STAROŻYTNOŚĆ
1. Świat Sumerów
1) Zagadnienia
- warunki naturalne Mezopotamii
- struktura społeczno-polityczna Sumeru
- osiągnięcia cywilizacyjne
- religia Sumeru
2) Pojęcia
Mezopotamia (P),
Sumer (P),
miasto-państwo (P),
brąz (P),
politeizm (P),
rydwan (P),
zikkurat (P).
3) Mapa
Gdzie jest Mezopotamia
warunki naturalne Mezopotamii (P),
2. Wielkie imperia Międzyrzecza
1) Zagadnienia
- imperium Sargona Wielkiego
- imperium Hammurabiego
- kodeks Hammurabiego
- imperium Asyrii
- osiągnięć cywilizacyjnych ludów Mezopotamii
- okoliczności powstawania i upadku imperiów (PP).
2) Pojęcia
Mezopotamia, Sumer-Akad, Babilonia, Asyria (P)
3) Postacie
Sargon Wielki (PP),
Hammurabi (P)
4) Mapa
Sumero-Akad,
Babilonii,
Asyrii (PP)
3. Cywilizacja nad Nilem
1) Zagadnienia
- warunki naturalne starożytnego Egiptu
- zarys dziejów Egiptu w starożytności
- struktura społeczno-polityczna Egiptu
- osiągnięcia cywilizacyjnych Egiptu
2) Pojęcia
Egipt (P),
Egipt Górny i Dolny (P),
Nubia (PP),
papirus (P),
insygnia władzy (P),
Stare Państwo (PP),
Średnie Państwo (PP),
Nowe Państwo (PP),
Epoka Późna (PP),
Okresy Przejściowe (PP),
kanon sztuki (P),
faraon (P),
nomy (P),
piramidy (P),
Hyksosi (PP),
Hetyci (PP),
Anatolia (P),
„Ludy morza” (PP),
Re (P),
Aton (PP)
3) Postacie
Narmer (PP),
Cheops (P),
Echnaton (PP),
Imhotep (PP),
Dżoser (PP)
4) Mapa:
Egipt Dolny i Górny
4. Egipscy kapłani
1) Zagadnienia
- powstanie, charakter i rola pisma
- główne osiągnięcia naukowe i kulturowe Egiptu
- religia starożytnego Egiptu
2) Pojęcia:
pismo hieroglificzne,
pismo hieratyczne,
pismo demotyczne (PP),
politeizm (P),
religia solarna (P),
kalendarz juliański (PP),
mumifikacja (P)
5. Żydzi i ich sąsiedzi
1) Zagadnienia
- warunki naturalne Palestyny
- dzieje polityczne narodu żydowskiego
- religia żydowska
2) Pojęcia
Żydzi (P),
Hebrajczycy (PP),
semici (P),
Izrael (P),
„ziemia obiecana” (P),
„naród wybrany” (P),
„niewola babliońska” (PP),
Filistyni (PP),
Kanaan (PP),
monoteizm (P),
patriarchowie (P),
Arka Przymierza (P),
judaizm (P),
Biblia (P),
Tora (PP),
dekalog (P)
3) Postacie
Abraham (P),
Izaak (PP),
Jakub (PP),
Mojżesz (P),
Saul (PP),
Dawid (PP),
Salomon (PP)
