Epoka show-biznesu
Postman kpi z myślenia, że TV jest ciągłością słowa drukowanego (telewizor może służyć jako podstawka na książki - ironia…)
Nawiązanie do„myślenia w stylu lusterka wstecznego” - twierdzenie McLuhana, że każde nowe medium jest przedłużeniem lub rozszerzeniem starego, np. samochód jest szybszym koniem (założenie błędne)
Rozróżnienie technologii od medium: technologia do medium ma się tak, jak mózg do umysłu, technologia to fizyczny aparat, a medium to użytek zrobiony z tego fizycznego aparatu, technologia to maszyna, a medium to społeczne i intelektualne środowisko wytworzone przez maszynę
Technologia staje się medium, kiedy stosuje jakiś szczególny kod, znajduje sobie miejsce w gospodarczym i politycznym kontekście
W tej konkretnej pracy TV rozpatrywana jest jako medium, a nie technologia, ponadto medium Amerykańskie (TV się różnią - w niektórych krajach może być jedna stacja z zaledwie kilkugodzinnymi audycjami z przewagą jednorodnych programów - tutaj autora interesuje typowo amerykańska TV)
W Ameryce jest sprzyjający klimat do rozwoju TV (gospodarka wolnorynkowa), skutkiem tego jest ogromne zapotrzebowanie na amerykańskie programy (gł. Amer. Łac., Europa i Azja, 100-200 tysięcy godzin emisji rocznie)
TV na tyle ważna, że podobno Lapończycy przesunęli o kilka godzin swoją koczowniczą (bardzo ważną dla ich kultury) wędrówkę, aby obejrzeć odcinek Dynastii
Nie chodzi o to, że wszyscy kochają Ameryką, a amerykańską TV
Atrakcyjność TV dzięki: uczcie dla oka (piękne widowisko), braku nudy (przeciętna długość jednego ujęcia to 3,5 sekundy), różnorodności tematyczna 9duży wybór), wymogowi niewielkiej sprawności intelektualnej, próbie zaspokojenia sfery uczuciowej
TV to nie rozrywka, ale uczyniła z rozrywki naturalny format
Problem: nie, że TV przedstawia nam rozrywkową tematykę, ale że wszelką tematykę przedstawia nam jako tematykę rozrywkową rozrywka jest nadideologią
Widowisko informacyjne (news show) sprzyja rozrywce, a nie katharsis, edukacji czy refleksji - mimo, że są sceny zbrodni, program jest tak zrobiony, że „cieszy oko” (mili, dobrze ubrani i przystojni prezenterzy/ładne prezenterki, przekomarzania się na wizji, fascynująca muzyka itp.) jest po prostu tak zrobione, by było oglądane
Każdy program jest w efekcie rozrywkowy, nie mam albo w ogóle miejsca na refleksję, albo jest go bardzo mało, bo procesu myślowego nie da się oglądać (jest on kompletnie nieatrakcyjny dla widza)
Są oczywiście wyjątki, ale są one niezwykle niepopularne, zatem nie przynoszą dużych korzyści finansowych
TV zawiera w sobie wszystkie formy dyskursu - informacje o polityce i sporcie, filmy, muzykę i inne, zatem sięgamy do niej najchętniej i najczęściej, co skutkuje tym, że sposób, w jaki TV przedstawia świat, staje się wzorem do przedstawiania świata w ogóle rozrywka na ekranie jest metaforą, która obowiązuje poza ekranem, w konsekwencji spotykając się z ludźmi nie rozmawiamy ze sobą, a rozweselamy się wzajemnie, nie wymieniamy się ideami, a obrazami, a nasza argumentacja opiera się przede wszystkim nie na zdaniach, a na naszym wyglądzie i powoływaniu się na znane osoby
Konsekwencją tego wszystkiego są przedstawienia, show - msze święte, operacje, każdy aspekt życia przedstawiane jest jako show, aby było ciekawe (padł nawet pomysł show o spowiedzi)
Przykład: sukcesem debaty przed wyborami prezydenckimi nie jest merytoryczność, a dobra prezencja. Debata z '84 polegała na ty, że każdy z kandydatów miał 5 minut na przedstawienie swojego poglądu, a następnie drugi miał minutę na konfrontację. W sumie żaden nie skupiał się na swoich poglądach, tylko na dobrej prezencji, a im dalej, tym płytsza wymiana zdań, pod koniec debaty nie było czego komentować, bo nie padały żadne merytoryczne argumenty, tylko walka na słowa
Następuje zacieranie się linii demarkacyjnej między show-biznesem, a tym, co show-biznesem nie jest (choćby msza św.)
