Emerytura, Ekonomia i zarządzanie


Reforma emerytalna

Na początku 1999r. rozpoczęła się reforma emerytalna. Praktycznie wszyscy o niej słyszeli i większość z nas wzięła w niej udział. Jednak dlaczego w ogóle ją przeprowadzano i jakie czynniki zdecydowały o wprowadzeniu jej w życie? Te pytanie często sobie zadajemy. Postaramy się udzielić na nie odpowiedzi.

Dwa modele emerytalne

Istnieją dwa modele systemów zabezpieczania się społeczeństwa na starość. Pierwszym z nich jest system "umowy pokoleniowej", który istniał w Polsce przed 1999r. Polega on na tym, że osoby pracujące przekazują swoje składki (czyli część zarobków) do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), po czym środki te są przekazywane obecnym emerytom. Środki te trafiają do "wspólnego worka" i są od razu wydawane. Ubezpieczony nie ma swojego indywidualnego konta. Drugim system to system prywatnych instytucji zajmujących się inwestowaniem składek społeczeństwa. Są to tzw. fundusze emerytalne, które w zamian za zarządzanie naszymi środkami otrzymują wynagrodzenie, a więc zależy im na najlepszych efektach. W tym systemie nasza indywidualna emerytura zależy od tego ile sobie uskładaliśmy, a nie jest ustalona wg "widzimisie" ustawodawcy, tak jak to jest w przypadku umowy pokoleniowej.

Wrażliwość na zagrożenia dwóch modeli emerytalnych

Typ zagrożenia

System umowy pokoleniowej

System kapitałowy

starzenie się społeczeństwa

nieodporny

odporny

wzrost bezrobocia

nieodporny

odporny

spadek produkcji

nieodporny

odporny

spadek płac realnych

nieodporny

odporny

konflikty i przetargi polityczne

nieodporny

odporny

załamanie na rynkach finansowych

odporny

nieodporny

długotrwała wysoka inflacja

odporny

nieodporny

Źródło Dane rządowe

Bankructwo systemu umowy pokoleniowej

System emerytalny oparty na umowie pokoleniowej przestał poprawnie funkcjonować. Jego wadą było to nie angażował środków w rozwój gospodarczy, jednak nie to przekonało polityków o jego nieskuteczności. Decydującym czynnikiem były względy demograficzne. Otóż społeczeństwa zachodnie starzeją się i mamy coraz więcej osób w wieku emerytalnym. Dodatkowo ludzie na emeryturze żyją coraz dłużej i więcej środków musi zostać przeznaczone na świadczenia emerytalne. Ponadto mamy coraz mniej osób w wieku produkcyjnym, więc współczynnik mierzący liczbę osób zdolnych do pracy do liczby emerytów ulega zmniejszeniu.

Liczba osób zdolnych do pracy przypadających na jednego emeryta

Rok

Zdolni do pracy przypadający na jednego emeryta

1990

2,20

1995

2,17

2005

2,09

2010

1,94

2015

1,80

2020

1,76

Źródło Dane rządowe

Groźba deficytu w ZUS-ie

Ta tendencja spowodowała, że zaczęło brakować środków na świadczenia a prognozy wskazywały, że w przyszłości problem ten będzie narastać. Wyjściem z sytuacji było podniesienie składki na ubezpieczenia społeczne, jednak ruch ten podwyższyłby koszty produkcji i w konsekwencji spowodował wzrost bezrobocia i osłabienie konkurencyjności gospodarki w porównaniu z innymi państwami. Było to szczególnie niebezpieczne w Polsce, gdzie obciążenia kosztami pracy (podatki i składki ZUS) są wyjątkowo wysokie. Warto jednocześnie podkreślić, że Polska ma najwięcej rencistów w Europie! Dodatkowo na słabość systemu "umowy społecznej" wpływały uzyskane przez niektóre grupy pracowników przywileje np. dotyczące przechodzenia na wcześniejszą emeryturę. Warto wiedzieć, że ludzie Ci żyli na koszt pozostałych a ich przywileje zmniejszały emerytury pozostałych. Bankructwo systemu pokoleniowego ("umowy społecznej") spowodowało skierowanie uwagi na system funduszy emerytalnych i na wzorcową reformę w Chile.

Decyzja o reformie i o sposobie pokrycia deficytu

W Polsce jednak nie było możliwości całkowitego odejścia od systemu pokoleniowego. Powodem tego byłby brak środków finansowych na świadczenia obecnych emerytów. W systemie kapitałowym (funduszy emerytalnych) emerytura zależy całkowicie od tego ile sami zgromadziliśmy na swoim indywidualnym koncie emerytalnym. Skoro część składek zaczęła trafiać do funduszy emerytalnych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych miałby lukę, ponieważ zabrakłoby mu środków na emerytury obecnych emerytów. Dlatego też postanowiono sfinansować tę lukę z dochodów z prywatyzacji, jest to kilkadziesiąt milionów złotych. Warto o tym przypominać różnym przeciwnikom prywatyzacji i zwolennikom tzw.powszechnego uwłaszczenia, że środki z prywatyzacji otrzymujemy my wszyscy (jesteśmy więc uwłaszczeni) i dzięki nim mamy szansę na lepszą i wyższą emeryturę.

