PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA

08 listopada 2000 r.

WYKŁAD

Po 1949 r. zasadnicza zmiana w sprawie opieki, gdyż zdecydowano przekazać działalność opiekuńczą państwu, zniasiono samorządy terytorialne, państwo jest gwarantem i organizatorem tej opieki. Zdecydowano o zlikwidowaniu form opieki i pozostawieniu tylko jednej formy opieki.

DOMY DZIECKA - Zaczęto dbać by w zakładach realizowano kształtowanie socjalistycznej osobowości jeśli wyrażono zgodę na umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej, wówczas prześwietlono rodzinę czy gwarantuje ona wychowanie dziecka w duchu socjalistycznym.

W 1962 r. w takich placówkach przebywało 40 - tyś wychowanków ( dzieci osierocone w wyniku działań wojennych oraz część dzieci których rodzice nie chcieli się opiekować ).

W Domach Dziecka zaczęło brakować miejsc i zdecydowano że otworzy się Ośrodki Szkolno Wychowawcze do których rady będą kierowały dzieci zaniedbane lub mające wykroczenia prawne - dzieci ciągle przybywało, były nazwane sierotami społecznymi, w związku z tym zaistniała konieczność pracy z rodziną zagrożoną (dysfunkcjonalną). Zgadzano się coraz więcej dzieci kierować do adopcji oraz kierowań do przygotowania.

W 1973 r wydano zapis w karcie nauczyciela, że każdy powinien posiadać studia wyższe w zawodzie.

W 1973 r. powstał kierunek - PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA.

Studia poprawiły pracę z dzieckiem. W dalszym ciągu dominuje opieka zakładowa lecz częściej mówi się o rodzinnych formach opieki nad dzieckiem. Otwierano rodzinne domy dziecka (domy prowadzone przez określoną rodzinę, 8 - 14 dzieci wychowywane w bloku lub w wolnym domku, zasady takie jak w domu dziecka)

W 1984 r. - otwarcie I wioski dziecięcej SOS - fundacja tworzyła te wioski i funkcjonuje w Biłgoraju. Wioska miała być otwarta, w której czuwał dyrektor ......................................................

Hannah .................... - austryjak - twórca fundacji SOS. W POLSCE jest 5 wiosek.

1989 r. dokonała się transformacja ustrojowa w naszym kraju i zasadniczo organizacje opieki na rzecz dziecka przekazano samorządom lokalnym. Opieka to ustawa z 1990 r. i miały to wykonywać jako zadania własne lub zlecone, ale przede wszystkim znacząca zmianą było to, że do opieki dopuszczono inne podmioty np. Kościół, Państwo i inne stowarzyszenia .

Wystąpiła ostra krytyka Domów Dziecka (szczególnie na łamach Polityki) i tendencja do ich likwidowania jako placówek niespełniających oczekiwań samych dzieci i nieosiągających pozytywnych efektów pracy z dzieckiem co nie było do końca prawdą.

Zaczęto mocno propagować model opieki rodzinnej, w tym w postaci rodziny zastępczej wówczas wysunięto projekt rodziny kontraktowej (zastępczej zawodowej), które miały przyjmować pod swoją opiekę dzieci, rodziny kontraktowe miały otrzymywać płace. W pozostałych rodzinach zastępczych rodzice otrzymywali pieniądze na utrzymanie dzieci lecz nie dostawali płacy.

Do Pogotowia Opiekuńczego trafiały dzieci do 10 -go roku życia po to by nie miały kontaktu z dziećmi które mają kolizję z prawem, a między czasie załatwiano sprawy pracy z rodziną własną i adopcyjną by dziecko mogło do niej powrócić . W związku z tym powstawało bardzo dużo rodzin zastępczych, nie likwidowano Domów Dziecka.

W wyniku reformy administracyjnej powstały powiatowe centra opieki pomocy rodzinie mające za zadanie zapewnienie opieki nad dzieckiem osieroconym na swoim terenie i decyduje jaką formę opieki się podejmie. Prowadzi pracę opiekuńczo - socjalną z rodzicami i dziećmi.

