Andezyty gory Wzar, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet Łódzki, Dwa, referaty karpaty


Pieniński pas skałkowy jest obszarem, w którym osady mezozoicznego zbiornika morskiego o szerokości ponad 100-150 km na skutek procesów związanych z orogenezą alpejską ściśnięte zostały na obszarze o szerokości kilkuset metrów do 20 km i długości prawie 600 km. Działalność wulkaniczna w pienińskim pasie skałkowym związana była z alpejskimi ruchami górotwórczymi.

Andezyt - skała magmowa ( wylewna ) o strukturze porfirowej o odczynie obojętnym. Głębinowym odpowiednikiem andezytu jest dioryt .W skład andezytu wchodzą: plagioklazy , biotyt , pirokseny i amfibole . Andezyt ma barwę szarą, brunatną, zieloną lub czarną. Andezyty pienińskie mają barwy białe do jasnoszarych, z czarnymi kryształkami amfiboli. Rozpowszechniony w ubiegłych epokach geologicznych, jest równocześnie jedną z najpospolitszych współczesnych skał wulkanicznych. W Polsce występuje - w Pieninach (m.in. góra Wżar koło Czorsztyna , Bryjarka k. Szczawnicy , Jarmuta k. Szlachtowej ). Znajduje zastosowanie jako materiał w budownictwie i dekoratorstwie, również jako materiał kwasoodporny. Skały andezytowe stosunkowo łatwo wietrzeją, dając gleby gliniaste, zasobne w składniki pokarmowe dla roślin (głównie wapń i magnez ). W górze Wżar znajdują się stromo zapadające żyły andezytowe. Występuje tu kilka odmian andezytów. Mają strukturę porfirową, barwę tła skalnego od ciemno do jasnoszarej. Zawierają fenokryształy skaleni, amfiboli i piroksenów. Fenokryształy hornblendy mogą dochodzić do kilku centymetrów
długości. W górze Wżar, w postaci brekcji wulkanicznej, zaznaczył się również nieco inny rodzaj działalności wulkanicznej. Część skał góry Wżar mogła stanowić trzon wulkaniczny. Znajdujące się powyżej stożki wulkaniczne mogły zostać usunięte na skutek późniejszych procesów. Obszar występowania skał wulkanicznych jest niewielki, o długości około 20 km, od wsi Kluszkowce do okolicy Szczawnicy. Współczesną pozostałością schyłkowej aktywności wulkanicznej w tym rejonie są wody mineralne, określone jako szczawy. W Szczawnicy ich właściwości znane już były w średniowieczu.

