45). Przyczyny powstania państwa wg. J. Locke'a
-człowiek i jego natura są pierwotne, a państwo jest wtórne;
-człowiek posiada prawa z natury, nie są one nadawane przez państwo;
-państwo powstało, bo jest to dla ludzi korzystne (ludzie uznali to za rozsądne);
-państwo służy do zabezpieczenia naturalnych praw człowieka.
Okres stanu przedpaństwowego Locke traktował jako epokę pomyślności, w której ludzie rozwijali się w dobrobycie, korzystali z wolności, własności i równości (inaczej niż Hobbes).
Człowiek nie był zdemoralizowany i z ochotą poddawał się prawom natury, mając świadomość, że obowiązują one wszystkich jednakowo. Każdy miał prawo bronić swych praw i karać tych, którzy je naruszali, więc każdy był sędzią własnych spraw, co było niedopuszczalne i mogło wprowadzać nieład społeczny. Tak pojawiła się potrzeba ustanowienia władzy państwowej. Nie było to proste, bowiem ludzie jako istoty niezależne z natury nie mogły być poddane władzy publicznej bez swej zgody. Locke uważał, że prawa naturalne do wolności, życia i mienia są niezbywalne. Nie widział możliwości zrezygnowania z nich w umowie społecznej. Zatem przyjęto, że umowa społeczna umocni te prawa. Umowa miała składać się z dwóch aktów
1)umowa między jednostkami powołującymi społeczeństwo
2) umowa społeczeństwa z władzą tworzącą rząd (państwo).
Tak, więc społeczeństwo istniało wcześniej niż państwo. Rozwiązanie drugiej części umowy nie niszczyło społeczeństwa.
46).Kontraktualizm J. Locke'a
-umowa powinna być jasno sprecyzowana i zapisana w postaci konstytucji,
-sprawowanie rządów powinno opierać się na prawie,
-nie możliwe jest sprawowanie władzy silną ręką,
-władzę sprawuje cała wspólnota, która powierzyła rządzącym jedynie pewne uprawnienia,
-respektowana jest szeroko rozumiana wolność - wypowiedzi, zrzeszeń itp.
-władza pochodzi od jednostek
-władzę tworzą zasady umowy społecznej
-władza może być zabrana jeśli zasady umowy nie są respektowane
-tylko ta władza jest legalna, która może być odwołana przez jednostki
-wg. Locke'a zachowaniie wolności możliwe jest tylko wtedy, gdy kierujemy się rozumnym zachowaniem
47). Podział władz w państwie i jego przyczyny wg Locke'a
Locke proponował trój podział władzy:
-ustawodawcza -parlament (Izba Lordów-arystokracja, Izba Gmin- burżuazja), wydaje ustawy, kontroluje władzę wykonawczą i ustanawia sądy.
-wykonawcza- monarcha ( pilnuje wykonywania ustaw, kara za przestępstwa i wykonuje wyroki sądowe)
-feudalna (również monarcha) zajmująca się polityką zagraniczną i obroną kraju, wypowiada wojny i zawiera pokoje, oraz prowadzi stosunki zagraniczne
Monarcha był pozbawiony wpływu na władzę ustawodawczą, umacniało to element demokratyczny.
Władzę dzielimy na ustawodawczą i wykonawczą, aby zapobiec absulutyzacji
48).Rodzaje praw oraz typy nagród i kar wg J. Locke'a
Locke wyznaczył trzy rodzaje praw moralnych:
-prawo boskie: była to miara grzechu, tak samo jak została ustalona przez Boga z karą lub nagrodą pośmiertną;
-prawo państwowe: były to reguły narzucone przez państwo na jego obywateli;
-prawo opinii lub reputacji: kryteria cnot i występków, szcunek lub pogarda od innych współobywateli
Od najwcześniejszych lat, trzeba wyrabiać karność i grzeczność uczniów. Kary surowe, zwłaszcza cielesne wg niego źle wpływają na dzieci. Kara ta poniża dziecko, rodzi w nim zaciętość i obłudę, a dzieci bite stają się tępe i głupie. Proponuje zamiast kar cielesnych rozbudzenie w dziecku poczucia honoru, odpowiedzialności i wstydu za złe postępowanie.
Lock uważa jednak, że wychowanie nie może odbyć się bez karania i nagradzania ( jednak bez kar cielesnych, a nagrodami mogą być pochwały).
Należy wyrabiać w dziecku nawyki postępowania moralnego. Uczyć dziecko by samo potrafiło zapanować nad swoim postępowaniem.
Bicie i wszelkie inne rodzaje niewolniczych i cielesnych kar to NIE te środki karności, jakiemi posługiwać się może, ktoby chciał wychować mądrych, dobrych i pomysłowych ludzi. Dlatego należy też stosować je rzadko i tylko w wyjątkowych okolicznościach i nadzwyczajnych wypadkach.
Z drugiej strony należy starannie unikać pochlebiania dzieciom przy pomocy nagród w formie ulubionych przyjemnostek.