Obecnie preferuje się pracę z rodziną dysfunkcjonalną (zagrożoną). W kierunku usunięcia dysfunkcjonalności i pozostawienia dziecka w rodzinie, jeżeli jest konieczne zabranie dziecka z rodziny to czyni się to tylko na pewien czas, a rodzinę nadal się ...................................z myślą o reintegracji ( prawnego połączenia) dziecka z rodzicami.

Transformacja w opiece na d dzieckiem przebiegała w następującym kierunku: od opieki filantropijnej do opieki gwarantowanej przez państwo i od opieki organizowanej przez państwo ( podmiot ) do organizowanej przez wielość podmiotów , od opieki zakładowej do rodzinnych form opieki . W konsekwencji do pracy z rodziną zorganizowaną bez odrywania dziecka z naturalnego środowiska.

III trent: od zatrudnienia w placówkach opiekuńczych wychowawców bez specjalistycznych kwalifikacji do wysokiej profesjonalizacji w zawodzie.

DROGI ZDOBYWANIA WYKSZTAŁCENIA W ZAWODZIE WYCHOWAWCY

J. JUNDZIŁŁ - Gdańsk ( 1 )

.....................MOSKAL, MACIASZKOWA ( 2 )

KELM ( 3 ), DĄBROWSKI ( 4 )

Najwcześniej byli opiekunowie zakonni, a dopiero w XIX wieku pojawiają się wychowawcy świeccy. Jednak dziecko było przez nich traktowane jak dorosły. Dopiero w 1834 r. wniesiono projekt ustanowienia innego prawa dla dzieci i dorosłych. Wychowawcy byli nazwani dozorcami. Dopiero w XIX wieku pojawia się termin wychowawcy i odnosił się do kierownika placówki. Z czasem używano go do pozostałych pracowników zwanych pomocnikami wychowawcy. Po odzyskaniu niepodległości (1918r.) gdy powstało dużo placówek opiekuńczo - wychowawczych ( wówczas zwanych sierocińcami), to ówczesne ministerstwo zwróciło uwagę na wykształcenie wychowawców i przygotowanie ich do pracy. Zadania te powierzono Babickiemu, który rozesłał ankiety do wszystkich wychowawców z zapytaniem o wykształcenie ( tylko nieznaczna grupa miała przygotowanie do pracy z dzieckiem, 80 % nie miało żadnego przygotowania pedagogicznego oraz podstawowego ponieważ przepisy normujące przyjęcie do pracy nie wymagały takiego wykształcenia ) Od kierownika wymagały ukończenia typu szkoły, który reprezentują jego podopieczni. Zdecydowano, że wszyscy mogą zdobyć wykształcenie specjalistyczne. Kursy dokształcające trwające 6 - tygodni, 3 miesiące a niektóre 1 rok., wszystkie były płatne - kursy opłacało ministerstwo, gdy uczestniczyli tam zakonnicy to kursy opłacała kuria biskupia. Po 10 - ciu latach nastąpiła zdecydowana poprawa sytuacji w placówkach . Wychowawcy stanowili odrębny zawód nie wchodzący w skład karty nauczyciela. Nie było uregulowań prawnych z zatrudnieniem wychowawców co przyczyniło się do przyjmowania na różnych warunkach ( np.: jedni tylko za wyżywienie, inni na innych warunkach).

Najlepsze warunki były na seminariach nauczycielskich. W związku z tym, że nie stanowili oni jedności Babicki zdecydował o utworzeniu Związku Wychowawców Polskich i należy dążyć do uregulowań prawnych w tym zawodzie. Co roku organizował zjazd ogólnopolski gdzie dyskutowano ...........................................................................................................................

Jego ....................... wydawał czasopismo wychowawców przez co popularyzował metodykę pracy w placówkach opiekuńczo - wychowawczych oraz różne osiągnięcia prawne jakie się udało opracować w tym czasie.

