Planowanie i dobór celów kształcenia.
Planowanie w dydaktyce rozumie się jako obmyślanie działań nauczyciela w kierunku osiągnięcia założonych celów. Może dotyczyć wielu aspektów pracy szkolnej.
Cele:
bezpośrednie pośrednie - szczegółowe
bliskie dalekie
statyczne dynamiczne
ogólne szczegółowe
ostateczne (końcowe) etapowe
Cele w pedagogice powinny być formułowane w języku naukowym pedagogiki tj. W języku psychologii, filozofii i socjologii.
Cele formułowane w języku filozofii są to cele, dalekie, perpektywistyczne np. Raport J. Delorsa „Edukacja - jest w niej ukryty skarb”
w języku socjologi jest to opis celów w jezyku ról społecznych, np. Rola nauczyciela, ucznia, obywatela
Szczegółowym celom nadaję się postać operacyjną.
Cele operacyjne odnosza się do uczniów i wyrażaja zmiany jakie chcemy u nich uzyskać ujęte w kategoriach konkretnych zachowań werbalnych i pozawerbalnych.
Cel operacyjny opisuje stan osiągnięć ucznia. Opisuje obserwalne zachowanie ucznia jakie może przejawiać po zakończeniu lekcji.
Cel operacyjny opisuje pożądany rezultat wyrażony w konkretnym zachowaniu końcowym, w sposób który umożliwia nauczycielowi ocene czy jego cele zostały osiągnięte.
Cel operacyjny powinien być:
jednoznaczny - wyraża to wszystko co uczeń potrafi zrobić aby pokazać że wie
wykonalny - to co uczący powinien robić musi być wykonane w okreslonym czasie i dostępnych warunkach.
Logiczny - cel powinien być logicznie sprecyzowany
obserowalny
mierzalny
Operacyjne cele kształcenia możemy osiągnąć w kilku poziomach:
Wymagania podstawowe: obejmują wiadomości i umiejętności
- stosunkowo łatwe do opanowania
- najpewniejsze naukowo
- niezbędne do dalszej nauki
- bezposrednio uzyteczne w zyciu pozaszkolnym i ewentualnej pracy zawodowej
- spełnienie tych wymagań daje ocene dostateczną
Wymagania rozszerzające:
- umiarkowanie trudne do nauczenia
- w pewnym stopniu hipotetyczne
- przydatne, ale nie niezbędne do dalszej nauki
- pośrednio uzyteczne w życiu pozaszkolnym
- na ocene 4
Wymagania dopełniające
- wiadomości i umiejętności twórcze naukowo
CELE DYDAKTYCZNO WYCHOWAWCZE:
Poznawcze
- A odnoszą się do wiadomości co uczeń wie co zna.
Należą tu: wiedza, znajomość istoty rzeczy i zjawisk
B odnoszą się do umiejętności. Czy uczeń umie, potrafi.
Należą tu umiejętności umysłowe i motoryczne, opis pojęć, rozróżnianie, wartościowanie.
Wychowawcze
Odnoszą się do postaw jak uczeń postępuje.
Należą tu postawy, zainteresowania, światopogląd, świadomość
CELE NAUCZANIA
to świadome efekty które pragniemy uzyskać w wyniku procesu kształcenia.
operacyjne - zamierzone osiągnięcia
ogólne - kierunki dążeń pedagogicznych np. Ustawa o systemie oświaty
kierunkowe - określaja wytyczne w pewnym zakresie
etapowe - dla kolejnych etapów kształcenia
szczegółowe.
Cele dynamiczne wdł. K. Sośnickiego:
otwarte, cele których nigdy nie można osiągnąć do końca, np. Opanowanie wiedzy z biologii, fizyki
Cele statyczne:
umiejętności
sprawności i nawyki np. Grzecznego zachowania
Cele kształcenia ogólnego.
Uczyć się żeby wiedzieć
Uczyć się żeby działać
Uczyć się żeby żyć
Uczyć się żeby być
Edukacja pernamentna, trwa przez całe życie i jest podstawą dla celów.
Edukacja jest droga wyjścia z biedy, sposobem na wszystkie bóle świata.
