Rehabilitacja

Rehabilitacja-przywrócenie czynności fizycznych i pełnego funkcjonowania; wielokierunkowy proces społeczny na rzecz koordynacji (wykorzystanie czynników medycznych) wysiłków jednostek służby zdrowia i innych instytucji (rządowych pozarządowych samorządowych) oraz indywidualnych wysiłków w celu przywrócenia osobom maksymalnie możliwego samodzielnego życia w rodzinie, społeczności , zdolności do pracy zawodowej, aktywności społecznej i twórczej. Rehabilitacja umożliwia przyśpieszenie regeneracji i plastyczności (ukł nerwowy) oraz zmniejszenie następstw choroby

Polski model rehabilitacji :

-Powszechna- dostępna dla każdego

-Wczesna - rehabilitacja rozpoczyna się jak najwcześniej aby zmniejszyć możliwe komplikacje (np. po operacji)

-Kompleksowa- wszechstronne podejście do pacjenta, tzn. pacjent otrzymuje pomoc z kilku dziedzin

-Ciągła-schorzenia ostre- rehab do momentu powrotu do zdrowia;

-schorzenia przewlekłe-rehab jako metoda leczenia, profilaktyka postępu, powikłań choroby, psychoterapia

Zespół rehabilitacyjny:

• 
  
  Lekarz specjalista rehabilitacji

• Fizjoterapeuta

• Pielęgniarka

• Psycholog kliniczny

• Logopeda

• Pracownik socjalny (organizacja miejsca zamieszkania, pomoc w życiu codziennym)

• Ergoterapeuta (pracownik terapii zajęciowej, rehab poprzez pracę[przyjemną])

• Masażysta

• Technik ortopedyczny(dobór protez, butów ortoped, stabilizatory itp.)

• Pedagog

Regeneracja- odtwarzanie przez rośliny i zwierzęta utraconych lub uszkodzonych części ciała, narządów, tkanek lub komórek.człowiek- chrząstka, nerwy obwodowe, mięśnie.

Adaptacja- przystosowanie osoby do zmniejszonej sprawności, otoczenia dla osoby niepełnosprawnej

Niepełnosprawność - długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych. Jest to także uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna, fizjologiczna, anatomiczna struktury organizmu. Utrata ta może być całkowita, częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna.

Upośledzenie - następstwo uszkodzenia i niepełnosprawności objawiające się niekorzystną sytuacją społeczną, która uniemożliwia lub ogranicza wypełnianie ról oraz realizację własnych zadań

Kalectwo- określenie negatywne niepełnosprawność

Inwalidztwo- określenie prawnicze stanu podmiotu prawnego, ulgi przywileje

Kompensacja- zdolność organizmu żywego do wyrównywani zaburzeń dysfunkcji, nie zawsze wystarczający wtedy np. zastosowanie wkładki do butów przy nierównych kończynach dolnych;

ZALEŻY OD: umiejscowienia, rozmiaru, szybkości uszkodzenia, ogólnego stanu chorego,
psychicznej motywacji pacjenta, wieku chorego, właściwego kierowania procesem kompensacji

Prawa kompensacji Anochina

1.  Kompensacja jest zdolnością wrodzoną żywych organizmów.
2.  Proces kompensacji zapoczątkowywany jest przez sygnalizowanie o defekcie.
3.  Fałszywa sygnalizacja o defekcie jest przyczyną błędnie przebiegającej kompensacji.
4.  Kompensacja opiera się na wzmożeniu starej lub pobudzeniu nowej informacji aferentnej.
5.  Wyniki kompensacji są nietrwałe, wymagają stałego podtrzymywania na drodze systematycznego treningu.
Fizjoterapia - to zespół naturalnych metod leczniczych, terapii wykorzystujących zjawisko reaktywności organizmu na bodźce. W leczeniu wykorzystuje się różnego rodzaju bodźce począwszy od biernego ruchu, ćwiczeń fizycznych po bodźce termiczne, czy wpływ stymulacji elektrycznej. Nadrzędnym celem fizjoterapeuty jest przywrócenie maksymalnie możliwej sprawności fizycznej i komfortu życia pacjenta. Fizjoterapeuta pracując  z pacjentem (często nawet codziennie) stara się osiągnąć założone cele, poprzez różne metody terapeutyczne diagnozując i dopasowując możliwe terapie do potrzeb pacjenta. Główne działy fizjoterapii to:

