Koncepcja filozofii wychowania Sergiusza Hessena.
Według Hessena pomiędzy wychowaniem i kulturą istnieje ścisła zależność. Cele wychowania pokrywają się z celami kultury. Głównym celem wychowania jest kształcenie (kształtowanie) osobowości ludzkiej.
Hessen wyróżnia w strukturze wychowania cztery, wzajemnie przenikające się, warstwy. Najniższą warstwę stanowi życie biologiczne, czyli psychofizyczny rozwój człowieka. Warstwa bytu społecznego, czyli uspołecznienie jednostki poprzez wychowywanie go do grupy społecznej. Trzecią warstwą jest warstwa kultury duchowej, która ma charakter wspólnoty duchowej. Najwyższą - „warstwa doskonałej wspólnoty moralnej”, u podstaw której leży pierwiastek doskonałej miłości „w sensie czynnej miłości bliźniego”.
Według Hessena, zadania szkoły polega na kształceniu w dziecku poczucia prawa i świadomości społecznej. Uważa, że wychowanie przedszkolne, szkolne i poza szkolne powinno być drogą do anomii, czyli istnienia pozbawionego prawa, przez heteronomię, czyli posłuszeństwo prawu nadanemu z zewnątrz, do autonomii jako posłuszeństwu prawu, pochodzącemu z własnego wyboru.
Anomiczny charakter wieku dziecięcego wyraża się głównie w zabawie. Hessen uważa, że zabawa powinna być zorganizowana tak, aby stanowiła przejście od zabawy do pracy. Uważał, że praca wprowadza w życie dziecka ład i prawidłowość.
Podobnie rozwiązuje Hessen zagadnienia karności na tym samym stopniu wychowania. Jego zdaniem, powinność ma być dziecku wskazana nie drogą nakazów i zakazów, lecz w postacie stosunków przedmiotowych i rzeczowych, przenikniętych autorytetem. Hessen kategorycznie odrzuca karę jako mechaniczny środek wymuszania karności szkolnej.
Ważnym elementem w kształceniu osobowości, według Hessena, jest samokształcenie na terenie poza szkolnym. Za najważniejsze jego ośrodki uważa biblioteki, muzea, czasopisma, wystawy itp. Hessen domaga się aby przy organizowaniu ośrodków, uwzględniać zainteresowania duchowe i potrzeby kulturalne poszczególnych jednostek i grup młodzieży, bowiem za pomocą różnych dróg i środków kształcenia da się osiągnąć prawdziwe uspołecznienie.
Hessen rozróżnia trzy stopnie kształcenia naukowego: kurs epizodyczny, systemowy i uniwersytecki, odpowiadające trzem szczeblom wychowania moralnego: anomii, heteronomii i autonomii.
Hessen uważał, że osobowości nie kształcą ani nakazy, ani kazania, powstaje ona i pogłębia się jedynie w miarę jak jednostka pracuje nad wartościami ponadosobowymi, które nadają jej treść życiową, czyli osobowość rozwija się jednocześnie przez uczestniczenie w procesie twórczym i pogłębianiu swego życia wewnętrznego.