Fichte, I rok Politologia, filozofia

I. ŻYCIE

Johann Gottlieb Fichte (1762- 1814)
Łużyc, pasterz, w niedostatku skończył szkołę, rozpoczął teologię, lecz ją porzucił dla nauki. Po lekturze Kanta dopiero został filozofem.
Pracował na Uniwerytecie w Jeni, potem w Berlinie.
Pisma:

II. POGLĄDY

1. Metafizyczny program i metoda dedukcyjna

jej zadaniem była krytyka poznania - było to zadanie przygotowawcze, fundament nauki o bycie,
miała ująć wiedzę w system (wymaga on jednolitości, musi być oparty na jednej zasadzie). Jego system był metafizyczny, systematyczny, monistyczny

szukał metody pozwalającej znaleźć prawdy konieczne, ustalające jak jest i jak być powinno
wg niego tylko metoda dedukcyjna taka mogła być- powrót do tradycji racjonalistycznej

ta metoda Fichtego wytworzyła przepaść między filozofią a doświadczeniem i z drogi Kanta, skierował filozofię na tory spekulacji

2. Epistemologiczny punkt wyjścia i idealistyczne rozwiązanie

Fichte odnowił metafizykę spekulatywną (sprzed czasów Kanta), ale budował system dedukcyjny metafizyki szukając przesłanek w teorii poznania.
Zasadnicze zagadnienie filozofii to stosunek myśli i bytu. Wyróżniał 2 jego sposoby jego pojmowania:

realistyczny- byt jest pierwotny i z niego wywodzi się myśl
idealistyczny- myśl była pierwotna i z niej wywodzi się byt
zwolennik stosunku idealistycznego (niemożliwe by z bezdusznego bytu dało wywieść się świadomą myśl) - rzeczy są przedstawieniami, przedstawienia zakładają istnienie przedstawiającej jaźni.
realizm zaś posługuję się bytem niezależnym od myśli (krytyka: takiego nie można poznać, nawet konsekwentnie o nim myśleć)

3. Filozofia wolności

filozofia Fichtego wyrosła z moralnej postawy wobec świata (już Kant się nią posługiwał)
na pierwszym planie jego myśli były sprawy praktyczne
świat realny interesował go jako teren działania
osnowę bytu stanowiły wtedy nie rzeczy, a jaźń dokonująca czynów
ważna dla niego była wolność- nieargumentowana
wolność stanowiła argument na rzecz idealizmu - kto nie poczuwa się do wolności, kto poczuwa się jako istotę bierną jest realistą. Kto czuje się wolnym i dla niego jaźń nie będzie zależna od rzeczy materialnych ten jest idealistą (i tu Fichte).

4. Filzofia czynu

etyk
gdzie istnieje rzeczywistość tam najpierw musiał istnieć czyn, który ją wytworzył
pierwszą postacią bytu był czyn, a nie realy świat (paradoksalne dla potocznego myślenia, gdzie musi być substancja podejmująca byt)
działanie pierwotniejsze od substancji i ono było pierwotną, metafizyczną osnową świata
zadaniem filozofii odnalezienie pierwotnych aktów (nie faktów)
pierwszy filozof zakładający aktywistyczną koncepcję świata

5. Filozofia ideału

substancja zakłada czyn, który ją stworzył, a czyn cel i ideał, który się nim kierował
idealny cel świata jego pierwotną osnową
realny świat powstał przez dążenie do idealnego- ideał czynnikiem decydującym o naturze świata; nie to, co istnieje, a to, co istnieć powinno
to rzeczywistość wyrasta z ideału, a nie ideał z rzeczywistości. Rozumieć rzeczywistość można tylko dzięki poznaniu ideału
filozofia Fichtego miała charakter racjonalny- należało porzucić empiryzm i jego świat, przerzucić się do porządku zaczynającego się od ideału i przez nie poznawać stosunki realne

6. Filozofia jaźni

w jaźni winno dopatrywać się zasady metafizycznej- ona jest czynnym cznynnikiem świata (my- których znamy bezpośrednio)
jaźń składnikiem pierwotnym, absolutnym i twórczym początkiem bytu
wg Kanta jaźń wytwarza jaźń w przedmiotach; wg Fichtego sama wytwarza przedmioty. Wg Kanta formę, Fichtego- treść. Kant- jej dziełem są zjawiska, Fichte- same rzeczy. Jaźń nie tylko poznaje coś istniejącego bez niej, ale tworzy i ustanawia rzeczywistość
paradoks: dla idealisty rzeczywistość nie składa się z „rzeczy samych w sobie” a rzeczy przedstawionych (rzeczywistość więc ma tą samą naturę co myśl i jaźń). Własne wytwory jaźni odrywają się od niej i przeciwstawiają się jej jako przedmiot podmiotowi- i to przeciwstawienie jest pierwszym aktem jaźni. To przeciwstawienie jest nieuniknione- nie da się pojąć podmiotu bez przedmiotu i odwrotnie.
Wykluczał „rzecz w sobie” a była to u niego właśnie jaźń

7. Filozofia praktyczna

jej osnową był czyn wolnej jaźni
stać się wonym to nakaz moralny człowieka
dla Kanta wolność była wypełnieniem warunków prawa moralnego, dla Fichtego jego treścią
dla Fichtego wszelki czyn byj dobry (czyn dobry, bo jest czynem), zły jest brak czynu i niezdolność do działania
cechą czynu była jego wolność. Postępowanie wyznaczone przez warunki i pobudki zewnętrzne jest bierne i zależne, pozbawione wolności
jego historiozofia zakładała, że dzieje ludzkości to stopniowa realizacja dążeń do wolności

FICHTE