• kinezyterapia

• fizykoterapia

• masaż leczniczy

1.Kinezyterapia-leczenie ruchem, ćwiczenia lecznicze

• Ogólna-cel: zmiany ogólnoustrojowe, przywrócenie sprawności poprzez rehabilitację zdrowych i objętych chorobą miejsc

• Miejscowa-cel: przywrócenie utraconej funkcji lub kompensacja lokalna

• Aby ruch był sprawny sprawne muszą być: ukł mięsniowy, nerwowy, kostno-stawowy

Subiektywna ocena siły mięśni podczas badania ręcznego umożliwia:

Test Lovetta

0-brak siły mięśniowej niemożność wykonania ruchu (np. niedowład wiotki spastyczny)

1-nie można wykonać ruchu ale jest napięcie mięśniowe

2-możliwość wykonania ruchu przy odciążeniu

3- wykonywanie ruchu w pełnym zakresie

4- możliwość wykonania ruchu z częściowym oporem

5- możliwość wykonania ruchu z pełnym oporem, siła prawidłowa

1. Ćwiczenia bierne -wykonuje fizjoterapeuta, cel: utrzymanie długości, elastyczności i ruchomości mięśni, stawów, utrzymanie pracy pompy mięśniowej. Wskazania: L=0,1 porażenia, niedowład, wzrost patologicznego napięcia mięsni(spastyczność), nieutrwalony ograniczony ruch w stawach. Przeciwwskazania: niepełny zrost po złamaniu, zapalenia stawów, urazy skóry, mięśni itp. po operacji, zwichnięcia, ból podczas ćwiczeń

2. Ćwiczenia czynno-bierne: wykonuje fizjoterapeuta, pacjent wspomaga ruch; ćwiczenia przeciw obronnemu napięciu mięśni spowodowanego bólem, Wskazania: L=1, po unieruchomieniu kończyny, choroby reumatyczne, atrofia tkanek, demineralizacja kości; Przeciwskazania: zapalenie stawów, swierze blizny, okres unieruchomienia złamania

3. Ćwiczenia wspomaganeL=0-2bezpośrednie- pacjent zdrową kończyną ćwiczy chorą(ćw. samowspomagane)

pośrednie- za pomocą bloczku

Ćwiczenia czynne- ćwiczenia wykonuje pacjent

4. Ćwiczenia czynne w odciążeniu-L=2 w wodzie, bloczki [motywacja psychiczna zwłaszcza os starsze]

5. Ćwiczenia czynne wolne L=3

6. Ćwiczenia czynne z oporem L=3-5; terapeuta, pasy obciążające, bloczki, siłownia

7. Ćwiczenia specjalne

• Ćwiczenia kontralateralne stosuje się w przypadku unieruchomienia całej kończyny w opatrunku gipsowym. Chory ćwiczy wówczas kończynę wolną od opatrunku gipsowego. Warunkiem uzyskania napięcia izometrycznego mięśni unieruchomionej kończyny jest ćwiczenie kończyny wolnej od unieruchomienia z maksymalnym oporem.

• Ćwiczenia synergistyczne(ipsilateralne) stosujemy wówczas, kiedy opatrunek gipsowy nie obejmuje całej kończyny. Chory ćwiczy wolny od opatrunku odcinek kończyny z oporem maksymalnym, pobudzajac przez to dynamiczne zespoły części kończyny objętej opatrunkiem gipsowym.

