39. Rola gospodarcza, zadania sposoby powoływania i finansowania zakładów budżetowych.
Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora
finansów publicznych, które:
1) odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania,
2) pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych
Zakłady budżetowe tworzą, łączą i likwidują:
1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych lub wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe zakłady budżetowe,
2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe.
Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan
finansowy, obejmujący przychody i wydatki stanowiące koszty działalności oraz stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem.
Zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu dotację przedmiotową.
W zakresie określonym w odrębnych przepisach zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Łącznie dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% jego dochodów własnych.
Zakład budżetowy dokonuje wpłat do budżetu nadwyżek środków obrotowych,
ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego.
W planie finansowym zakładu budżetowego wyodrębnia się w szczególności:
1) przychody własne,
2) dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego,
3) wydatki na wynagrodzenia i składniki naliczane od wynagrodzeń,
4) wydatki inwestycyjne.
Zakłady budżetowe są tworzone najczęściej w sferze usług socjalno-kulturalnych i bytowych, np. przedszkola, zakłady gospodarki komunalnej, domy kultury, itd.
Za świadczone usługi pobierają środki pieniężne - częściowo lub w pełnej wysokości. Dochody przez nie uzyskiwane służą pokryciu bieżącej działalności, a uzyskana nadwyżka odprowadzana jest do budżetu państwa. Niedobór środków finansowych pokrywany jest z budżetu na zasadzie dotacji.