J. Piaget - to co zdobywamy w dziedzinie wiedzy zdobywamy na drodze wysiłku (w dziedzinie wiedzy, charakteru, intelektu). Szkoła powinna pomóc uczniom przełożyć wiedzę teoretyczna na praktyczną (operacyjna i procesualną)
Istnieje konieczność życia we wspólnocie. Cel ten ma też inną nazwę - przyszłość należy do współnoty, jednostka nie osiągnie takiego celu jak zespół. Nawet wybitnie zdolny uczeń sam sobie nie poradzi
Wiedza oprócz aspektu praktycznego posiada inną wartość - trzeba zdobywać jak najwyższe szczeble edukacji.
Wystarczy żyć bardziej świadomie, mieć świadomość swojego miejsca w świecie. Człowiek wykształcony jest człowiekiem pełniejszym, więcej rozumie, jest bardziej asertywny, ma większe poczucie własnej wartości.
Ogólne cele edukacji:
Ukształtowanie wiedzy ogólnej o świecie przyrodniczym i społecznym. Przedmiotem poznania jest wiedza obiektywna (istniejąca na zewnątrz, poza świadomością człowieka)
Kształtowanie umiejętności. Stosowanie wiedzy w praktyce (umiejętności, sprawności i nawyki). Teoretyczna=deklaratywna
Rozwój psychologicznych zdolności poznawczych
- pamięć - jest pkt wyjścia od niej zależy zdolność uczenia się
- uwaga - koncentrowanie się na danym przedmiocie,
- myślenie
- spostrzeganie - dostrzeganie różnic
- wyobraźnia - podstawa rozwoju intelektualnego, poznawczego
Przygotowanie i wdrożenie edukacji pernamentnej - wiedza zdobywana w klasach pierwszych jest podstawowe
Kształtowanie światopoglądu ucznia - ogólny obraz świata - mikrokosmos. Poprzez edukacje człowiek powinien przenosić świat do swojej świadomości
Dobór treści kształcenia
w klasach 1-3 mamy kształcenie zintegrowane. Treści kształcenia powstaja w oparciu o odpowiednia wiedze naukową z odpowiednich dyscyplin naukowych. Wiedza ta jest podstawową bazą, ale nie jest repliką wiedzy naukowej. Wiedza naukowa jest kształtowana według zasad doboru tresci.
Nauczanie - organizowanie warunków uczenia się ucznia
Cele kształcenia ogólnego. Treści kształcenia ogólnego.
Cel - może odnościć się bezpośrednio do wychowania (zachowanie, dyspozycje), jest to wtedy cel bezpośredni.
Cele odnoszące się do rozwoju społecznego i moralnego to cele pośrednie, te które odnosza się do środowiska to też cele pośrednie.
Bezpośrednim celem dydaktycznym jest osoba wychowanka.
W pedagogice możemy wyróżnić cele dalekie wyrażone w języku filozoficznym (z daleką perspektywą) i cele bliższe (konkretne). Nie jest to podział rozłączny czyli dychotoniczny.
Pomiedzy celami blizszymi a dalekimi znajduje się cel pośredni. Systematyka celów została wprowadzona przez K. Sośnickiego. Zaproponował podział celów na dynamiczne i statyczne.
Większośc celów w pedagogice to cele dynamiczne, nigdy nie można ich w pełni zrealizować np. Kształtowanie charakteru wychowanka, opanowanie materiału z j. Pol.
Są 3 źródła badania celów dynamicznych:
trzy dziedziny wychowania: prawdy, dobra, piękna, nie są one w pełni osiągalne, stanowią pewne idee
Istota osobowości. Jest ona otwarta, rozwija się do końca zycia, rozwój intelektualny trwa cały czas, chodź nie w takim samym tempie.
Ciągle zmieniające się środowisko
Cele statyczne, to umiejętności, sprawności nawyki.
Najpierw pojawiają się umiejętności np. Czytanie, pisanie. Następnie powinny one nabrać cech sprawności, które poprzez ćwiczenia stają się nawykiem.
Wiedza w szkołach jest konstruowana według następujących zasad doboru treści:
Zasada naukowości wiedzy szkolnej
Zasada psychologii rozwojowej
Zasada integracji treści oraz korelacji i koncentracji teologicznej
Zasada aksjologiczno - teologiczna
Zasada zgodności treści z kierunkiem politycznym państwa.
