Barthel, Pomiaru  Niezdolności Funkcjonalnej - FIM, Repty  czy MOC) oraz dla określenia pewnych  czynności życia codziennego (testy oceniające  równowagę i chód: test Timed Up and  Go, Test Berg, test Tinetti POMA) 

Zdrowie  fizyczne 

• Powszechnie  stosowane w medycynie ( skala niewydolności  krążenia wg NYHA, skala udarów wg Narodowego  Instytutu Zdrowia, skala oceny zaawansowania  reumatoidalnego zapalenia stawów, skala nasilenia  Parkinsona)

• Skala Tinetti - do oceny ryzyka upadków, testuje zbiorczo układ nerwowy i kostno-stawowy; ocenie podlega np. przyjęcie pozycji stojącej, zdolność przejścia krótkiego dystansu i również stopień koniecznego wsparcia. Niska ocena wskazuje na konieczność wyposażenia w pomoce typu: oświetlenie podłogi w nocy, poręcze przy łóżku i w łazience, chodzik

Zdrowie  fizyczne 

• Skala  Nortona - ocenia ryzyko powstania odleżyn analizie podlega: stan ogólny, stan świadomości, zdolność poruszania się, czynność zwieraczy, samodzielność przy zmianie ułożenia.

• Skala Cumminsa - ocenia możliwości zastosowania leczenia operacyjnego u osób po 70 r. ż. Analizie podlega: wiek, czas trwania zabiegu, poziom krytycyzmu i świadomości, wydolność układów: sercowo-naczyniowego, oddechowego, wydalniczego oraz podstawowych parametrów metabolicznych (poziom albumin i potasu) osoby w wieku starszym mogą być zakfalifikowane do trzech grup: chorzy operacyjni (10-14 pkt.) operacja w przygotowaniu (15-24pkt.) lub leczenie paliatywne (25-30 pkt.)

Zdrowie  psychiczne 

• Test  MMSE (ang. Mini Mental State Examination)  ocena funkcji umysłowych

• Test Hodgkinsona - ocena funkcji umysłowych (skrócona wersja pierwszego testu)

• Older American Resources and Services Schedule Depressive Scale - analiza oparta na wywiadzie i ankiecie opracowanej specjalnie dla osób w podeszłym wieku a ocenia zaburzenia nastroju. Ankieta obejmuje 19 pytań (max pkt. 21) - depresję podejrzewa się u osób które uzyskały powyżej 6 punktów.

Ryzyko  niedołęstwa starczego 

Niedołęstwo  starcze (ang. Old-age ifirmity) albo starcza  niewydolność życiowa to taki stan starego  człowieka, gdy na skutek zaniku i niewydolności  narządów lub przewlekłej ciężkiej choroby  staje się on niezdolny do wykonywania  codziennych czynności, koniecznych w normalnym  życiu

Ryzyko  niedołęstwa starczego 

Do obiektywnej  oceny służą skale oceny wydolności czynnościowej  wykorzystywane podczas kompleksowej oceny geriatrycznej.  Za osobę niedołężną należałoby uznać  osobę, która potrzebuje wsparcia przynajmniej  w zakresie jednej czynności życia codziennego.

Z punktu  widzenia polityki społecznej wyróżniamy trzy  fazy (stopnie ) niedołęstwa starczego:

• Niedołęstwo śladowe (jedna czynność życiowa)

• Niedołęstwo znaczne ( 2-3 czynności życiowe)

• Niedołęstwo pełne ( 4 i więcej czynności życiowe)

Niedołęstwo  starcze a inwalidztwo, niepełnosprawność i  uszkodzenie 

Słowem inwalida  określimy osobę, u której występują wady  lub defekty fizyczne lub umysłowe o charakterze  trwałym.

Jako uszkodzenie  przyjmuje się utratę lub nieprawidłowość  funkcjonowania fizjologicznego lub anatomicznego  struktur organizmu człowieka.

Niepełnosprawność  jest to ograniczenie lub zniesienie możliwości  wykonywania pewnych czynności 

── Niedołęstwo starcze jest pojęciem szerszym ─

Opieka  długoterminowa 

Pod pojęciem  opieki długoterminowej rozumiemy wyżywienie i  mieszkanie, opiekę, zabiegi lecznicze, podawanie  leków, obserwację w oddziałach specjalistycznych. 

Opiekę sprawowaną  przez instytucje a dokładnie przez wykwalifikowaną  kadrę medyczną będziemy nazywać „opieką  pielęgnacyjną”.

Opieka  długoterminowa 

Zakres oraz  formy opieki długoterminowej są zdefiniowane  przez miejsce w cyklu potrzeb opieki,  w jakim znajduje się osoba niedołężna.

