CHOROBA MOTYLICZA
(fasciolosis)
Etiologia. Choroba wywoływana jest przez przywrę - motylicę wątrobową (Fasciola hepatica).
Występowanie - na terenie całego kraju, na obszarach podmokłych lub okresowo zalewanych wodą.
Żywiciel ostateczny - najczęściej owce, kozy, bydło, dzikie przeżuwacze, rzadziej konie, świnie, zające, króliki oraz człowiek.
Żywiciel pośredni - kilka gatunków ślimaków (np. Galba truncatula - błotniarka moczarowa).
Miejsce pasożytowania - głównie przewody żółciowe wątroby, w których lokalizują się dojrzałe płciowo larwy.
Cykl rozwojowy: jaja motylicy wraz z żółcią dostają się do przewodu pokarmowego i z kałem wydalane są na zewnątrz. W środowisku zewnętrznym (w temp. 15-30*C i dużej ilości wilgoci przy dostępie tlenu) wykształca się larwa miracidium ( proces ten trwa od 10 dni do 6 tyg. ). Po tym czasie i zadziałaniu bodźca świetlnego miracidium opuszcza skorupkę jajową i będąc w środowisku wodnym poszukuje żywiciela pośredniego, którym jest ślimak wodno-lądowy błotniarka moczarowa. Miracidium w zbiorniku wodnym przeżywa 24-48 godz. Po aktywnym wniknięciu w głąb tkanek ślimaka, dostają się do wątroby, gdzie przekształcają się w sporocystę, która daje początek 5-12 kolejnym postaciom larwalnym ( redie). W każdej z redii rozwija się 15-20 cerkarii, będących ostatnim pokoleniem larwalnym motylicy powstającym w organizmie żywiciela pośredniego. W pełni wykształcone cerkarie opuszczają redie i trzustko-wątrobę ślimaka przedostając się do środowiska zewnętrznego (wodnego), gdzie przez 24 godz. prowadza wolny tryb życia.
W naszych warunkach klimatycznych rozwój motylicy w organizmie żywiciela pośredniego do stadium cerkarii trwa 35-55 dni. Cerkarie w środowisku wodnym tracą ogonek i otorbiają się na trawach, roślinach wodnych lub pod powierzchnią wody. Postacią inwazyjną są tzw. metacerkarie. Zakażenie żywiciela ostatecznego następuje drogą pokarmową przez zjedzenie metacerkarii. W przewodzie pokarmowym formy inwazyjne uwalniają się z cyst i rozpoczynają wędrówkę do przewodów żółciowych wątroby (są to już młode motylice). Przebijają się one przez ścianę jelita do jamy otrzewnowej, a stąd przez torebkę i miąższ wątroby. Inna droga prowadzi przez naczynia krwionośne układu wrotnego i wraz z krwią do wątroby, gdzie czynnie wydostają się ze światła naczyń i rozpoczynają wędrówkę przez wątrobę. W trakcie przebywania tej części drogi część pasożytów może dotrzeć jako tzw. „pasożyty zbłąkane” do płuc, trzustki , śledziony, serca, mięśni, węzłów chłonnych, gdzie zwykle ulegają otorbieniu i giną.
Objawy są przeważnie mało widoczne i niespecyficzne, ale może dochodzić do stanów zapalnych wątroby objawiających się żółtaczką.
a) Ostra Fascioloza: tylko w tzw. „latach motyliczych”- z objawami chorują tylko zwierzęta młode przebywające na pastwiskach. Obserwuje się wówczas: zab. ukł. pokarmowego (biegunki, pogarszający się stan ogólny, utratę apetytu).
b) Forma przewlekła: objawy pojawiają się późną jesienią i zimą - postępująca marskość wątroby.
Ochrona zdrowia zwierząt. Nie powinno się podawać zwierzętom siana zbieranego z terenów nawiedzanych przez motylicę, a przede wszystkim z łąk, na których wypasane są zwierzęta zamotyliczone (takie pasze powinno się najpierw zakisić). Nie poić zwierząt w „stojących” zbiornikach wodnych. Nawóz z obór i owczarni nie powinien być stosowany na terenach pastwiskowych, bez uprzedniego termicznego odkażania go przez kopcowanie.
.
14
2