Zajęcia 2 17.03.2009

Przebieg procesu stosowania prawa

Stosowanie prawa jest procesem, działaniem zmierzającym do wydania indywidualnej decyzji.

1. Wybór przepisu prawa.

2. Interpretacja przepisu prawa /wykładnia przepisu prawa/ - Wykładnia to ustalenie znaczenia i stosowania wyrażeń języka prawa.

3. Zebranie materiału dowodowego o faktach, z którymi maja być wiązane skutki prawne. Od spełnienia tego wymogu zależy, czy z określonym faktem skutki prawne będą wiązane czy też nie.

Udowodnienie faktu, który ma rodzić skutek prawny jest obowiązkiem. Udowodnienia nie wymagają:

• Fakty powszechnie znane np. powódź

• Fakty znane organowi orzekającemu z urzędu np. przy wyrabianiu dowodu osobistego poza miejscem urodzenia, należy dostarczyć do urzędu akt urodzenia

• Fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeśli nie budzą wątpliwości z rzeczywistym stanem rzeczy

• Domniemanie prawne / czy jakiś fakt miał miejsce np. domniemanie ojcostwa/

Zasada swobodnej oceny dowodów (swobodna nie znaczy dowolna) ograniczona ramami:

• Aktualny stan wiedzy

• Stan prawa

• Doświadczenie życiowe

• Cały materiał dowodowy

≠

Legalna teoria dowodowa (nie ma jej w Polsce).

Dowody:

1. osobowe - zeznania, opinia biegłego, …

2. rzeczowe - nagranie, sfałszowany czek, ślady na nożu, zwłoki (lekarz sądowy stwierdzi, dlaczego ktoś zginął, bądź dostarczy informacji po sekcji), …

Postępowanie karne:

1. Postępowanie przygotowawcze - postępowanie o wszczęciu postępowania przygotowawczego np. postępowanie w sprawie o rozbój, kradzież

1. Przesłuchanie świadka - za składanie fałszywych zeznań grozi odpowiedzialność karna

1. Instytucja odmowy składania zeznań, gdy świadek naraża siebie lub osobę bliską na odpowiedzialność karną lub zniesławienie

2. Przesłuchanie przeciwko konkretnej osobie

1. Prawo składania wyjaśnień (można kłamać, nie ma kary za kłamanie, bo to podejrzanemu trzeba udowodnić winę)

2. Prawo składania wniosków dowodowych.

Składa się z:

1. źródło dowodowe

2. to, co chcemy udowodnić (teza dowodowa) np. ustne, pisemne

Z chwilą odczytania aktu oskarżenia, podejrzany staję się oskarżonym.

4. Subsumcja - zakwalifikowanie danego przypadku do pewnego rodzajowo określonego przez przepisy prawa zachowania się.

5. Ustalenie konsekwencji (skutków prawnych).

Stosowanie prawa w przypadkach nienormowanych (nie można stosować na niekorzyść oskarżonego).

1. Wnioskowanie per analogian (przez analogię):

Coś zbadane w rzeczywistości i szukamy podobnego w prawie lub ustawie.

1. Analogian iuris (prawo)

2. Analogian legis (ustawa)

2. Wnioskowanie a fortiori:

1. A maiori ad minus - przepis uprawniający

Jeśli wolno mi coś większego, to wolno mi coś mniejszego np. władza rodzicielska pozbawiona to i ograniczona

2. A maiori ad maius - przepis zakazujący

Jeżeli zabronione jest coś mniejszego, to tym bardziej coś większego np. nie wolno deptać trawników, więc nie wolno tam wjechać autem

3. Wnioskowanie a contrario (przez przeciwieństwo).

Jeżeli A rodzi skutek B, to jeżeli nie A, to też nie B np. sygnalizacja świetlna (w kodeksie pisze, że na czerwonym i żółtym jechać nie wolno, a o zielonym nie pisze nic).

Wykładnia prawa to ogół czynności poznawczych zmierzających do ustalenia właściwego sensu przepisów prawnych.

Podział wykładni:

1. Dyrektywy I stopnia:

1. Językowe np. chlorek etylu

2. Pozajęzykowe - inne dyrektywy poza językowe

1. Celowościowa (teleologiczna) - jeśli był cel ustawodawczy, aby przepis ustalić np. dopalacze

2. Systemowa (systematyczna) - jak przepis jest usytuowany

3. Funkcjonalna - ustalając znaczenie jakiegoś przepisu, uwzględnia się różnorodne skutki jego zastosowania.

2. Dyrektywy II stopnia:

1. Literalna (dosłowna) - dokładnie to, co ustalone;

2. Rozszerzająca - coś więcej niż dyrektywa językowa, rozumienie szersze od rozumienia językowego;

3. Zwężająca - mniej niż dyrektywa językowa, rozumienie węższe od rozumienia językowego.

Moc wiążącą wykładni prawa - wykładnia ma moc wiążącą, wówczas gdy kompetentny organ ustanawia dyrektywę -> adresaci mają ją rozumieć jednoznacznie.

Dzieli się na:

1. Wykładnia o mocy powszechnie obowiązującej - wszyscy adresaci interpretowanego przepisu są związani znaczeniem tego przepisu, ustalony (narzuconym) przez interpretatora.

1. Autentyczna - kto jest upoważniony do tworzenia prawa, ten może je również interpretować;

2. Legalna - dokonywana przez organ, któremu przepisy prawne nadają kompetencje do ustalania wykładni o mocy powszechnie obowiązującej; organem interpretującym nie jest ten, który interpretowany przepis ustanowił.

2. Wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej (wykładnia wiążąca w danej konkretnej sprawie) - znaczeniem interpretowanego przepisu, ustalonym (narzuconym) przez interpretatora, nie są związani wszyscy jego adresaci, lecz tylko pewnie ich kategorie lub jedynie niektórzy spośród nich.

1. Wykładnia dokonywana przez organ stosujący prawo np. podanie o urlop zdrowotny w dziekanacie.

2. Wykładnia dokonywana przez organ odwoławczy np. wydany wyrok -> apelacja -> zmiana decyzji; podanie o urlop -> odwołanie -> przydzielenie urlopu.

3. Wykładnia dokonywana przez Sąd Najwyższy w odpowiedziach na pytania prawne np. jeśli Sąd Rejonowy nie rozumie danego przepisu prawa w danej sprawie, to SN to wyjaśnia.

3. Wykładnia nie mająca mocy wiążącej (naukowa, doktrynalna) np. porada prawna wycięta z gazety

Glosa do wyroku - z wyrokami się nie dyskutuje, ale możliwa jest dyskusja dotycząca przepisu prawa (polemika, bo się nie zgadzam).

1

---