Zasady nauczania
Pojęcie zasad
Rodzaje zasad pedagogicznych
Zasady nauczania
Podstawy teoretyczne zasad nauczania
Kanon zasad dydaktycznych
charakterystyka każdej z zasad
Zasady polityki pedagogicznej
Zasada powszechności oświaty,
bezpłatności nauczania
jednolitości systemu oświatowego, - realizacja tego samego programu
obowiązku szkolnego, od 7 do 16 r ż
drozności systemu szkolnego - wymaga aby w systemie oświaty nie było tzw. Ślepych uliczek, uczeń ma przechodzić do nastepnej klasy bez straty nauki.
Zasady konstruowani programów:
Program liniowy - typowy dla przedmiotów ścisłych np. Matematyki, nie ma w nim cofania , po pewnym czasie sprawdzian wiadomości.
Koncentryczny - J. Dewey'a typowy dla klas I-III, nie ma podziału na przedmioty tylko zagadnienia
spiralny - powtarzanie niektórych partii materiału np. Biologia, historia, j. Pol.
Zasady nauczania umysłowego
Są to zasady określające warunki pracy nauczyciela z uczniami w szkole i poza nią.
Zasady wychowania
Są to najbardziej ogólne normy (dyrektywy) postępowania pedagogicznego (nauczania i wychowania) określajace optymalne warunki przebiegu tego procesu i realizacji założonych celów.
Zasady = Normy
Normy pedagogiczne
Standardy Dyrektywy działania
cele pedagogiczne, normy działania (szczegółowe)
dydaktyczne zasady (ogólne)
Zasady ogólne:
Nie zależą od szczegółowych celów jakie realizujemy w procesie nauczania i wychowania. Zależą od ogólnych założeń systemu pedagogicznego i ideału przyjętego na gruncie tego systemu.
Nie zależą od treści nauczania, wieku ucznia, nie zależą od rodzaju instytucji w której realizowany jest proces nauczania i wychowania.
Ten sam kanon nauczania obowiazuje w przedszkolach i na studiach, nie obowiazuje w rodzinie, ale w każdej innej instytucji wychowawczej.
Wiekszośc zasad wypływa bezpośrednio z psychologii. Pedagogika jest praktyczna, psychologia formułuje tylko prawa. Żródłem zasad jest praktyka pedagogiczna.
Kanon zasad:
poglądowości
aktywności ucznia
stopniowania trudności
systematyczności pracy ucznia i nauczyciela
indywidualizacji i zespołowości pracy dydaktyczno wychowawczej
podmiotowośc ucznia, poszanowanie godności ucznia
trwałości wiedzy
łączenia teorii z praktyką
kontroli i ocenie wyników
pernamentnej edukacji
Zasady to normy postępowania uznane za właściwe w celu osiągnięcia zamierzonych rezultatów.
Zasady kształcenia to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomić uczniów z podstawami wiedzy, rozwijać zainteresowania i zdolności poznawcze oraz wdrażać do samokształcenia.
1. Zasada poglądowości (J.A. Komensky) - inaczej nazywana zasadą bezpośredniości. To najwcześniej sformułowana zasada. Wskazuje ona na konieczność zdobywania wiedzy poprzez bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk lub przez zetknięcie się z nimi przy pomocy środków dydaktycznych (tj. modele, obrazy, schematy, wykresy, tabele). Funkcją tej zasady jest ułatwienie zrozumienia i zapamiętywania.
2. Zasada przystępności - inaczej zwana zasadą stopniowania trudności. Wyraża ona konieczność dostosowania treści i metody nauczania do rozwoju i możliwości uczniów.
3. Zasada systematyczności - w dużej mierze odnosi się do ucznia. Mówi, że jeśli uczeń chce trwale i skutecznie coś zapamiętać to powinien systematycznie utrwalać wiedzę.
4. Zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa - to jedna z nowych zasad. Polega ona na aktywnym stosunku ucznia do celów uczenia się. Nauczyciel powinien znać swojego ucznia, żeby wiedzieć, czym go zainteresować.
5. Zasada łączenia teorii z praktyką - zasada ta orientuje nauczyciela na konieczność harmonijnego wiązania ze sobą wiedzy naukowej z praktyką codziennego życia
6. Zasada trwałości wiedzy - wskazuje na konieczność podejmowania takich zabiegów, żeby uczeń trwale przyswoił sobie wiedzę. Lepiej i dłużej pamiętamy rzeczy, które mają prostą strukturę myśli, rzeczy przejrzyste, konkretne (podawać przykład). Należy często odnosić się do praktycznych doświadczeń uczniów i zapewniać aktywny udział w procesie kształcenia, systematycznie kontrolować
Metody i podział metod nauczzania.