4) Mapa
Palestyna
Jerozolima
6. Imperium perskie na tle innych państw Bliskiego Wschodu.
1) Zagadnienia
- warunki naturalne Persji
Medowie i Persowie
- powstanie imperium perskiego
- ustrój polityczny Persji
- religia Persji
osiągnięcia cywilizacyjne Persów
2) Pojęcia
Persowie (P),
Medowie (PP)
3) Postacie
Cyrus
4) Mapa
Imperium Perskie
7. Cywilizacja minojska i mykeńska
1) Zagadnienia
- warunki naturalne Grecji
- osiągnięcia cywilizacyjne kultury minojskiej
- osiągnięcia cywilizacyjne kultury mykeńskiej
- mit i prawda o wojnie trojańskiej
2) Pojęcia
Grecja (P),
Helleni (P),
Bałkany (P),
główne krainy Grecji (PP),
cywilizacja minojska (P),
Knossos (P),
Achajowie (P),
Mykeny i cywilizacja mykeńska (P),
Troja (P),
Dorowie (P),
„wieki ciemne” (P)
3) Postacie
Homera (P),
H. Schliemann (PP)
Minos
Agamemnon
4) Mapa
Kreta
Knossos
Grecja
Mykeny
8. Świt Europy
1) Zagadnienia
- cywilizacja Fenicji
- przyczyny, przebieg i skutki kolonizacji greckiej
- powstanie systemu miast-państw
- przemiany ustrojowe w polis greckich
2) Pojęcia
Fenicja (PP),
kolonie (P),
metropolia (PP),
miasta-państwa (P),
„wieki ciemne” (PP),
tyrania (P),
oligarchia (P),
arystokracja (P),
demokracja (P),
falanga (P),
hoplita (P)
3) Mapa
najważniejsze greckie polis
najważniejsze kolonie greckie
9. Sparta - państwo wojowników
1) Zagadnienia
- warunki naturalne Sparty
- struktura społeczno-polityczna Sparty
- wychowanie Spartiaty
2) Pojęcia
Sparta (P),
Lakonia (PP),
heloci (P),
periojkowie (P),
spartiaci (P),
Geruzja (P),
eforowie (P)
apella
3) Postacie
Likurg (PP)
4) Mapa
Sparta (Półwysep Peloponeski)
10. Droga Aten do demokracji
1) Zagadnienia
- warunki naturalne Aten
- struktura społeczno-polityczna Aten
- przekształcenia ustrojowe w Atenach.
2) Pojęcia
Attyka,
demokracja (P)
archont
tyran
tyrania
arystokracja
metojkowie
ostracyzm
3) Postacie
Drakon
Solon
Klejstenes
4) Mapa
Attyka
Ateny
11. Konflikt grecko-perski
1) Zagadnienia
- wojny grecko-perskie
- wojsko greckie
2) Pojęcia
falanga,
hoplita,
barbarzyńca (P),
Związek Morski,
satrapa,
triera (PP)
3) Postacie
Miltiades,
Leonidas,
Temistokles,
Kserkses (P),
Pauzaniasz,
Dariusz (PP)
4) Daty
490 r. p.n.e.,
480 r. p.n.e. (P),
479 r. p.n.e. (PP)
5) Mapa
Milet
Maraton
Termopile
Salamina
Plateje
12. Demokracja ateńska
1) Zagadnienia
- ewolucja ustroju politycznego Aten - etapy rozwoju ustroju politycznym Aten (PP)
- demokracja ateńska za Peryklesa
- instytucje demokratyczne w Atenach
- zasady demokracji
- zasadę kolegialności
- pozytywne i negatywne strony demokracji (P)
2) Pojęcia:
monarchia,
tyrania,
arystokracja,
oligarchia,
demokracja,
ostracyzm,
zgromadzenie ludowe (P),
rada pięciuset,
strateg (P)
3) Postacie
Drakon
Solon
Klejstenes
Perykles (P),
Kimon (PP)
4) Mapa
Attyka
Ateny
13. Świat bogów i herosów greckich
1) Zagadnienia
- wierzenia religijne Greków - antropomorficzny charakter wierzeń greckich
- formy kultu i obrzędy religijne - zakres literatury związanej z ich wierzeniami
- mity greckie - bóstwa i herosi
- sport w życiu Greków. Igrzyska
- zasady kalokagatii w życiu Greków (PP)
2) Pojęcia
politeizm,
antropomorfizm,
bogowie olimpijscy,
heros,
mit,
Iliada,
Odyseja,
igrzyska olimpijskie (P),
Teogonia,
gimnazjon,
wyrocznia,
kalokagatia,
pankration (PP)
3) Postacie
Homer (P),
Hezjod (PP)
4) Daty
776 r. p.n.e. (P)
- rozumie rolę wierzeń religijnych w życiu Greków (P)
- rozumie znaczenie sportu w życiu Greków (P),
- rozumie związki zachodzące pomiędzy wierzeniami religijnymi Greków a innymi dziedzinami ich kultury (PP)
- rozumie rolę religii jako czynnika spajającego wszystkich Greków (P)
- charakteryzuje główne (P)
5) Mapa
Olimp
Olimpia,
Ateny (P),
Delfy (PP)