Cykl ten  składa się z trzech faz:

• Pełnej aktywności

• Częściowej zależności

• Pełnej zależności

Opieka  długoterminowa 

Biorąc za  kryterium podziału charakter podmiotów udzielających opiekę długoterminową osobom niedołężnym można wyróżnić:

• Nieformalną opiekę długoterminową - udzielana przez rodzinę, przyjaciół i jest nieodpłatna

• Instytucjonalną opiekę długoterminową lub opiekę zamkniętą - udzielana przez instytucje powołane w tym celu

Opieka  długoterminowa 

Biorąc za  kryterium miejsce przebywania osoby niedołężnej,  można wyróżnić:

• Domową opiekę długoterminową (otwartą i półotwartą)

• Stacjonarną (zamkniętą, rezydentialną) opiekę długoterminową

Domową  opiekę długoterminową 

• Otwarta  opieka długoterminowa - świadczenia udzielane  są w domu osoby niedołężnej.

• Półotwarta opieka długoterminowa

• Ośrodki dla osób starszych (ośrodki seniora, domy dziennej pomocy społecznej, jednostki dziennego pobytu, psychogeriatryczne jednostki dziennego pobytu) - prowadzące działalność rekreacyjną, edukacyjną i kulturalną oraz usługi socjalne i zdrowotne.

• Kluby ludzi starszych (ośrodki dziennej opieki dla dorosłych) - lokalne programy dla grup osób starszych, umożliwiające organizowanie zajęć kulturalnych, rekreacyjnych, edukacyjnych i społecznych dla swych członków.

Stacjonarna  (zamknięta, rezydentialna) opieka długoterminowa 

• Dom  pomocy społecznej (dom dla ludzi starszych,  dom rencistów/emerytów, dom dla ludzi upośledzonych  umysłowo, niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie,  dom dla bezdomnych) 

• Dom dla małej grupy - rezydencja mieszkalna w którym żyją osoby niespokrewnione (od 3 do 30) stanowiące „grupę rodzinną”

• Dom z opieką - kilka niezależnych domów połączonych systemem opieki lub nadzoru poprzez system alarmowy

• Osiedla seniorów z ciągłą opieką

• Hospicjum - schronisko zapewniające opiekę (terminalną) ludziom ciężko chorym i może przybierać formy:

• Wyspecjalizowane ośrodki szpitalne dla osób w terminalnej fazie choroby

• Osobne oddziały szpitalne

• Zespoły opieki terminalnej istniejące w ramach zwykłych oddziałów szpitalnych

• Zespoły opieki terminalnej prowadzące opiekę hospicyjną w domu chorego

Ryzyko  niedołęstwa starczego w systemie zabezpieczenia  społecznego 

System  zabezpieczenia społecznego  - to całokształt przedsięwzięć podejmowanych przez państwo umożliwiających (rodzinnym) gospodarstwom domowym osiągniecie preferowanego poziomu bezpieczeństwa socjalnego.

Uczestnictwo w  systemie zabezpieczenia społecznego może mieć  charakter afiliacji, obowiązku lub potrzeby  wspierania innych (część bazowa zabezpieczenia)  oraz wynikać z zastosowanych zachęt (część  dodatkowa zabezpieczenia) 

Ryzyko  niedołęstwa starczego w systemie zabezpieczenia  społecznego 

Aspekt  przedmiotowy systemu zabezpieczenia społecznego definiowany jest przez zakres ryzyk objętych systemem.

Ryzyko społeczne  jest to zagrożenie zdarzeniem, którego wystąpienie  powoduje stratę w posiadanych lub spodziewanych  zasobach gospodarstwa domowego.

Katalog  ryzyk społecznych 

• Choroba

• Macierzyństwo

• Inwalidztwo

• Śmierć żywiciela

• Wypadek przy pracy

• Bezrobocie

• Starość

• Nagłe wydatki

───────────────────

• Ryzyko niedołężności

• Nagłego braku

• Niedostatku

 
 
 

Klasyczny 

Ryzyko  niedołęstwa starczego w systemie zabezpieczenia  społecznego 

Charakterystyka  ryzyka starości 

│Oszczędzanie │ubezpieczenie │

A                                  wiek emerytalny przeciętne

                                              dalsze trwanie

                                              życia 

• Ile  oszczędzać?

• Jak oszczędzać?

• Jak „skonsumować” oszczędności?

