Wzrost gospodarczy
Wzrost gospodarczy oznacza zmianę strumieni dóbr i usług oraz zasobów gospodarczych, poprawę relacji ilościowych produkcji i podziału dóbr oraz świadczonych usług, co prowadzi do poprawy ich jakości i zwiększenia ich ilości przypadających przeciętnie na każdego członka społeczeństwa. Wzrost gospodarczy wyraża, więc takie zmiany, które mogą być odwzorowane przez zależności między liczbami jednocześnie wyrażającymi określone rodzaje strumieni dóbr i usług oraz zasobów w procesie produkcji i podziału. Strumienie dóbr i usług oraz zasoby podlegają regulującemu działaniu rynku, zależności techniczno-bilansowych produkcji i podziału, a także władzy gospodarczej państwa. Najważniejszymi elementami wzrostu gospodarczego są czynniki sprawcze powodujące zwiększenie strumieni dóbr i usług, stopa wzrostu gospodarczego, która jest podstawową wielkością strategiczną określającą tempo (szybkość) zmian, oraz suma dóbr i usług, a także ich jakość przypadająca na 1 mieszkańca w danej gospodarce.
Definicja:
WZROST GOSPODARCZY - jest to stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi.
Czynniki wzrostu gospodarczego
W systematyce czynników wzrostu gospodarczego wyróżnia się ujęcia:
Historyczne, których głównymi czynnikami wzrostu gospodarczego są kapitał, ziemia i praca,
Modelowe, w których jako główne czynniki bezpośrednie przedstawia się zatrudnienie i wydajność pracy, a jako główne czynniki pośrednie majątek produkcyjny i jego efektywność oraz inwestycje i ich efektywność
Systemowe, w których na podstawie różnych kryteriów dzieli się czynniki wzrostu gospodarczego m.in. na ekonomiczne-tradycyjne(zasoby naturalne, majątek, zasoby demograficzne) i nowoczesne (postęp naukowy i organizacyjny), postęp w kierowaniu gospodarką (zmiany strukturalne i międzynarodowy podział pracy), społeczne(infrastruktura ekonomiczna i społeczna), rynkowe (konkurencja i równowaga) oraz specjalne (proporcjonalność i dysproporcje rozwoju).
Grupa czynników ekonomicznych o charakterze wymiernym dzieli się na bezpośrednie, do których zalicza się zatrudnienie i wydajność pracy, oraz czynniki pośrednie, które obejmują majątek produkcyjny i efektywność wykorzystania majątku produkcyjnego.
Czynniki te można także podzielić na ekstensywne, do których zalicza się zatrudnienie i majątek produkcyjny, oraz intensywne, obejmujące wydajność pracy i efektywność wykorzystywania majątku.
Ekstensywne czynniki oznaczają przede wszystkim zmiany ilościowe, tj. przyrost zatrudnienia, trwałych i obrotowych środków produkcji i związanych z nimi inwestycji
Czynniki intensywne oznaczają istotne zmiany jakościowe w czynnikach produkcji, tj. wzrost wydajności pracy siły roboczej, wzrost efektywności wykorzystania majątku, efektywność inwestycji, postępu naukowo-technicznego, efektywność zastosowania przedmiotów pracy i wykorzystywania zasobów środowiska naturalnego. Na zmiany czynników o charakterze intensywnym współczesne największe wpływy wywiera postęp naukowo-techniczny oraz organizacyjny, a także strukturalny wyrażający się w pożądanych i efektywnych zmianach struktur sektorowo - działowo - gałęziowych i przestrzenno-regionalnych gospodarki.
Rozwój gospodarczy - jest pojęciem szerszym. Obejmuje ono, bowiem nie tylko wszystkie składniki wpływające na wzrost dochodu narodowego, ale także jakościowe przemiany zachodzące w dłuższym okresie w rzeczowej, własnościowej i instytucjonalnej strukturze gospodarki narodowej. Można, więc ogólnie stwierdzić, iż rozwój gospodarczy jest długofalowym procesem wewnętrznej ekonomicznej i społecznej transformacji kraju, która doprowadza do powstania społeczeństwa poszukującego dróg poprawy swojej sytuacji gospodarczej i zorganizowanego w sposób umożliwiający i zachęcający obywateli do inwestowania w kapitał materialny, ludzki i intelektualny, niezbędny do nieprzerwanej jego akumulacji.
Jest następstwem wzrostu i obejmuje zmiany w takich dziedzinach jak kultura, oświata, sztuka itd..
Definicja 1
PKB - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.
Definicja 2
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) - jest to suma wartości dodanej brutto wytworzonej przez wszystkie podmioty w gospodarce krajowej w ciągu roku powiększonej, o nieuwzględnienie w niej cła i inne opłaty importowane, podatek WAT do zapłacenia oraz salda handlu zagranicznego. PKB w cenach rynkowych określa wartość produkcji wytworzonej w kraju za pomocą cen zawierających podatki pośrednie. PKB w cenach czynników wytwórczych mierzy produkcję krajową za pomocą cen, których wyeliminowano podatki pośrednie.
Definicja:
Stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe) pomnożony przez 100 tworzy wskaźnik nazywany w ekonomii DEFLATOREM.