14. Kultura umysłowa Greków.
1) Zagadnienia
- literatura - znaczenie literatury greckiej dla późniejszych epok; wkład Greków do kultury europejskiej
- teatr
- filozofia - czym zajmuje się filozofia; założenia filozoficzne wybranych filozofów; zasada złotego środka; różne stanowiska etyczne
- nauka grecka
- historiografia - wkład Herodota i Tukidydesa do kultury europejskiej
2) Pojęcia
epos,
dramat,
tragedia,
komedia,
liryka,
historiografia,
filozofia,
filozof,
etyka,
zasada złotego środka,
stoicyzm (P),
metafizyka,
epistemologia (teoria poznania),
cynizm,
hedonizm (epikureizm) (PP)
3) Postacie
Sokrates,
Platon,
Arystoteles,
Herodot,
Tukidydes (P),
Epikur,
Diogenes z Synope,
Zenon z Kition,
Demokryt z Abdery,
Tales z Miletu,
Parmenides z Elei
Archimedes (PP)
15. Kultura artystyczna starożytnej Grecji.
1) Zagadnienia
- architektura grecka - style architektoniczne
- sztuka grecka rzeźba, malarstwo
- ceramika - rzemiosło artystyczne
- wkład Greków do naszej cywilizacji
2) Pojęcia
sztuka helleńska,
styl (porządek) architektoniczny,
akropol,
Partenon,
kanon (rzeźby) (P),
Erechtejon,
Propyleje,
styl czarnofigurowy i czerwonofigurowy (PP)
3) Postacie
Fidiasza (P),
Polikleta (PP),
Myrona (PP)
16. Macedonia na drodze do potęgi
1) Zagadnienia
- Wojsko macedońskie; omawia uzbrojenie i taktykę wojsk macedońskich (P); uzbrojenie i taktykę wojsk greckich i macedońskich (PP)
- Działalność Filipa II - wzrost potęgi i rozwój terytorialny Macedonii
2) Pojęcia
Związek Morski,
Związek Peloponeski,
Wojna peloponeska
hegemonia,
falanga macedońska,
jazda (P),
Symmachia Spartańska,
hetajrowie,
Związek Koryncki, (PP),
3) Postacie
Filip II
4) Daty
431-404 r. p.n.e.,
338 r. p.n.e. (P),
337 r. p.n.e. (PP)
5) Mapa
Cheroneja
17. Aleksander Wielki i jego państwo
1) Zagadnienia
- podboje Aleksandra Wielkiego - okoliczności rozbicia imperium po śmierci Aleksandra Wielkiego i walki między diadochami (PP);
- polityka Aleksandra Wielkiego wobec terenów i ludności podbitej
- kultura hellenistyczna - znaczenie kultury greckiej w procesie kształtowania się kultury hellenistycznej (P); omawia główne osiągnięcia kultury hellenistycznej (PP)
2) Pojęcia
monarchia,
imperium,
państwa hellenistyczne,
kultura hellenistyczna (hellenizm),
Museion,
geometria euklidesowa,
siatka kartograficzna,
filologia (P),
węzeł gordyjski,
rydwan,
kosmopolityzm
synkretyzm
diadoch (PP)
3) Postacie
Aleksander Wielki (P),
Dariusz III (PP)
Archimedes,
Euklides,
Epikur (P),
Menander z Attyki,
Eratostenas,
Arystrach,
Zenon z Kition,
Euhemer (PP)
4) Daty
334 r. p.n.e. (P),
333 r. p.n.e.,
331 r. p.n.e.,
327 r. p.n.e.(PP)
18. Życie codzienne w starożytnej Grecji
1) Zagadnienia
- posiłki
- obyczaje
- ubrania
- małżeństwo i rodzina
- nauka i wychowanie