„No, a teraz…”
Metoda spojrzenia na świat typu „No, a teraz…”
Wyrażenie to używane w audycjach TV i radiowych wskazuje na brak związku tego, co się przed chwilą obejrzało/usłyszało z tym, co nastąpi za chwilę lub kiedykolwiek brak związku, ciągłości
Świat nie może być traktowany poważnie, pokryty jest siecią przyspieszonych środków przekazu, pozbawiony porządku i znaczenia (wszystko dla oglądalności)
Najgorsze morderstwo czy doniesienie o silnym trzęsieniu ziemi szybko wymazywane są kolejnymi doniesieniami lub reklamami
Ciągle zmieniają się obrazy, gdyż: sprzedaje się czas w minutach i sekundach, TV posługuje się obrazami, a nie słowami (łatwość w szybkim wyłapywaniu), widownia może się przemieszczać od i do odbiornika, bo programy skonstruowane są z mniej więcej ośmiominutowych bloków, mających ze sobą niewiele albo nic wspólnego
Najwidoczniejsze jest to w serwisach informacyjnych
Postrzeganie prawdziwości zależy od prezencji prezentera - dlatego są to osoby atrakcyjne
TV dostarcza nam nowej definicji prawdy - ostatecznym kryterium jest wiarygodność, która odnosi się do wrażenia szczerości i autentyzmu, a nie do wcześniejszych oświadczeń, które przeszły próbę prawdy
W TV wiarygodność zastępuje rzeczywistość liczy się atmosfera prawdomówności, a ją buduje atrakcyjny prezenter
Ważnym elementem jest muzyka (kolejny dowód na formę rozrywki - muzyka zbędna dla informacji), wytwarza nastrój i dostarcza motyw przewodni
Dzięki muzyce widzowie nie żyją w niepokoju, tworzy się nastrój teatralny (cisza jest złowroga)
Krótkie i płytkie przekazy, brak czasu na implikacje, introspekcje, bo w kolejce czeka już coś nowego
Wypowiedzi spikerów szybkie, brak miejsca i czasu na mimikę, widzowie nie widzą przerażonych min
Blok reklamowy uspokaja
Od mediów takich, jak książka czy film oczekujemy ciągłości, spójności, ale nie oczekujemy tego od TV, a szczególnie od serwisów informacyjnych
Widowisko informacyjne jest koncepcją antykomunikowania się, nie dba o logikę, rozsądek, kolejność zdarzeń (w estetyce jest to dadaizm, filozofii - nihilizm, psychiatrii - schizofrenia, teatrze - wodewil)
Widowisko informacyjne jako widowisko wodewilowe
Prognozy pogody są humorystyczne (zabawny prowadzący), nieporadni językowo dziennikarze sportowi (dzięki czemu zrozumiali dla przeciętnego kibica)
Obecna opinia (badana sondażami), to nie opinia w dawnym ujęciu, a emocje, które zmieniają się co chwila, na zawołanie
„bycie poinformowanym” oznacza dezinformację (dezinformacja rozumiana nie jako fałszywe informacje, tylko jako informacje wprowadzające w błąd, podawane w nieodpowiednim kontekście - jak dezinformacje szpiegowskie)
Amerykanie to najsłabiej poinformowany naród - wydaje im się, że mają wiedzę, ale jest ona spłycona (niby dużo słyszeli o Iraku, ale nie znają kultury itd.)