Podział na trzy filary

Jak już wspomnieliśmy Polska nie mogła zrezygnować całkowicie z umowy pokoleniowej więc stworzono tzw. system mieszany łączący w sobie system pokoleniowy i kapitałowy. Utworzono tzw. trzy filary ubezpieczeń :

I Filar

Składka płacona do ZUS-u będzie nadal przeznaczana na sfinansowanie bieżących emerytur, ale jednocześnie wszelkie wpływy będą klasyfikowane na indywidualnym koncie każdego ubezpieczonego. Tak więc nasze pieniądze zostają natychmiast wydane, ale jednocześnie są one liczone i tyle ile zgromadzimy taką będziemy mieli emeryturę. Środki na nasze emerytury będą pochodzić z wpłat następnych pokoleń. Tak więc I Filar jest udoskonalonym systemem "umowy pokoleniowej". Nie możemy jednocześnie zapominać o składkach które wpłaciliśmy do ZUS-u przed wejściem w życie reformy. Zostaną one wyliczone jako tzw. kapitał początkowy i do niego będą doliczane wpłacane na bieżąco nasze składki (będą one corocznie pomnażane przez odpowiedni wskaźnik oparty o poziom infacji).

0x01 graphic


Wyliczenie kapitału początkowego dla osób, które rozpoczęły pracę przed reformą

Jak obliczyć emeryturę z I Filaru?

Aby obliczyć naszą przyszłą emeryturę zostanie wyliczony wskaźnik Międzypokoleniowy Kapitał Uprawnień Emerytalnych (MKUE), który będzie odpowiadał wysokości wpłaconych przez określoną osobę składek i długości stażu pracy. MKUE zostanie następnie podzielony przez średni oczekiwany czas życia osoby przechodzącej na emeryturę (nie jest on wyliczany indywidualnie lecz globalnie dla społeczeństwa). Oczywiście jeżeli osoba ta będzie żyła dłużej nadal będzie otrzymywać pełną emeryturę. Sytuacja odwrotna (wcześniejsza śmierć) nie powoduje stosunku dziedziczenia zgromadzonych składek, składki z I Filaru nie są dziedziczne. Warto także pamiętać, że średni oczekiwany czas życia nie odpowiada średniej długości życia społeczeństwa, jest on wyższy gdyż odrzucamy osoby które zmarły przed osiągnięciem wieku emerytalnego (mężczyźni - 65, kobiety - 60).

0x01 graphic

Sposób wyliczenia emerytury w I Filarze

Od czego zależy nasza emerytura?

Tak więc nasza emerytura zależy w pełni od :

Ustawodawca stara się ograniczać przywileje emerytalne, które wydają się być zjawiskiem niesprawiedliwym. Emerytura z I Filaru ma pełne gwarancje państwa.

II Filar

II Filar to system kapitałowy - w którym nasza składka (ok. 1/3 składki emerytalnej) trafia do Otwartego Funduszu Emerytalnego zarządzanego przez prywatną firmę Powszechne Towarzystwo Emerytalne. Środki te są inwestowane w papiery wartościowe, nasza składka będzie przeliczana na jednostki, które będą odzwierciedlać wysokość majątku funduszu przypadającą na jedną jednostkę. Może ona rosnąć ale również spadać w czasie dekoniunktury giełdowej. Za zarządzanie majątkiem OFE, PTE pobiera prowizje, mogą być one różnej wysokości i dotyczyć opłaty za zarządzanie od całości zgromadzonych składek i procentowej opłaty od każdej wpłaty. Przy wyborze OFE musimy brać pod uwagę wysokość opłat, prestiż i doświadczenie podmiotu prowadzącego PTE oraz osiągane przez niego wyniki inwestycyjne. W każdej chwili możemy zrezygnować z usług danego funduszu i przejść do innego OFE (operacja ta jest płatna - 200zł w pierwszym kwartale należenia do danego OFE, co kwartał maleje 25zł - tak że po dwóch latach przejście do innego OFE jest bezpłatne).

Warto także podkreślić, że składki zgromadzone w Funduszach Emerytalnych są dziedziczone - zgromadzone środki zostaną przekazane na rachunek w funduszu emerytalnym osoby, która dziedziczy składki wpłacone przez zmarłego (jeżeli osoba dziedzicząca nie należy do żadnego OFE, po prostu otworzy sobie swój rachunek w wybranym OFE).

Bezpieczeństwo składki w II Filarze

Składki przekazywane do funduszy emerytalnych nie mają bezpośrednich gwarancji państwa, ale ustanowiony przez Ustawę o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych system zabezpieczeń powoduje że są relatywnie bezpieczne. Ustanowione zabezpieczenia to :

III Filar

III Filar to ubezpieczenia dobrowolne, wynikające z indywidualnej zapobiegliwości. Możemy zainwestować w Fundusz Inwestycyjny, w komercyjnym Towarzystwie Ubezpieczeniowym. Jednak bardzo popularne mogą się stać Pracownicze Programy Emerytalne (PPE), czyli porozumienia pracowników z pracodawcą co do inwestowania na starość. Emerytura z PPE będzie nieopodatkowana, ponieważ już teraz od składki płacimy normalny podatek.