- gry i zabawy
- spędzanie wolnego czasu
2) Pojęcia
igrzyska,
wyrocznie,
gimnazjon,
sympozjon (P),
chiton,
palestra,
madza (PP)
19. Początki Rzymu - miedzy Etrurią a Grekami
1) Zagadnienia
- warunki naturalne Italii (Półwyspu Apenińskiego) - powiązania między warunkami naturalnymi a rozwojem społeczeństw (P)
- ludy Italii - osiągnięcia cywilizacyjne ludów Italii
- założenie Rzymu - mityczne i historyczne informacje o założeniu Rzymu (P)
- Etruskowie i ich cywilizacja - osiągnięcia cywilizacyjne Etrusków (PP)
- ustrój polityczny i społeczny Rzymu okresu królewskiego - struktura społeczna i polityczna Rzymu okresu królewskiego (P)
- wprowadzenie w Rzymie republiki
2) Pojęcia
półwysep Apeniński (P),
Italia (P),
Lacjum (PP),
Rzym (P),
Etruskowie (P),
kuria (PP),
król (P),
senat (P)
3) Postacie
Eneasz (PP),
Romulusa (P),
Tarkweniusz Pyszny (P)
Serwiusza Tuliusza (PP)
4) Daty
753 r. p.n.e. (P)
509 r. p.n. e. (P)
5) Mapa
Półwysep Apeniński
Rzym
Etruskowie
20. Senat i Lud rzymski - ustrój republiki rzymskiej
1) Zagadnienia
- monarchia w starożytnym Rzymie
- republika rzymska - przyczyny załamania się republiki w Rzymie; zasad kolegialności i kadencyjności urzędów (PP); związek pomiędzy przemianami społeczno-gospodarcze a kryzysem republiki (PP)
- społeczeństwo rzymskie
2) Pojęcia:
monarchia,
republika,
senat,
zgromadzenie ludowe,
zasada kolegialności,
zasada kadencyjności,
dyktator,
konsul,
trybun ludowy,
proletariat,
patrycjusze,
plebejusze,
nobilowie,
niewolnicy (P)
prawo XII Tablic,
komicje centurialne,
komicje trybusowe,
pretor,
cenzor,
edyl,
kwestor,
liktor,
ekwici (PP)
3) Daty
509 r. p.n.e. (PP)
21. Od osady do Imperium
1) Zagadnienia
- wojsko rzymskie - charakteryzuje uzbrojenie i taktykę rzymską (PP); rzymski i grecki sposób wojowania (PP)
- podboje rzymskie - przyczyny rzymskich podbojów (P)
- Imperium Rzymskie
2) Pojęcia
wojsko obywatelskie,
legion,
kolonia,
prowincja,
imperium (P)
tryumf,
konsul
centuria
manipuł (szyk manipularny)
kohorta(PP)
3) Postacie
Hannibala (P)
P.K. Scypiona,
Pyrrusa (PP)
4) Daty
264-241p.n.e.,
218-201 p.n.e.,
216 p.n.e.,
149-146 p.n.e. (PP)
5) Mapy
Rzym
Kartagina
Kanny
Sycylia
Sardynia
Korsyka
Afryka
22. Cesarstwo Rzymskie
1) Zagadnienia
- kryzys republiki
- działalność Oktawiana - znaczenie reform wprowadzonych przez Oktawiana Augusta
- pryncypat i dominat
- społeczeństwo okresu cesarskiego
2) Pojęcia
cesarstwo,
cesarz,
pryncypat,
dominat (P),
triumwirat (PP)
3) Postacie
Juliusz Cezar,
Oktawian August,
Dioklecjan (P),
Mariusz,
Tyberiusz i Gajusz Grakchowie,
Sulla,
Pompejusz,
Krassus,
Brutus,
Marek Antoniusz, (PP)
4) Daty
133-132 r. p.n.e.,
122 r. p.n.e. (PP)
44 r. p.n.e.,
31 r. p.n.e.,
27 r. p.n.e. (P),
5) Mapy
Akcjum
23. Życie codzienne w starożytnym Rzymie.