WARUNKI ZDOBYWANIA EDUKACJI WYCHOWAWCÓW W POLSCE LUDOWEJ

PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA - 18 grudnia 2000 r. wykład

1. Funkcje pedagogiki opiekuńczej

2. Potrzeby

3. Kształtowanie się więzi dziecka do opiekuna , rodziców i jej znaczenie.

Ad. 1

- elementy składowe pedagogiki opiekuńczej

a ) potrzeby

b ) wychowanie przez opiekę

c ) opieka wychowawcza

Funkcje : ( zadania )

- ma ona dostarczyć niezbędnej wiedzy o potrzebach ludzkich gł. ponadpodmiotowych i ich diagnozowaniu, czyli ma je opisywać , hierarchizować i mówić jakie są konsekwencje ich zaspokajania lub nie.

- ma dostarczać obiektywnej diagnozy, warunków zewnętrznych w jakich przebiegają procesy opiekuńczo - wychowawcze

- ma wskazywać jakie należy zastosować zasady , formy , metody i techniki sprawowania opieki by jej przebieg był prawidłowy

- ma dostarczyć wiedzy jak może i jak powinna być sprawowana opieka by można było w oparciu o nią kształtować osobowość dziecka

- ma dostarczać wiedzy o sobie samej jako o dyscyplinie i o swoim miejscu w systemie nauk społecznych

- musi rozwijać wiedzę historyczną z zakresu opieki międzyludzkiej i wychowania przez opiekę. To żeby móc na niej się opierać w zmodyfikowanej rzeczywistości.

POTRZEBY OPIEKUŃCZE I KONSEKWENCJE ICH NIEZASPAKAJANIA

MASLOW - (ćwiczenia ) !

- podatność na choroby ! konsekwencje

- niedowaga ! niezaspaka-

- niski wzrost ! - jania potrzeb

- problemy zdrowotne i ze sprawnością fizyczną ! fizjologicznych

- ograniczony zakres widzenia świata !

- zaburzone jest również zachowanie dziecka ( np. nie umieją jeść gotowych !

posiłków, nie mają kultury jedzenia, jedzą na zapas). !

_______________________________________________________________________________________

- np. ojciec awanturuje się , jest alkoholikiem !

- ciągłe mówienie, że co dziecko zrobi jest złe, !

wówczas osobowość dziecka ulega deformacji ! konsekwencje:

i zostaje naruszona potrzeba bezpieczeństwa: !a) zaspokojenia

= dziecko jest ciągle czujne , zmęczone, napięte !

a ponadto niezdolne do skoncentrowania się na danym problemie ! b) niezaspokojenia

= zachowuje się lękowo ! potrzeby

= osiąga wyniki w nauce poniżej swoich zdolności intelektualnych ! bezpieczeństwa

= nie pozwala o sobie wyrobić dobrego mniemania. !

_______________________________________________________________________________________

- gdy są zaspokojone ( muszą być zaspokojone równocześnie) !

muszą być zrealizowane gdyż dziecko po urodzeniu bez opieki ! potrzeba miłości

dorosłych nie byłoby w stanie przetrwać, daje to podstawy ! i przynależności

społecznego rozwoju społecznego jednostki w późniejszym !

czasie. !

_______________________________________________________________________________________

- pozwala mieć przekonanie, że jest się jednostką wartościową !

- realizowana jest na dwóch gruntach ( szacunek do samych siebie ! UZNANIA

i inni przejawiają szacunek do nas - rodzice ukazują dziecku, że jest (SZACUNKU)

ono dla nich wartością ) !

- gdy nie jest zaspokojona przez rodziców wówczas są to toksyczni !

rodzice, zatruwają jego psychikę, osobowość. !

___________________________________________________________________________

Gdy te 4 w/w potrzeby nie są zaspokajane wówczas nie pojawiają się potrzeby wyższego rzędu,

dziecko inaczej reaguje na niezaspokojenie potrzeb niż człowiek dorosły ( ma on wysoki próg na ich niezaspokojenie i jest w stanie znieść bez ich zaspokojenia bez niekorzystnych oddziaływań na jego osobowość; dorosły przy dużym niezaspokojeniu potrzeb podstawowych jest z

dolny do wykonywania wielu zadań - warunkiem jest ich zaspokojenie w dzieciństwie).