Należy zwalczać umiejętnie niektóre wady dzieci: kłamstwo, egoizm, zuchwalstwo, pewne skłonności okrucieństwa i pogardę dzieci wobec klas niższych.
49). Zmiany społeczno-demograficzne i polityczne w epoce Oświecenia
Oświecenie był to ruch intelektualny, który był propagowany w całym XVIII wieku. Polegał on na krytyce ustalonych poglądów i postaw, wychwalaniu potęgi ludzkiego umysłu i kulcie wiedzy.
Oświecenie związane było z głównymi prądami, takimi jak: krytycyzm, racjonalizm, empiryzm, deizm, sensualizm, utylitaryzm, ateizm, libertynizm a także absolutyzm. Niektóre poglądy oświecenia zauważalne były już w okresie baroku, jednak to właśnie wiek XVIII doprowadził do uwidocznienia się i powstania scentralizowanej formy tych poglądów. Cały okres oświecenia, jako epoki związany był z wydarzeniami w Europie takimi jak:
- rządy absolutne we Francji i w Anglii,
- rządy dynastii Burbonów, Stuartów.
Oświecenie to epoka, w której do głosu doszły absolutystyczne ambicje władców, wzrosła potęga Rosji za czasów rządów Piotra I, a także Prus za czasów króla - kaprala - Fryderyka Wilhelma I. Coraz ważniejszy głos na arenie międzynarodowej zaczęła mieć również Austria, w której rządy sprawowała Maria Teresa.
Nazwa oświecenia wywodzi się z języka niemieckiego i oznacza wiek oświecony światłem rozumu ludzkiego - Imanuel Kant uznał, że oświecenie oznacza dojrzałość umysłową człowieka.
W wieku XVIII pokładano wiarę w potęgę ludzkiego rozumu. Dlatego też nastąpił silny rozwój nauk matematycznych, przyrodniczych i ścisłych. W oświeceniu możemy wyróżnić kilkanaście nurtów filozoficznych i religijnych. Nurty te swoją genezę posiadają w epoce baroku, jednak to właśnie uczeni oświecenia doprowadzili do ich rozwoju.
Wszystkie nurty filozoficzne, religijne, społeczne, obyczajowe związane były z głównymi dogmatami i cechami epoki, takimi jak rozwój nauk przyrodniczych, rozkwit muzyki, rozwój nauk ścisłych, rozwój szkolnictwa.
Rozwój nauk w oświeceniu, a także jego kultura w Europie związana była z odkryciami fizycznymi, z powstającymi nowymi teoriami i pojęciami w fizyce, których rozwój w XVIII wieku był bardzo silny. W okresie tym powstało wiele nowych teorii - np. teoria względności (Alberta Einsteina), zasady mechaniki. Powstały także nowe gałęzie nauk - chemia, astronomia i ekonomia, a w ślad za nimi pierwsze teorie ekonomiczne m.in. Adama Smitha o podziale ekonomicznym współczesnych państw. Bardzo silnie rozwijała się medycyna - poprzez odkrycia nowych sposobów leczenia, rodzajów lekarstw, wprowadzenie do lecznictwa i odkrycie szczepionki przez Ludwika Pasteau. Zaczęły powstawać pierwsze szpitale, przytułki - wszystko to wymóg długotrwających wojen na kontynencie europejskim. Wprowadzona została również do kultury i nauki oświecenia systematyka roślin, której twórcą był Karol Lineusz. Stworzony został także układ okresowy pierwiastków przez A. Mendelejewa, który od momentu swojego powstania odegrał ogromną rolę wśród nauk fizycznych i chemicznych.
Tak, więc kultura epoki oświecenia w Europie bardzo ściele związana była z rozwojem nauk ścisłych, praktycznie cała nauka europejska skupiona była na wydarzeniach umysłowych, pracy, nauce. Podobnie rzecz miała się z rozwojem literatury i sztuki epoki europejskiego oświecenia. Te dziedziny kultury także bardzo mocno związane były z charakterystycznym dla epoki rozwojem nauki i poglądami podejścia rozumowego.
Cała kultura oświecenia w Europie odegrała bardzo istotną rolę, miała wielki wpływ na postrzeganie dotychczasowego świata, zupełnie zmieniła obraz człowieka XVIII wieku oraz obraz dotychczasowego świata. Na taki punkt widzenia wpłynęło wiele czynników, m.in. zmiany w stylu kierowania państwem, wiele wydarzeń historycznych - wojny, pokoje, rozejmy czy zmiany granic.
Epoka oświecenia stworzyła nowy styl życia człowieka, była epoką typowo rozumową, dlatego też przez następną epokę i przez kolejnych twórców - była często krytykowana za jej nieumiejętne dostrzeganie potrzeb codziennych ludzi, zbytnią powierzchowności i zajęcie się tylko klasami wyższymi, brak zainteresowania klasą niższą i zwykłym człowiekiem.