Recydywa to przestępstwo dokonane przez osobę już raz (albo więcej razy) karaną.
Recydywista to osoba, która powraca do przestępstwa. Osoba, która powraca do przestępstwa, nie może liczyc na zastosowanie wobec niej warunkowego umorzenia postępowania karnego, a kara jej wymierzona może być surowsza niż w przypadku osoby wcześniej nie karanej.
Recydywa specjalna zwykła ma miejsce wtedy, gdy sprawca był skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności i popełia, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary, umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa za które był już skazany.
Sąd w tym przypadku może wymierzyć karę przewidzianą za przypisanie sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiekszonego o połowę, czyli maksymalna kara dla recydywisty może być zwiększona o połowę.
Recydywa specjalna wielokrotna zwana multirecydywą, zachodzi wtedy gdy sprawca;
-był już uprzednio skazany w warunkach recydywy specjalnej , zwykłej
- odbył co najmniej rok kary pozbawienia wolności
- w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub w cześci ostaniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy, lub groźbą jej użycia. W takiej sytuacji sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a możę ją wymierzyć do górnej granicy zwiększonej o połowę.
Kryminologiczne aspekty powrotu do przestępstwa:
-skłonność do reakcji agresywnych
-ulegość wobec osób wykazujących zachowania przestępcze
-niski poziom intelektualny
-problemy emocjonalne więźniów opuszczających zakład karny
-zaburzenia w kontaktach interpersonalnych
-problemy z alkoholem i innymi uzależnieniami np.: „narkotyki”
-brak zajęcia i wolnych miejsc pracy dla byłych więźniów
-Powrót do przestępstwa z punktu widzenia kryminologii antynaturalistycznej:
Przy takim ujeciu na powrotność do przestępstwa wpływ wywierają przede wszystkim dwa czynniki:
* stygmatyzacja-prowadząca do przypisywania skazanemu statusu przestępcy
- może ona uruchomic proces prowadzący do wtórnej dewiacji, jest czynnikiem kształtowania się karier przestępczych. Osoby naznaczone jako przestępcy napotykają na trudności w interakcjach z ludźmi nie noszącymi takiego znamienia, co wywołuje perturbacje w ich życiu, a niekiedy uniemożliwia ułożenie sobie stosunków społecznych w sposób redukujący szansę ponownego popełnienia przestępstwa.
*selektywność- działania sformalizowanych agend kontroli społecznej, a zwłaszcza policji i sądów
- selektywność łączy się z problemem stygmatyzacji:
Naznaczenie osób jako byłych przestępców przyciąga uwagę agend kontroli społecznych i powoduje, że osoby skazane znajduja się pod szczególną kontrolą, a więc ponowne popełnienie przestępstwa(bardziej prawdopodobne z racji sytuacji społecznej osób stygmatyzowanych jako przestępcy) jest tym łatwiej wychwytywane i prowadzi do ponownego skazani. Dochodzi do tego i ta okoliczność , że sformalizowane agendy kontroli społecznej generalnie nastawone są na penetrowanie niższych, a zatem słabszych warstw społeczeństwa oraz zbiorowości żyjących na społecznym marginesie. Stąd też prawdopodobieństwo skazania po raz pierwszy, a w następstwie tego po raz kolejny, jest znacznie wieksze dla ludzi żyjących w poddawanych ostrzejszej kontroli segmentach społeczeństwa. A zatem obraz przestępczości powrotnej, jako będącej głównie dziełem osób wywodzących się z niższych warstw społecznych jest- zgodnie z omawianym ujęciem- zafałszowany, gdyż zachowania antyprawne dochodzące do skutku w wyższych warstwach społeczeństwa bywają ujawnione ( co nie znaczy- popełnione) znacznie rzadziej.