1) Zagadnienia
- posiłki
- obyczaje
- ubrania
- małżeństwo i rodzina
- nauka i wychowanie
- gry i zabawy
- spędzanie wolnego czasu
2) Pojęcia
igrzyska,
wyrocznie,
termy,
klient, (P),
toga,
munera,
powiedzenia: Ave Caesar, morituri Te salutant!, panem et circenses! (PP)
24. Wierzenia w świecie rzymskim
1) Zagadnienia
- religia państwa rzymskiego - cechy religii rzymskiej (P)
- tolerancja religijna Rzymian
- chrześcijaństwo i jego rozwój - powstanie i podstawowe założenia religii chrześcijańskiej (P); etapy przekształcenia się chrześcijaństwa w religię państwową (P); znaczenie powstania chrześcijaństwa dla dziejów ludzkości (P)
2) Pojęcia
Jowisz,
Junona,
Minerwa (PP),
Westa (PP),
misteria(P),
mit (P),
muzy(P),
kameny (P),
kult państwowy (P),
chrześcijaństwo (P),
mesjasz (P),
Jezus Chrystus (P),
apostołowie (P),
Paweł z Tarsu (P),
edykt mediolański (P),
patriarcha (P),
sobór (P),
synod (P),
3) Postacie
Jezus Chrystus (P),
Pawła z Tarsu (P),
Konstantyn Wielki (P),
Teodozjusz Wielki (P)
4) Daty
313 r.,
392 r. (P)
5) Mapa
Jerozolima
Betlejem
Tars
Antiochia
Rzym
Mediolan
25. Kultura i nauka Rzymska
1) Zagadnienia
- czynniki wpływające na kulturę rzymską
- główne osiągnięcia naukowe i kulturowe Rzymu
- twórcy kultury rzymskiej
2) Pojęcia
romanizacja (P),
forum (PP),
kapitol (PP),
amfiteatr (P),
łacina (P)
stoicyzm
epikureizm
neoplatonizm
prawo XII tablic
Kodeks Justyniana
bazylika
jurysprudencja
termy
3) Postacie
Seneka Młodszy
Marek Aureliusz
Horacy
Wergiliusz
Owidiusz
Cyceron
Plotyn
Beocjusz
Święty Augustyn z Hipony
Justynian Wielki
4) Mapa
Plan miasta Rzym
26. Upadek Rzymu
1) Zagadnienia
- ustrój polityczny Rzymu czasów dominatu - cechy ustroju Rzymu czasów dominatu (P)
- przyczyni i objawy kryzysu cesarstwa rzymskiego - główne zagrożenia zewnętrzne i wewnętrzne istniejące dla cesarstwa rzymskiego
- Wielka Wędrówka Ludów i ich skutki
- upadek cesarstwa rzymskiego i konsekwencje tego zjawiska - okoliczności upadku imperium zachodniorzymskiego (P); związki między zjawiskami ekonomicznymi, militarnymi a losami imperium (PP)
2) Pojęcia
dominat (P),
Wielka Wędrówka Ludów
tetrarchia (PP),
Goci (P),
Konstantynopol (P),
Hunowie (P)
3) Postacie
Dioklecjan (P),
Konstantyn Wielki (PP),
Teodozjusz (P),
Odoaker (PP)
4) Daty
395 r. (P),
476 r. (P)
5) Mapa
Trasy wędrówek ludów germańskich i miejsca ich osadnictwa w granicach imperium rzymskiego
27. Europa „barbarzyńska”
1) Zagadnienia
- Europa poza kręgiem śródziemnomorskim w epoce brązu i żelaza - sytuacje społeczna i gospodarcza (PP); powiązania między warunkami naturalnymi a rozwojem społeczeństw (P);
- ziemie polskie w epoce brązu i żelaza - cechy kultury łużyckiej (PP)
- ziemie polskie i ich kontakty z imperium rzymskim - przyczyny i skutki kontaktów ziem polskich z imperium rzymskim (PP); obustronne skutki wymiany handlowej (PP)
2) Pojęcia
kultura pól popielicowych (PP),
kultura łużycka (PP),
Biskupin (PP)
bursztynowy szklak (PP)
3) Mapa
Biskupi
bursztynowy szlak