Są to normy typu dyrektywy, określające dość szczegółowo sposób postępownia, czyli pracy ucznia , prowadzący do realizacji założonych celów.
Powinna opisać rodzaj czynności, oraz kolejność czynności które uczeń musi wykonać.
Metody są to przepisy na wykonanie pewnych czynności.
W ramach metody możemy mieć jeszcze szczegółowe przepisy i reguły.
Metoda jest pojęciem węższym niż zasada, ale szerszym niż reguła.
Podział metod wdł żródła wiedzy:
słowne (słowo pisane lub mówione; opowiadanie, pogadanka, wykład)
poglądowe - naturalne procesy i zjawiska, albo ich zamienniki; filmy, plansze, literatura
praktyczne - działanie umysłowe lub fizyczne
Dobór metod zależy od wieku ucznia, od celu szczegółowego. Zależą one również od treści nauczania, oraz od rodzaju instytucji w której realizowane są cele dydaktyczne.
Metody labolatoryjne to takie na podstawie których dochodzimy do teorii - metoda dedukcji
Metody praktyczne - od teorii do praktyki zasada indukcji
Podział metod wedł struktur procesów nauczania:
Zdobywanie wiedzy przez ucznia
Utrwalanie wiedzy
Kontrola i ocena zdobytej wiedzy
Teoria uczenia się:
Uczenie się jest względnie trwałą w potencjalnym zachowaniu jednostki wywaołanym przez nabywane doświadczenie.
Trzy cechy definicji:
Uczenie się w jakiś sposób zmienia jednostkę
zmiana ta pojawia się na skutek doświadczenia
Zmiana ta nie musi być natychmiast zastosowana, jest to zmiana w potencjalnym zachowaniu jednostki
TEORIE:
Uczenie się jako warunkowanie sprawcze - teoria behewioralna
Zakłada że istota ucznia się jest warunkowanie sprawcze czyli przebiega według modelu behewioralnego. Bodziec ===> Reakcja
Twórcą tej terii jest B. F. Skinner (1904-1990)
Uczenie się wymaga 3 możliwych do zidentyfikowania czynników
musi wystąpić bodziec (sytuacja)
musi wystapić reakcja (zachowanie)
wzmocnienie
Teoria kognitywna - konstruktywizm poznawczy
Opiera się na psychologii Brunera. Jego podejście oparte jest na teorii kognitywnej, pojmowanej w sposób bardziej złozony. Uczenie się jest postrzegane jako aktywny proces w którym uczący się podmiot i jego subiektywne podejście odgrywa ogromną rolę. Uczenie się nie jest pasywnym zachowaniem się przez bodziec, nie jest czyms co przydarza się jednostkom, jest procesem wywoływanym przez podmiot uczący się.
Ucznie się jest to złożona aktywność która wyraża się w trzech procesach:
Zdobywanie informacji
Transformacja informacji
Testowanie i sprawdzanie adekwatności tej informacji
Każdy bodziec jest indywidualnie poznawany przez jednostkę, zależy od całokształtu całego doświadczenia jednostki.
Informacje odbierane przez podmiot uczący się podlegają 3 rodzajom transformacji
Formie systemu działaniowego - najprostszym sposobem odbierania informacji jest działanie
Formie obrazowej - posługiwanie się wyobraźnią, przy małym posługiwaniu się słowem
Formie symbolicznej - wykracza daleko poza działąnie, język jest najtrudniejszym sposobem transformacji informacji.