Należy pamiętać, że od składki w I i II Filarze nie płacimy podatku, ale ewentualne świadczenie przez nie wypłacane będzie opodatkowane.

Kryterium wieku

O objęciu poszczególnych osób reformą emerytalnym i jej zakresem decydował wiek. I tak :

Emerytura minimalna

W nowym systemie zostanie zachowana minimalna emerytura - w 1999r. wynosiła ona 415zł i będzie ona podlegała regularnej rewaloryzacji. Emerytura minimalna będzie wypłacana osobom, które w łącznie w I i II Filarze nie wypracują emerytury wyższej niż minimalna a osiągną odpowiedni dla danej płci wiek emerytalny. Różnica będzie wypłacana z budżetu państwa. Jednak warto podkreślić, że w nowym systemie emerytalnym sami będziemy pracować o momencie przejścia na emeryturę (jednak po osiągnięciu minimum), możemy np. przejść na nią mając 74 lata.

Podział składki

Wraz z podziałem systemu ubezpieczeń społecznych na trzy filary nastąpił podział samej składki ubezpieczeniowej. Wynosi ona tyle samo co przed reformą 45%, ale jest ona płacona przez pracownika i pracodawcę. Zauważyliśmy to gdy nasza płaca została "ubruttowiona", czyli podwyższona on płaconą przez pracownika składkę. Tak jak było to wcześniej do ZUS przekazuje ją pracodawca ale dzięki ubruttowieniu znamy w przybliżeniu połowę naszej składki, ponieważ drugą połowę płaci sam pracodawca. Zabieg ten utrudnia oszukiwanie pracowników co do faktycznej wysokości płaconej składki. Reforma spowodowała powstanie w ramach naszej składki :

Składki będą naliczane od wynagrodzenia nie przekraczającego 30-krotności średniej miesięcznej płacy krajowej. Osoby, których roczne dochody przekroczą ten limit, nie będą odprowadzały dalszych składek aż do końca danego roku kalendarzowego, ponieważ i tak nie dostałyby jeszcze wyższej emerytury.

Korzyści z reformy

Reforma emerytalna przynosi duże korzyści ubezpieczonym, mają ono wpływ na wysokość emerytury, która zależy od wysokości składek i stażu pracy (coraz mniej opłaca się pracować na czarno). Będziemy też znali w każdym momencie przewidywaną wysokość świadczenia, ale także mamy wpływ na sposób oszczędzania. Jeżeli mamy bardziej ryzykowne podejście wybierzemy OFE odważnie inwestujący w akcje, jeżeli bardziej cenimy bezpieczeństwo powierzymy składkę OFE, który deklaruje ostrożną politykę inwestycyjną np. w obligacje. Nasze emerytura będzie też bezpieczniejsza gdyż, w przypadku osób młodszych, będzie pochodzić z co najmniej dwóch źródeł. Mamy też dzięki temu szansę, że będzie wyższa niż gdyby była wypłacana wg wcześniejszych zasad.

Reforma przynosi też korzyści w skali całego kraju. Zabezpieczamy się przed bankructwem ZUS-u z powodów demograficznych, a istnienie funduszy emerytalnych zwiększa poziom inwestycji w gospodarce i wzmacnia rynki kapitałowe.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zarządzanie konfliktami w organizacji i ich rozwiązywanie, EKONOMIA, Zarządzanie, Zarządzanie(1)
Ściąga mikroekonomia, Studia - Administracja Samorządowa, Ekonomia i Zarządzane
Motywowanie - demotywacja pracownika, Sopocka Szkoła Wyższa, Ekonomia, Zarządzanie, dodatek, zagadni
Podmioty gospodarcze, Ekonomia i zarządzanie
Psychologia ekonomiczna(2), Zarządzanie i marketing
Obowiązki pracodawcy, Różne Dokumenty, MARKETING EKONOMIA ZARZĄDZANIE
ZAWIERANIE I ROZWIĄZYW NIE UMÓW O PRACĘ. RODZAJE UMÓW O PRACĘ, Różne Dokumenty, MARKETING EKONOMIA Z
Rozwój funkcji personalnej i geneza zarządzania zasobami ludzkimi, Ekonomia, Zarządzanie kadrami
Spółka partnerska - przepisy, Różne Dokumenty, MARKETING EKONOMIA ZARZĄDZANIE
Ekonomia i Zarządzanie materialy
MAKROEKONOMIA ZAGADNIENIA, Studia - Administracja Samorządowa, Ekonomia i Zarządzane
Cel działalności przedsiębiorstw, Różne Dokumenty, MARKETING EKONOMIA ZARZĄDZANIE
Promocja MTG, Ekonomia i zarządzanie
Finanse - WYKLAD 3, Różne Dokumenty, MARKETING EKONOMIA ZARZĄDZANIE

więcej podobnych podstron