Polityka zrównoważonego rozwoju
Wykład1 3.10.2013
-zagadnienia wrowadzające, ekorozwój a zrównoważony rozwój
-globalne zagrożenia rozwoju społeczno-gospodarczego
-instrumenty ZR
Literatura:
-Edukacja ku zmianom, podręcznik edukacyjny na rzecz zrównoważonego rozwoju.
-„Zrównoważony rozwój od utopii do praw człowieka” A. Papuziński
dodatkowa: „Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce” Kronberg, Begier, Kraków 2010
„Odnowiona strategia UE dotycząca ZR”, „Problemy ekorozwoju…
„Raport o stanie świata. O budowie zrównoważonego społeczeństwa ONZ” „Zrównoważona przyszłość w naszych rękach. Przewodnik po strategii ZR”
Temat: Zrównoważony rozwój (ekorozwój) jako polityka rozwiązywania problemów globalnych.
relacje między ekorozwojem a ZR:
-ujęcie wąskie: oba pojęcia mają inny zakres- koncepcja ekorozwoju jest pierwotną formą koncepcji ZR kładącą nadmierny nacisk na ład środowiskowy z pominięciem ładu społecznego.
-ujęcie szerokie: oba te pojęcia to synonimy.
W polskich aktach normatywnych i dokumentach politycznych ZR i ekorozwój są uważane za synonimy, z tym , że : do 1995r „ekorozwój”, od 1995r”ZR”. Używa się też pojęcia „trwały rozwój”.
SUSTAINBLE DEVELOPMENT:
-trwały i zrównoważony rozwój
-rozwój samopodtrzymujący się, zapewnienie trwałości dalszemu rozwojowi społeczno- gospodarczego świata.
2. Definicje ZR:
a) Raport Komisji Brundtland
Proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom. (Ta definicja zmodyfikowała teorię praw człowieka)
b) Według naukowców ZR to rozwój zaspokajający podstawowe potrzeby wszystkich ludzi a jednocześnie dbający o ochronę, zachowanie i odnowę zdrowia i integralności systemów ekologicznych ziemi bez ryzyka, że potrzeby przyszłych pokoleń nie będą mogły zaspokajać…
c)definicja adekwatna do reguł społeczeństwa obywatelskiego, która akcentuje wymienione 3 łady. ZR to taki rozwój społeczno ekonomiczny, który jest dopuszczalny ekologicznie, pożądany społecznie i efektywny ekonomicznie. Stąd ważna jest edukacja dla ZR.
3.Rodzaje problemów globalnych i rola polityki ZR w zwalczaniu problemów globalnych.
Rodzaje: polityczne, społeczno-ekonomiczne, cywilizacyjno- kulturowe
Globalne problemy polityczne:
-międzynarodowe konflikty i dezintegracja
-niestabilność struktur politycznych
-międzynarodowy terroryzm
-przestępczość zorganizowana
-korupcja
Globalne problemy społeczno- ekonomiczne:
-dysproporcje w rozwoju gosp.społ.
-analfabetyzm
-bezrobocie
-głód i niedożywienie
Globalne problemy cywilizacyjno- kulturowe:
-problemy demograficzne
- problemy ekologiczne
-klęski żywiołowe
ZR to polityczne koncepcja rozwiązywania problemów globalnych zgodnie z zasadą współpracy międzynarodowej. Dla wielu krajów niezdolnych do pokonania problemów globalnych jest czymś w rodzaju międzynarodowej karetki pogotowia.
4.Cele polityki ZR.
Nadmierny wzrost prowadzi na skraj przepaści (przykład lemingi).
Polityka ZR ma na celu powstrzymanie marszu współczesnego świata w stronę granic jego wzrostu. Polityczna realizacja doktryny ZR wymaga uwzględnienia wielu różnorodnych czynników rozwoju. Są one zgrupowane w tzw. Łady ZR.
Łady ZR: środowiskowy, społeczny, gospodarczy, kulturalny(dodatkowy).
Wszystkie wymienione łady tworzą integralny ład ZR. Każdy ład wnosi swoje cele do ogólnej koncepcji ZR. Żaden ład nie jest w stanie zrealizować swych specyficznych celów bez realizacji celów należących do pozostałych ładów.
Cele ładu środowiskowego:
-ochrona środowiska
-kształtowanie przestrzeni
-racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi
Przykłady: ograniczanie zanieczyszczenia środowiska, odnowa bioróżnorodności tj. zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt i roślin, promocja odnawialnych źródeł energii.