Bruner zwraca uwagę na fakt że model warunkowania sprawczego może dobrze wyjaśnić uczenie się działaniowe, ale jest już zawodne jeśli chodzi o oczenie się obrazowe oraz symboliczne. W uczeniu się musimy uwzględnić 3 czynniki:
nature podmiotu poznającego - uczącego się
nature wiedzy
nature procesu uczenia się
Konstruktywizm to teoria nawiązująca do psychologii Pieget'a, Brunera, Wygockiego, Mówi ona że świat nie może być poznawany bezpośrednio lecz za pośrednictwem obserwacji poznawczych za pomocą pojęć
Podstawowe twierdzenia konstruktywistyczne:
Wiedza aktywnie konstruowana przez podmiot poznający
Dochodzenie do wiedzy jest procesem adaptacyjnym w którym następuje organizacja doświadczenia świata
Szczegółowe założenia konstruktywizmu:
Wiedza nie jest poza nami i nie czeka aby ją odkryto. Rzeczywistość nie istnieje niezależnie od obserwatora. Obserwator tworzy znaczenie tego co widać, tworzy swiat epistomalogiczny
opierając się na filozofii współczesnej oraz psychologii i antropologii, konstruktywizm opisuje wiedze adeforminowalną (wiedza jest zmienna jest ciągłym procesem)
Modele Lekcji
Nauczanie podające:
Syntaksa lekcji podającej
1. Przedstawianie celów i wywołanie nastawienia
2. Przedstawienie czynników organizującego materiał
3. Przedstawienie materiału nauczania
Nauczanie pojęć
Syntaksa lekcji podającej
1 Przedstawianie celów i wywołanie nastawienia
2. Przedstawieni przykładów i nie przykładów
3.Sprawdzenie przyswojenia
4.Analiza myślenia i scalania efektów ucznia się
Nauczanie bezpośrednie
1 Przedstawianie celów i wywołanie nastawienia
2. Pokaz wiedzy/umiejętności
3. Ćwiczenia pod kierunkiem
4. Sprawdzanie opanowania umiejętności i wiadomości
5. Rozbudowanie ćwiczenia i transfer
Syntaksa lekcji poszukującej
1 Przedstawianie celów i wywołanie nastawienia
2. Ukierunkowanie dyskusji
3. Prowadzenie dyskusji
4. Zakończenie dyskusji
5. Omówienie dyskusji
Nauczyciel pełni funkcję kierowniczą. Musi ustalić cele, potem metody, zweryfikować je
Zadania nauczyciela:
Ustalenie celów i zadań uczenia się. Formułowanie celów może mieć charakter ogólny, bądź szczegółowy.. Bardzo ogólne => średnio ogólne => operacyjne
Planuje przebieg i metody realizacji tych zadań Dobór modelu lekcji zależy od planowania przebiegu zajęć. Interakcje nauczyciel => uczeń, uczeń => zespół. Klasa jako środowisko uczenia się. Trzeba umieć zagospodarować czasem i zachować dyscypline, wiedzieć jak podnieść poziom motywacji uczniów
Musi stworzyć warunki do uczenia się
Powinien umieć oceniać i kontrolować
Nauczanie podające.
Podawanie gotowych wiadomości może zawierać od 1/4 do 1/6 lekcji, lecz nie w każdym przypadku, tylko wtedy gdy nauczyciel decyduje się na taki model. Nauczyciel jest tutaj aktywny a uczeń bierny. Nauczanie obywa się drogą werbalną. Ten model lekcji jest współcześnie krytykowany. Można wybrać tą metode gdy przeważa materiał informacyjny, a nie treści problemowe.
Ciężar przeprowadzenia lekcji spada na nauczyciela. Nauczyciel musi umieć przedstawić ważne fakty, wybrac je i przedstawić w szerszym zakresie. Musi dokonać strukturyzacji materiału.
Wdł. Brunera trzeba ograniczac się do struktury przedmiotu i wyrzucić niepotrzebne treści. Lekcja podająca powinna być podstawą wiedzy praktycznej. Wymaga od nauczyciela znajomości psychologii poznawczej.
Nauczanie pojęć
Pojęcia stanowią podstawową jednostkę organizującą myślenie i porozumiewanie się ludzi. Wyróżniamy pojęcia koniunkcyjne, dysjunkcyjne i stosunkowe. Model nauczania pojęć służy głównie przyswajaniu przez uczniów wiedzy konceptualnej zawartej w przedmiotach nauczania i stworzeniu podstaw dla myślenia wysoko zorganizowanego
Głównym celem tej lekcji jest nauczanie myślenia. Jest to proces tworzenia wiedzy i organizowania jej struktury poznawczej. Należy uczyć posługiwania się pojęciami i rozumienia symboli.
Pojęcie - uogólniony opis zjawiska istoty zjawiska.
Dwa rodzaje pojęć:
konkretno-obrazowe - przed 11 r ż
obrazowe po 11 r ż
Nauczanie pojęć tzn podać ich definicje metodą indukcyjną, od szczegółu do ogółu.
