Prawo do odliczania VAT w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej
Poniższe wyjaśnienia dotyczą przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535; ostatnia zmiana w Dz. U. z 2009 r. nr 215, poz. 1666), zwanej dalej "ustawą o VAT".
Po zawieszeniu działalności gospodarczej otrzymałem fakturę za media. Czy VAT z tej faktury będę miał możliwość odliczyć, skoro w trakcie zawieszenia działalności nie składa się deklaracji VAT?
Zawieszenie działalności gospodarczej a związek wydatku z czynnościami opodatkowanymi
Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z działalnością opodatkowaną (z pewnymi wyjątkami określonymi w art. 88 ustawy o VAT). W czasie zawieszenia działalności gospodarczej podatnik generalnie nie wykonuje czynności opodatkowanych. Nie oznacza to jednak, że prawo do odliczenia VAT nie przysługuje. Związek wydatku z czynnościami opodatkowanymi należy bowiem rozpatrywać w aspekcie szerokim. W uproszczeniu mówiąc - jeżeli przed zawieszeniem działalności gospodarczej podatnik miał prawo do odliczania VAT z faktur za media (wykonywał czynności opodatkowane), to prawo do odliczenia VAT od ww. wydatków przysługuje również w czasie zawieszenia tej działalności (o ile po jej wznowieniu podatnik również będzie wykonywał czynności opodatkowane). Jak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 17 marca 2009 r., nr ITPP1/443-1114/08/KM:
"(...) Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dotyczących comiesięcznych opłat za abonament telefoniczny firmowych telefonów: stacjonarnego i komórkowego oraz opłaty za Internet wykorzystywany w firmie - o ile umowy z odpowiednimi operatorami zawarte zostały przed dniem zawieszenia działalności gospodarczej i nastąpi wznowienie działalności gospodarczej, w ramach której przedmiotowe usługi będą związane z czynnościami opodatkowanymi. (...)"
Jak skorzystać z prawa do odliczenia VAT w czasie zawieszenia działalności gospodarczej?
W art. 99 ust. 7a ustawy o VAT postanowiono, że w czasie zawieszenia działalności gospodarczej podatnik nie ma obowiązku składania deklaracji VAT. Powyższe nie dotyczy jedynie:
podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE, zgodnie z art. 97 ustawy o VAT,
podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary - w zakresie których są podatnikiem,
okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego,
okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.
WAŻNE: Brak obowiązku składania deklaracji w czasie zawieszenia działalności gospodarczej (poza wyjątkami, o których mowa powyżej) nie oznacza, że podatnik takiej deklaracji złożyć nie może (np. w celu skorzystania z prawa do odliczenia VAT z faktury otrzymanej w trakcie zawieszenia tej działalności).
Powyższe stanowisko potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, który w cytowanej powyżej interpretacji indywidualnej uznał:
"(...) w przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej (do 24 miesięcy) nie ma Pan obowiązku składania deklaracji VAT-7 za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy. Aby jednak zrealizować przysługujące Panu prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dotyczących abonamentu telefonicznego firmowych telefonów - zgodnie z art. 86 ust. 10 pkt 3 lub ust. 11 (ustawy o VAT - przyp. red.) - można składać w okresie zawieszenia działalności przedmiotowe deklaracje wykazując podatek naliczony do przeniesienia lub złożyć te deklaracje po wznowieniu działalności (podkreśl. red.). (...)"
Bezpośredni zwrot VAT w czasie zawieszenia działalności gospodarczej
W cytowanej powyżej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że w deklaracji VAT składanej w okresie zawieszenia działalności gospodarczej VAT naliczony wykazuje się do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Czy to oznacza, że w takim przypadku podatnik nie może ubiegać się o bezpośredni zwrot VAT? Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy sformułowanie "wykazując podatek naliczony do przeniesienia" oznacza - zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej - brak prawa do bezpośredniego zwrotu VAT. Jeżeli faktycznie intencją Dyrektora Izby Skarbowej było pozbawienie podatnika tego prawa - to naszym zdaniem nie jest to słuszne.
Naszym zdaniem, tak jak w czasie wykonywania działalności gospodarczej, tak również w czasie jej zawieszenia, podatnik może wybrać sposób zadysponowania nadwyżki VAT naliczonego nad należnym (nawet jeżeli VAT należny nie wystąpił) i wykazać go albo do zwrotu, albo też do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy. Żadne przepisy nie wskazują bowiem, że w przypadku braku czynności opodatkowanych podatnik nie może uzyskać zwrotu VAT na rachunek bankowy. Wręcz przeciwnie - w art. 87 ust. 5a ustawy o VAT postanowiono, że w przypadku, gdy w danym okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonał czynności opodatkowanych i nie wykonał dostawy lub świadczenia usług poza terytorium kraju, w stosunku do których przysługuje prawo do odliczenia VAT na podstawie art. 86 ust. 8 pkt 1 ww. ustawy, na umotywowany wniosek złożony wraz z deklaracją podatkową przysługuje:
zwrot podatku w terminie 180 dni od złożenia rozliczenia (z możliwością skrócenia tego terminu do 60 dni, jeżeli podatnik złoży w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe), lub
prawo do przeniesienia podatku do rozliczenia w następnym okresie rozliczeniowym.
Naszym zdaniem, powyższe uregulowania dotyczą również sytuacji, gdy podatnik składa deklaracje VAT w czasie zawieszenia działalności gospodarczej, w której generalnie nie wykazuje czynności opodatkowanych. Brak jest zatem podstaw do stwierdzenia, że w czasie zawieszenia działalności gospodarczej podatnik nie ma prawa do ubiegania się o bezpośredni zwrot VAT.
Na marginesie zaznaczamy, że w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej niekiedy podatnik wykazuje w deklaracji VAT również podatek należny. Taka sytuacja wystąpi przykładowo wówczas, gdy w trakcie zawieszenia działalności podatnik sprzeda środki trwałe lub wyposażenie, lub gdy wykaże VAT od czynności wykonanej przed zawieszeniem działalności, dla której obowiązek podatkowy - ze względu na szczególny termin powstania tego obowiązku - przypadł już w okresie zawieszenia działalności. Dotyczy to głównie usług transportowych czy budowlanych, dla których obowiązek podatkowy powstaje 30. dnia od wykonania usługi (jeżeli przed tym dniem nie otrzymano zapłaty). Jeżeli zatem w deklaracji VAT, oprócz podatku naliczonego, podatnik wykazuje również VAT należny, to:
nadwyżka VAT naliczonego nad należnym może być:
wykazana do zwrotu w terminie 60 dni (lub po spełnieniu określonych warunków - w terminie 25 dni) od dnia złożenia rozliczenia,
przeniesiona do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy;
nadwyżka VAT należnego nad naliczonym podlega wpłacie do urzędu skarbowego w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym, którego deklaracja dotyczy.