Dezinformacja nie jest głównym celem mediów, lecz skutkiem formy rozrywkowej
Najgorsze jest to, że nie wiemy co znaczy być dobrze poinformowanym, myślimy, że tacy jesteśmy i nie zdajemy sobie sprawy, że jesteśmy w błędzie
Założenie Lipmanna: by mogła istnieć wolność komunikowania się, muszą istnieć środki do wykrywania kłamstw, takie jak np. profesjonalna prasa publiczna Postman to obala przykładem: kłamstwa Reagana przestały szybko interesować media i opinię publiczną, były mało widowiskowe, gdy upomniano media o brak zainteresowania, sztab Białego Domu zaczął przygotowywać się do ujawnienia kłamstw, opinia publiczna nie była tym zainteresowana, zatem były środki do wykrywania kłamstw, ale nie było zainteresowania
Kłamstwo zależy od kontekstu, np. mówimy, że wolimy jabłka od gruszek, ale wybieramy tapetę z gruszkami w pierwszym kontekście wolimy jeść jabłka, w drugim wolimy mieć tapetę w gruszki, nie wyjaśniając kontekstu uciekamy się od sprzeczności
TV ciągle ucieka od sprzeczności, ponieważ brak kontekstów
TV jest paradygmatem dla naszej koncepcji informacji publicznej TV nie jest jedynym medium pozbawionym typografii, ale powoduje jej brak w innych mediach
Radio jest najbardziej odporne, ale i ono ulega „No, a teraz…”, język spikerów jest coraz bardziej prymitywny, coraz krótsze bloki, coraz mniej spójne, przerywane coraz większą ilością reklam itd.
Media jako epistemologia
„Każda filozofia jest filozofią jakiegoś etapu życia” - Nietzsche
Epistemologia bada pochodzenie natury i wiedzy
Wartości kultury nie mierzymy jej wydajnością produkcji jawnego banału, ale tym, co uznaje ona za doniosłe problem: TV przedstawia się jako przekaźnik poważnych kulturalnych aspiracji, a nie jest nim
Skupienie się na definicji prawdy
Definicja prawdy wywodzi się, przynajmniej częściowo, z charakteru środka komunikacji, przez które przenoszone są informacje
Medium jest obecne w sposobach, jakimi definiujemy i ustalamy nasze idee prawdy
3 przypadki formułowania prawdziwych oświadczeń:
zachodnioafrykańskie plemię: lud niepiśmienny, ale z bogatą tradycją przekazu ustnego, dzięki czemu wykształciło się prawo cywilne, sędzią jest szaman, do którego zwracają się członkowie plemienia domagający się sprawiedliwości. Szaman wyszukuje w pamięci odpowiedniego przysłowia lub przypowieści, wygłasza ją na głos, dzięki czemu wymierza sprawiedliwość
obecne sądownictwo: kodeksy pisane, na sali sądowej nie posługujemy się przysłowiami (co by było śmieszne), moc słowa pisanego, jednak świadkowie mówię - pozostałość po wierze w moc ustnego przekazu zderzenie 2 epistemologii.
Praca doktorska: pewien doktorant użył w swojej pracy źródła w postaci wywiadu, 4 z 5 egzaminatorów podważyło wiarygodność, domagając się potwierdzenia słów rozmówcy doktoranta w książce, artykule naukowym.
retoryka sofistów: mimo, że słowa mówione, to tak uporządkowane, wypowiedziane z takim panowaniem nad słowami, że przypominają słowa drukowane. Sokrates wygłosił mowę obrończą w tonie sprzeciwiającym się sofistom - jego mowa nie była uporządkowana (świadomie), został skazany na śmierć nie przez to co, ale jak powiedział. W tych czasach prawdziwe było to, co było utrzymane w duchu retoryki sofistów. To coś więcej, niż piękna mowa, to wiarygodność.
koncepcja prawdy łączy się ściśle z tendencjami w sposobach wysławiania się
prawda zawsze jawi się upiększona - jest rodzajem kulturowego uprzedzenia
w kulturze ustnej ważne jest zapamiętywanie
w kulturze pisanej stawiane jest zadanie „odporności na elokwencję” - trzeba rozróżniać między zmysłową przyjemnością, urokiem i pochlebstwem a logiką wywodu, a także robić kilka rzeczy jednocześnie: powstrzymywać się od wydania przedwczesnego werdyktu, oceniać wywód na podstawie swojej wiedzy, odnaleźć kontekst itp.
W kulturze pisanej intelekt mierzy się przez umiejętność rozumienia bez obrazków
Zagrożenie w TV, jak we wszystkich innych mediach, chociaż stosunek korzyści do strat może być różny - wynalezienie druku również ma swoje plusy i minusy:
rozwój indywidualizmu vs niszczenie poczucia wspólnoty
rozwój prozy vs słabnięcie poezji
rozwój nauki vs słabnięcie poczucia bezpieczeństwa, jakie dawała religia
stworzenie państwa narodowego vs pejoratywne postrzeganie patriotyzmu
TV jest dużym zagrożeniem, ale jest też szansą - np. TV przyczyniła się do walki z rasizmem
1