Cele ładu społecznego:
-sprawiedliwy podział korzyści wynikających ze wzrostu gospodarczego (ułatwianie dostępności rynków dla państw rozwijających się, finansowanie rozwoju)
-spójność społeczna i rozwój społeczny (równouprawnienie płci, walka z ubóstwem, wyrównanie szans życiowych, dostęp do edukacji, ochrony zdrowia)
Cele ładu gospodarczego:
-wzrost gospodarczy, np. ograniczenie szkodliwych wpływów produkcji i konsumpcji na stan środowiska
ZR musi być zintegrowany tzn. powinien obejmować wszystkie aspekty…
Podsumowanie:
Realizacja celów ZR jest warunkiem koniecznym dla dalszego rozwoju społ. gosp. Ludzkości. Polityka ZR odgrywa ważną rolę w stosunkach międzynarodowych. Prowadzenie polityki ZR to obowiązek władz państwa ze względu na zobowiązania międzynarodowe Polski. ZR powinien być naszą wspólną troską.
Wykład 2 10.10.2013
Bezpieczeństwo ekologiczne jako cel współczesnej polityki ekologicznej.
Motywy:
+Pierwsze cywilizacje: religijne, zjednać sobie przychylność nieba, święte głazy , gaje.
+Średniowiecze do XVIIIw: gospodarcze, partykularne, gospodarka, której skutki dczuwały osoby uprzywilejowane; m. estetyczne(ptaki śpiewające)
+I połowa XIXw: narodowe i nacjonalistyczne; cel: pańswo narodowe, Formy: Tatry, ustawy III rzeszy.
+II połowa XIXw, I połowa XXw: motywy konserwatorskie, cele: naturalne laboratorium, formy: parki narodowe.
+Współczesność: problem ekologiczny, cele: jakośc zycia
MOTYWY RELIGIJNE-> cele: oddawanie czci bogom, zapewnienie sobie przychylności bogów. Egipt: zwierzęta, w które wcielają się egipscy bogowie nie były zabijane; buddyzm.
MOTYWY PARTYKULARNE- GOSPODARCZE->cele: smaczne mięso i ryby, ćwiczenie sprawności, rozrywka.
MOTYWY ESTETYCZNE-> cele: zaspokojenie potrzeb estetycznych, ptaki miały duże znaczenie podczas ochrony zbóż (ptaki owadożerne objęte ochroną)
MOTYWY NARODOWE I NACJONALISTYCZNE-> cele: rozbudzenie miłości do ziemi ojczystej i pozucia więci z jej mieszkańcami.
KONSERWATORSKA OCHRONA PRZYRODY-> cele: wola zachowania zagrożonych gatunków i ekosystemów ze względu na ich znaczenie poznawcze.
Teza 2: współczesna polityka ZR uwarunkowana przez pojawienie się problemu społecznego jakim jest problem ekologiczny.
Problem społeczny to sytuacja społeczna:
-zdefiniowana przez wpływową grupę społeczną lub instytucję jako zagrażająca uznanym wartościom
-odziaływująca na duże grupy ludzi
-podatna na zmiany w wyniku podejmowanych działań naprawczych (nie jest to proces naturalny, nieuchronny…
Problem ekologiczny jest , gdy znaczenie grupy społecznej lub instytucje uznają jakąś sytuację stworzoną przez człowieka za niebezpieczną dla środowiskowych warunków życia społecznego.
Struktura problemu ekologicznego:
- fakty fizyczne: są przyrodniczą podstawą problemu ekologicznego
- wartości społeczne: są punktem odniesienia przy formułowaniu problemu ekologicznego
- zachowania społeczne: są społeczną przyczyną problemu ekologicznego i właśnie tu da się coś zmienić.
Uwarunkowania środowiskowej polityki ZR:
- ograniczony charakter możliwości odtwórczych przyrody
-istnienie znaczącego obserwatora dokonującego oceny środowiska z punktu widzenia systemu wartości określających pożądany stan środowiska
- działania ludzi wywołujące problemy środowiskowe
Cele środowiskowej polityki ZR:
- nadrzędny(ogólny): wysoki poziom jakości ludzkiego życia
-instrumentalny (bezpośredni): bezpieczeństwo ekologiczne.
Urzędowa definicja bezp. Ekologicznego zapisana w dokumencie „Nowa polityka ekologiczna państwa”: nieskażona woda, czyste powietrze, trwałe występowanie wszystkich żyjących obecnie dzikich gatunków zwierząt, zdrowa żywność, możliwość rekreacji i wypoczynku.
Naukowa def. B. ekol. Wg. Pietrasia: to taki stan stosunków społecznych, który ogranicza i eliminuje zagrożenia ekologiczne ; promuje pozytywne działania służące realizacji wartości istotnych dla istnienia i rozwoju narodów i państw.
O bezp. Ekol. Można też mówić:
-działania zapobiegawcze
-działania interwencyjne (1994r.: 80000 Tutsi wymordowane przez Hutu)
-działania konstruktywne(protokół z Kioto, ograniczenie CO2 do atmosfery)
5