Ryzyko  niedołęstwa starczego w systemie zabezpieczenia  społecznego 

Dlaczego należy  wyróżnić ryzyko niedołęstwa starczego w  katalogu ryzyk

• Zabezpieczenie emerytalne ma na celu zapewnienie określonego standardu życia po przejściu w stan spoczynku zawodowego, jednakże ze wzrostem popytu na instytucjonalną opiekę długoterminową i wzrostem ryzyka niedołęstwa starczego wzrosną wydatki z koszyka dóbr emerytalnych.

• Różnice w samych definicjach tych ryzyk. Starość jest rozpatrywana jako wynik starości metrykalnej i starości społecznej czy ekonomicznej, natomiast niedołęstwo starcze wynika z nałożenia się starości metrykalnej i starości czynnościowej.

• Ryzyko niedołęstwa starczego również nie pokrywa się z ryzykiem choroby gdyż niedołęstwu starczemu nie zawsze towarzyszy jednostka chorobowa, natomiast realizacja tego ryzyka skutkuje potrzebą opieki długoterminowej a w pierwszej kolejności świadczeń opiekuńczych.

Ryzyko  niedołęstwa starczego w systemie zabezpieczenia  społecznego 

Aspekt instrumentalny  zapewnia odpowiednie środki w momencie realizacji  ryzyka społecznego. 

Środki, instrumenty, zasady ( techniki i metody) używane w części bazowej systemu zabezpieczenia społecznego (o charakterze afiliacji lub obowiązku) można modelowo sklasyfikować jako:

• Zaopatrzeniowe - podatki (fundusze budżetowe) ; status obywatelski

• Ubezpieczeniowe - składki (fundusze ubezpieczeniowe); członkowstwo w ubezpieczeniu

• Opiekuńcze - darowizny (fundusze charytatywne); możliwość uzyskania wsparcia

Realizacja  zabezpieczenia opieki długoterminowej w ramach  bazowego systemu zabezpieczenia społecznego  

ubezpieczeniowy 

zaopatrzeniowy 

opiekuńczy 

zaopatrzeniowy 

opiekuńczy 

Zabezpieczenie 

Opieki

długoterminowej 

System zaopatrzenia

zdrowotnego 

System pomocy 

społecznej

Doubezpieczenie  jako część dodatkowa systemu zabezpieczenia  społecznego 

Bazowa część  systemu zabezpieczenia społecznego ma na celu  zapewnienie obywatelom jedynie podstawowego standardu  bezpieczeństwa socjalnego. O wyższy poziom  zabezpieczenia powinno zadbać same zainteresowane  (rodzinne) gospodarstwo domowe. 

Schemat  powstawania pola dla  ubezpieczeń dodatkowych  (prywatnych) 
 

                      pożądany standard zabezpieczenia

------------------------------------------------------------------------------ 
 

                dotychczasowy standard  zabezpieczenia

───────────────────────────────────── 
 

                      zmieniony standard zabezpieczenia

------------------------------------------------------------------------------

Doubezpieczenie  do bazowej części systemu zabezpieczenia  społecznego - ubezpieczenie dobrowolne,  z którego z własnej inicjatywy korzystają  gospodarstwa domowe- będzie postrzegana jako  część systemu jedynie wówczas, gdy towarzyszyć  temu będą dodatkowe zachęty (bodźce) ze  strony państwa (np. zwolnienia  podatkowe czy ulgi podatkowe). 

Dlatego możemy  wyróżnić dwie sytuacje:

• Gdy system doubezpieczenia ma charakter metody zarządzania ryzykiem i będzie funkcjonowało poza systemem.

• Gdy system doubezpieczenia ma charakter metody zarządzania ryzykiem i będzie funkcjonowało w ramach systemu (bazowego systemu zdrowotnego i/lub bazowego systemu pomocy społecznej)

Najbardziej  ubezpieczeniowy system zarządzania ryzykiem niedołęstwa  starczego w polityce opieki długoterminowej 

SYSTEM  OPIEKI DŁUGOTERMIOWEJ  
 

UBEZPIECZENIOWY 

ZAOPATRZENIOWY 

OPIEKUŃCZY 

Dobrowolne 

ubezpieczenie 

ryzyka

niedołęstwa

starczego  

Inne  metody

zarządzania

ryzykiem 

niedołęstwa

starczego 

Dobrowolne 

ubezpieczenie 

ryzyka

niedołęstwa

starczego 

System zaopatrzenia  opieki długoterminowej

Doubezpieczenie należy zawsze traktować jako zastosowanie metody ubezpieczenia (ryzyka niedołęstwa starczego) w celu podwyższania standardu bezpieczeństwa socjalnego ponad standard przyjęty w bazowej części zabezpieczenia opieki długoterminowej.

---