Wdżar to szczyt o wysokości 767 m, który położony jest w Gorcach, w paśmie Lubania, nad przełęczą Snozka (pasmo przejściowe między Pieninami i Gorcami). Ponieważ nazwa Wdżar jest trudna do wymówienia, spotyka się jej wiele form. Najczęściej są to: Wżar, Wżary, Żar, Żdżar, Zżar. Wzgórze andezytowe jest stosunkowo słabo porośnięte roślinnością, jednak występują tu liczne gatunki kserotermiczne. Jest to również jedyny obszar w Karpatach Polskich ze stanowiskiem paproci rozrzutki brunatnej. Góra Wdżar zbudowana jest z fliszu karpackiego i andezytu. Charakterystyczny, stożkowaty kształt świadczy o jej wulkanicznej genezie. Góra ta powstała w trzeciorzędzie starszym (tzw. paleogenie), czyli wiele milionów lat temu. Cały obszar Pienińskiego Pasa Skałkowego był w tym czasie zalany morzem. Dopiero z końcem starszego trzeciorzędu morze ustąpiło definitywnie i pas skałkowy uległ silnemu fałdowaniu. W tym też czasie nastąpiło wdarcie się z głębi Ziemi w obręb skał osadowych ognisto płynnej magmy, wykorzystującej płaszczyzny przesunięć tektonicznych, która po zakrzepnięciu utworzyła skały andezytowe. Magma trzykrotnie podnosiła się szczelinami w pobliże powierzchni ziemi. Z biegiem czasu erozja zdarła leżące nad skałami andezytowymi warstwy skał osadowych i andezyty pojawiły się na powierzchni. Andezyty występują w Polsce bardzo rzadko. Na terenie polskich Karpat odnaleźć je możemy w okolicach Szczawnicy, na górze Bryjarka i Jarmuta. Andezyty góry Wżar występują w postaci stromo zapadających żył andezytowych (dajek), tworząc dwie generacje: starszą i młodszą. Andezyty generacji starszej to szereg równoległych do siebie krótkich dajek poprzesuwanych poprzecznymi do nich uskokami. Kierunek dajek jest równoleżnikowy - na wschód i na zachód od Wżaru , natomiast zmienia się na ENE - WSW (wschodni północny wschód - zachodni południowy zachód) w partii centralnej góry. Dajki starszej generacji tworzy kilka odmian andezytu, z których najstarszą zdaje się być andezyt skaleniowo-amfibolowy, młodszą - andezyt magnetytowy i najmłodszą andezyt amfibolowo-augitowy starszy. Dajki te intrudowały w środkowym miocenie (niższym badenie) z ogniska magmowego znajdującego się na znacznej głębokości, wzdłuż systemu spękań ciosowych antyklin utworzonej we fliszu magurskim w czasie fałdowań dolnomioceńskich (sawskich). Prawdopodobnie dajki te miały pierwotnie kierunek równoleżnikowy następnie zaś uległy skręceniu (rotacji) w partii centralnej Wżaru wskutek małych przesunięć horyzontalnych na płaszczyznach uskoków w czasie fazy środkowomioceńskiej (styryjskiej). W centralnej partii Wżaru, na linii uskokowej wytworzyła się brekcja tektoniczna, wzdłuż której nastąpiła intruzja młodszego andezytu amfibolowo-augitowego o wieku odpowiadającym granicy badenu i sarmatu. Brekcja ta w dzisiejszej postaci jest często brekcja mieszaną - tektoniczno-wulkaniczną i zawiera zarówno okruchy zmienionych skal osadowych i starszych andezytów, jak też spoiwo andezytowe pochodzące z najmłodszej intruzji magmy andezytowej. Ta właśnie najmłodsza intruzja andezytowi, zachowana w najświeższym stanie, była przez wiele lat eksploatowana w kamieniołomach Wżaru jako materiał drogowy i budowlany. Intrudująca magma andezytu amfibolowo-augitowego młodszego spowodowała przeobrażenia termiczne andezytów starszych i skał osadowych oraz brekcji tektonicznych. Część przeobrażeń termicznych w skałach osadowych (łupkach i piaskowcach formacji szczawnickiej) powstała jednak wcześniej, już w czasie intruzji andezytów generacji starszej. W latach 1873-75 rozpoczęto na górze Wdżar eksploatację andezytów, która trwała, z krótkimi przerwami, aż do lat 70 ubiegłego wieku. Wydobywany materiał, wykorzystywany był, między innymi, do budowy drogi Czorsztyn - przełęcz Snozka. Pozostałością po eksploatacji są andezytowe gołoborza, oraz trzy kamieniołomy: „Tyłka”, „Lisi Łom” i „Snozka”. W głębokim wcięciu kamieniołomu "Snozka" widać pionowo zapadającą żyłę andezytu amfibolowo-augitowego młodszego o dobrze rozwiniętym poziomym cisie, w kształcie płyty przecinającej ławicę (tzw. "dajkę") skał fliszowych (osadowych). Znaleziony tu andezyt jest skałą krystaliczną magmową, subwulkaniczną, o następującym składzie mineralnym: plagioklaz - andezyt i albit, amfibol, piroksen - augit oraz drobne ilości ortoklazu, ilmenitu, magnetytu i apatytu. Jest to andezyt barwy szarej lub niebieskawej, z dobrze widocznymi prakryształami czarnego amfibolu i augitu tkwiącymi w drobnoziarnistym cieście skalnym bogatszym w skalenie. Po obu stronach wyrobiska widoczne są odsłonięcia warstwowanych skał barwy białawej z czarnymi i niebiesko czarnymi smugami, które są przeobrażonymi termalnie wapnistymi piaskowcami i marglistymi łupkami fliszowymi formacji szczawnickiej (ogniwo koluszkowskie). W te zmienione skały wciskają się żyły andezytu starszego (magnetytowego i amfibolowo-augitowego starszego), który charakteryzuje się silnym stopniem przeobrażenia (rdzawe wietrzenie) i brakiem regularnego ciosu. Na grzbiecie Wdżaru znajduje się andezytowe gołoborze, a na jednej ze skał można rozpoznać lokalną ujemną anomalię magnetyczną. podobna występuje na szczycie Wdżaru. Obie możemy zlokalizować za pomocą kompasu. Po przyłożeniu go do skały, igła magnetyczna wskaże północ w kierunku południowym. Anomalie te powstały w wyniku uderzenia pioruna. Nieczynny już kamieniołom jest teraz wspaniałym miejscem do uprawiania wspinaczki skałkowej i podziwiania unikalnej budowy geologicznej góry Wdżar.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PODHALE MOJE poprawna (2), Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersyte
Zbiornik Czorsztynski, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet Łó
Rozwoj przestrzenny Zakopanego, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni we
zbiornik czorsztynski dobry, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersy
Tatrzanski Park Narodowy, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet
osobliwosci klimatyczne Tatr, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wers
Zapadlisko przedkarpackie, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersyte
orle gniazda, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet Łódzki, Dwa
PODHALE MOJE poprawna (2), Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersyte
Uwarunkowania surowcowe g. i h. cynku i olowiu, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geogr
GENEZA I WLASCIWOSCI LESSOW W POLSCE POLUDNIOWEJ1, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Na
gotowe KARPATY zaremba (Automatycznie zapisany)22 (1), Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nau
Program Meteorologia, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet Łód
Egzamin z Meteorologii i Klimatologii, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych
Pytania z egzaminu, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet Łódzk
meteo zagadnienia, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet Łódzki
egzamin opracowane pytania z Meteo, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Un
Przystosowanie roslin do gorskich warunkow srodowiskowych na przykladzie Tatr, Geografia Nauczyciels
Program Meteorologia, Geografia Nauczycielska licencjat Wydział Nauk Geograficznych Uni wersytet Łód

więcej podobnych podstron