Deflator - zajmuje się tworzeniem danych odnoszącym się do nominalnego i realnego, PKB, wiąże się ze wskaźnikiem cen jeszcze jednego rodzaju. Celem pomiaru realnego dochodu narodowego jest wyeliminowanie skutków zmian cen z nominalnym PKB. Stosunek realnego PKB do nominalnego PKB jest miarą. Jest on nazywany deflatorem cen PKB. Każdy składnik posiada deflator np. stosunek konsumpcji nominalnej do realnej równa się deflatorowi konsumpcji jest on szeroko stosowany jako alternatywa wobec indeksu cen towarów konsumpcyjnych, jako miernik kosztów wytwarzania.
Obliczając produkt krajowy chodzi nam przede wszystkim o uzyskanie sumy materialnych produktów i usług wytworzonych w ciągu roku w danym kraju. Ponieważ na sumę tę składa się wielka różnorodność produktów i usług możemy je do siebie dodać tylko w ich wyrażeniu wartościowym, obliczamy ją mnożąc ilość każdego z produktów przez jego cenę. Stąd pochodzi rola cen w obliczeniu produktu krajowego, którego obliczamy w cenach bieżących.
Ceny bieżące umożliwiają nam ustalenie właściwych proporcji między ich poszczególnymi składnikami takimi jak: konsumpcja, inwestycje lub zyski, płace i podatki. Jeżeli znamy kursy wymiany walut możemy również porównywać produkty krajowe innych krajów, zakładając, że kursy wymiany walut odpowiadają stosunkom siły nabywczej poszczególnych walut w danych krajach. Jeżeli naszym celem jest zmierzyć zmiany zachodzące w ilościach fizycznych produktów i usług w celu wyeliminowania wpływu na te wielkości zmiany cen, zamiast cen bieżących, wprowadzimy ceny stałe.
Ceny stałe są to ceny wybranego roku, zastosowane do danego produktu nie tylko roku, w którym obowiązywały, lecz również w latach następnych, kiedy ceny bieżące uległy zmianie. Stosując przez kilka lat ceny stałe możemy zakładać, że wyrażona w nich wielkość produktu będzie wiecznie przedstawiać zmiany w sumie realnych ilości wytworzonych produktów i usług.
ROK |
1990 |
1991 |
1992 |
1993 |
1994 |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
PKB w cenach bieżących(mln) |
56.027,1 |
80.882,9 |
114.944,2 |
155.780,0 |
210.407,3 |
306.318,3 |
385.448,1 |
469.372,1 |
549.466,7 |
Deflator |
---------- |
153,3 |
138,5 |
130,5 |
128,4 |
127,9 |
118,7 |
114 |
111,7 |
PKB w cenach stałych(ceny z roku poprzedniego) (mln zł) |
---------- |
52.761,2 |
82.992,2 |
119.371,6 |
163.868,6 |
239.498,3 |
324.724,6 |
411.729,9 |
491.912,9 |
PKB w cenach stałych(ceny z roku 1990) (mln zł) |
---------- |
52.761,2 |
54.137,2 |
56.222,4 |
59.141,6 |
67.318,6 |
71.363,7 |
76.229,6 |
79.912,9 |
Dynamika PKB (w cenach z roku poprzedniego) |
---------- |
---------- |
157,3 |
143,8 |
137,3 |
146,2 |
135,6 |
126,8 |
119,5 |
Dynamika PKB (w cenach z roku 1990) |
---------- |
---------- |
102,6 |
103,9 |
105,2 |
113,8 |
106,0 |
106,8 |
104,8 |
Zestawienie danych statystycznych z roczników GUS oraz wyliczenia własne na podstawie zebranych danych - w formie tabeli.
WZORY:
PKB w cenach bieżących
PKB w cenach stałych (z roku poprzedniego) = ---------------------------------*100
deflator
PKB w cenach bieżących
PKB w cenach st. (z roku 1990)=-------------------------------------*100*100...*100
Deflator *deflator ....*deflator
Rok badany
Dynamika = ----------------------------- *100
Rok poprzedni
ANALIZA DANYCH I WNIOSKI
Z obliczeń wynika, że po roku 1990 polska gospodarka rozwija się bardzo intensywnie i dynamicznie wraz ze wzrostem gospodarczym.
Dynamika PKB (w cenach z roku poprzedniego) z roku na rok spada tylko w 1992 roku osiąga swój najwyższy poziom. W 1995 odnotowano większy wzrost dynamiki, a potem coraz większy spadek aż do 1998 roku gdzie osiąga 119,6.
Dynamika PKB (w cenach z roku 1990) podobnie jak dynamika (w cenach z roku poprzedniego) osiąga swój największy poziom w 1995 roku. Od 1992 roku systematycznie wzrasta z roku na rok aż osiąga swój szczyt w 1995 roku, a potem odnotowano gwałtowny spadek w 1996 roku. po czym od roku 1996 do roku 1997 nastąpił nieznaczny wzrost dynamiki PKB; po roku 1997 następuje spadek dynamiki PKB.
Bibliografia:
Dawid Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbush - „Makroekonomia”
Mieczysław Nasiłkowski - „System rynkowy”
Roczniki Statystyczne GUS-u z 1994, 1995, 1996, 1999.
Makroekonomia 3
Makroekonomia 4
Makroekonomia 6