Niezaspokojenie tych potrzeb ma rownież konsekwencie w późniejszym życiu.

___________________________________________________________________________

Do opiekuna należy zdiagnozować , które i na jakim poziomie są zaspokajane potrzeby dziecka.

Powinien rozumiec potrzeby dziecka.

___________________________________________________________________________

KSZTAŁTOWANIE WIĘZI EMOCJONALNEJ

Więź społeczna , która łączy ludzi powstaje z ... jakim jest relacja: dziecko-rodzic. W wyniku sprawowanej pielęgnacji nad dzieckiem w psychice małego dziecka powstaje praufność, tzn. pierwotne zaufanie nierozumowo tam powstające, że matka, ojciec lub opiekun nie zawiodą w niedoli, w potrzebie. Jest to wiara niezbędna dziecku do poczucia bezpieczeństwa, bez której jego psychika doznaje lękopochodnych uszkodzeń i choroby sierocej. Jeśli rodzice zawodzą dziecko, tzn. zrywają z nim więź, potrzucają je to w wyniku tych wczesnych doświadczeń u dziecka kształtuja się nieufność. Zarówno praufność, jak i pranieufność rzutują w późniejszym rozwoju jednostki na jej stosunek do otoczenia, gł. społecznego. W 1-szym przypadku są pełni wiary i ufni do innych, w 2-gim przypadku są niewierzący w dobre zachowanie w ich intencji. Dlatego ukształtowanie się pierwszej więzi uważa się za podstawę rozwoju społecznego jednostki. Więź ta jest ukształtowana w wieku niemowlęcym już w pierwszych miesiącach życia poprzez pielęgnację, karmienie, przewijanie, przytulanie, ale badania prowadzone na ... wykazały, że największe znaczenie w rozwoju więzi ma jednak przytulanie dziecka do ciała matki.

Dziecko inaczej reaguje na matkę, niż na obce osoby- 6 m-c życia. Pierwszy rok życia jest najważniejszy dla powstania praufności i więzi przywiązania. Pierwsze 3 lata są najważniejsze dla późniejszego rozwoju społecznego dziecka, w tym czasie miłość lub jej brak na zawsze rzutuje na rozwój jednostki.

Czy zdolność wytwarzania więzi jest u człowieka wrodzona czy nabyta?

W zależności od tego jaka teoria zostałaby do tego zastosowana, taka byłaby odpowiedź. Jednak jest inny pogląd: jakie mamy wspólne zaprogramowania zarówno u ludzi i zwierząt, czyli właściwości wrodzone jakie posiadamy:

- na pewno rodzimy się z określonymi umiejętnościami, które są nam genetycznie przekazane, np. umiejętności ruchowe

- naprawdę dzieci dziedziczą inforacje, na podstawie której rozwijają się struktury rozumowe i ... stanowiące podłoże owego zachowania. Koordynacja w momencie urodzenia nie musi występowaś - do niej się dorasta. W toku swojego rozwoju rozszyfruje tę informację

- uśmiechanie jest wrodzone;

- rodzimy się z wrodzonym rozpoznawaniem- rozpoznawanie matki po urodzeniu;

- dziedziczymy również siły napędowe, czyli siły do podejmowania określonych zadań, służące zaspojkajaniu naszych potrzeb;

- dziedziczymy takie dyspozycje do uczenia się.

Na różnym poziomie jednostka rozszyfruje swoje odziedziczone informacje, tzn., że uczy się i dla uczenia charakterystyczne jest występowaniw tzw. okresów krytycznych (wyjątkowo dobrej podatności organizmu na przyswajanie sobie pewnych informacji i umiejętności ). Jeśli w tym czasie te umiejętności i wiedza zostaje rozwijana to daje ona bardzo dobre rezultaty. Jeśli jest przyswajana po okresie krytycznym, to wówczas jednostka osiąga o wiele mniejsze efekty.

Okres krytycznmy przypada na 2 r.ż. - na postawę pionową.

---