Pojęcia koniunkcyjne i dysfunkcyjne Uczymy odróżniania pojęć przez podawania przykładów i anty przykładów. Przygotowując się do tego modelu nauczyciel powinien wybrać pojęcia kluczowe. Musi wyczuć które pojęcia moga być znane przez uczniów. Powinien opracować tą część lekcji w której dokonuje analizy pojęć, oraz różnicowania, porównywania, syntezy, abstrahowania czyli umiejętności oderwania się od konkretnych pomocy naukowych i zastosowania tego pojęcia do innych rzeczy zaliczanych do tej definicji. Następnie następuje uogólnienie. Lekcja ta nie może być tylko dyskusją werbalną. Należy wprowadzić pomoce naukowe np. Film. Najnowsze środki techniczne są niezastąpione w procesie uczenia się ucznia.
Arends podkresla przedstawienie przykładów i antyprzykładów. Obojętne czy wykorzystuje do tego metode indukcji czy dedukcji. Nauczyciel musi jasno i klarownie posługiwać się i operować pojęciami, powinien sam je rozumieć.
Nauczanie bezpośrednie:
Model nauczania bezpośredniego ukierunkowany jest przede wszystkim na wspomaganie uczenia się wiedzy proceduralnej (umiejętności) oraz wiedzy deklaratywnej, którą można zorganizować w łańcuch i nauczać krok po kroku
Wzorcowa czynność musi być pokazana bezbłędnie
Ćwiczenia pod kierunkiem
Zadawanie rozsądnych niewielkich ćwiczeń. Metoda krok po kroku, ćwiczyć aż do przeuczenia.
Muszą być dobrze rozłożone w czasie. Ważna jest wstępna faza ćwiczeń. Trzeba wprowadzić elementy krytyki. Uwagi nauczyciela powinny być konkretne, informacja powinna być zwrotna.
Nauczyciel podczas oceniania nie powinien domniemywac intencji ucznia, charakteryzować go, tylko mówić o skutkach zachowania
Uczenie się we współpracy
Model ten różni się od innych modeli nauczania tym, że w celu wywołania uczenia się posługuje się odmiennymi strukturami zadania dydaktycznego i nagród. Struktura zadania wymaga, aby uczniowie współpracowali ze sobą w małych grupach. Cele modelu wykraczają poza uczenie się treści programowej i obejmują wzajemną akceptację ludzi z różnych grup społecznych, opanowanie umiejętności społecznych i grupowych oraz zachowań kooperacyjnych. Bieg lekcji (syntaksa) obejmuje sześć głównych faz:
- podania celów i wywołania nastawienia
- podanie wiadomości
- zorganizowanie zespołów
- praca w zespołach wspomagana w miarę potrzeb przez nauczyciela
- sprawdzenie rezultatów
- skwitowanie osiągnięć
Model opiera się na demokratycznej tradycji pedagogicznej, idei aktywnego uczenia się i współpracy; uczniowie podejmują odpowiedzialność za naukę. Zmianie ulega rola nauczyciela: nie jest już centralną postacią na scenie, ale reżyserem pracy w małych grupach. Ocena nie opiera się na podejściu rywalizacyjnym, jak w przypadku poprzednich modeli, lecz łączy nagrody indywidualne z zespołowymi i wprowadza nowe formy kwitowania pracy i jej wyników.
Nauczanie problemowe
Nauczanie problemowe wymaga przedstawienia uczniom sytuacji problemowej i podjęcia przez nich samodzielnych badań prowadzących do samodzielnych rozwiązań. Cele nauczania są trojakie: wyrobić w uczniach umiejętności badawcze i rozwiązywania problemów; dać uczniom okazję do odegrania ról ludzi dorosłych; umożliwić uczniom uzyskanie wiary we własne zdolności umysłowe i samodzielne kierowanie uczeniem się. Środowisko dydaktyczne charakteryzuje otwartość, aktywność uczniów i atmosfera intelektualnej swobody.
Dyskusja
Dyskurs i dyskusja odgrywają kluczową rolę w rozwijaniu myślenia uczniów oraz w scalaniu poznawczej i społecznej strony uczenia się. Najważniejsze zadania podczas lekcji to: nakierowanie dyskusji na właściwy temat; utrzymanie kierunku dyskusji; rejestrowanie dorobku dyskusji; skłonienie uczniów do wysłuchiwania odpowiedzi; zapewnienie właściwego czasu wyczekiwania. Nauczyciel powinien pomagać uczniom w dopracowaniu pomysłów, rozważaniu pomysłów konkurencyjnych oraz nazywaniu procesów myślowych.