• Ćwiczenia oddechowe-wzmacnianie mięśni oddechowych, udrożnienie oskrzeli , korekta postawy, oklepywanie w pozycjach drenażowych

• Pionizacja i nauka chodu- łóżka pionizacyjne

• Ćwiczenia samoobsługi- higiena osobista, posiłki, ubieranie, rozbieranie

• Redresja-zabiegi wykonywane przez fizjoterapeutów, zniesienie ograniczenia zakresu ruchów w stawie spowodowanego przykurczem tkanek, może być wykonywane w znieczuleniu, możliwe mikrourazy;
  cel: uzyskanie pełnej biernej ruchomości w stawie

9. Ćwiczenia ogólnoustrojowe- gimnastyka poranna, w wodzie, sport osób niepełnosprawnych(paraolimpiada)

Metody kinezyterapeutyczne

1. mechaniczne: Metoda Cyriaxa, Metoda McKenzie

2. neurofizjologiczne: Metoda Volty, Metoda PNF

3. edukacyjne: Metoda Ayres ,Metoda Domana

2.Masaż leczniczy

Klasyczny: ogólny, odcinkowy (1 kończyna), miejscowy(1 staw)

Masaż segmentarny -strefa Heady- wpływanie na odległe ogniska chorobowe na drodze odruchowej

Technika chwytów ręcznych :głaskanie , rozciąganie, oklepywanie, ugniatanie, wstrząsanie, wałkowanie

Odczyny miejscowe po masażu:

• rozszerzenie miejscowe światła naczyń skórnych

• zwiększenie przekrwienia

• wpływ na tkankową przemianę materii

• rozluźnianie napięcia mięśni

• poprawa napięcia i trofiki tkanek

• uelastycznianie blizn

• złagodzenie stanów bólowych

• odprowadzenie przez naczynia żylne i chłonne substancji przemiany materii

Odczyny ogólne masażu:

Oddziaływanie odruchowe na narządy wewnętrzne, przemianę materi, termoregulację.
Działanie uspakajające lub pobudzające

3.Fizykoterapia-Zbior metod leczenia za pomocą bodźców opierając się na reakcjach tkanek na bodziec
Na organizm oddziałuje się rozmaitymi bodźcami fizycznymi, pobieranymi z natury (Słońce, borowina)
lub wytwarzanymi specjalnymi urządzeniami (krioterapia, prądy różnego rodzaju)

Czynniki :

• termiczne [pole elektroniczne, magnetyczne, elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości, ultradźwięki]

• fotochemiczne [promienie UV]

• elektromechaniczne [stałe prądy elektryczne]

• elektrokinetyczne [prądy impulsowe]

Pobudliwość -zdolność oddziaływania na bodźce

Bodziec (odpowiedni, optymalny działający na receptory) bodziec wpływa na procesy życiowe na poziomie komórki, narządu, ustroju. Aby spotęgować reakcję bodziec musi być powtarzany, następuje akumulacja bodźca.

Na oddziaływanie bodźca na ustrój mają wpływ

• Cechy bodźca : siła , długość czasu oddziaływania

• Fizjologiczne właściwości tkanek: rodzaj tkanek, miejsce/okolica, wielkość powierzchni oddziaływania

• Cechy działania bodźca :

• powolne lub szybkie narastanie bodźca,

• synergistyczny lub antagonistyczny w stosunku do innych bodźców

• Inne: wiek, płeć, stan zdrowia(rodzaj, okres choroby), adaptacja do bodźca, typ reaktywności.

Odczyn(reakcja) - występuje w tkance po zadziałaniu określonej porcji energii zależy od:

- ilości energii, - czasu działania energii, - właściwości tkaniek

Rodzaje odczynów:

• Progowy (reakcja minimalna)

• normalny ,

• paradoksalny(nieprawidłowy), np. występuje skurcz zamiast spodziewanego rozkurczu.

• odwracalny / nieodwracalny(np. poparzenie),

• miejscowy / ogólny

Rodzaje fizykoterapii

1. Prądy

• galwanizacja - przeciwbólowo, podnosi próg bólu

• elektrostymulacja- np. do odżywienia nerwów

• jonoforeza- czyli połączenie galwanizacji z wprowadzaniem leku przez skórę przy pomocy prądu.

• Kąpiele elektryczno wodne

2. Krioterapia -stosowanie niskich temperatur ciekły azot -140*C, dwutlenek węgla -70*C, powietrzem-20*C

3. Ciepłolecznictwo- parafinoterapia, sauna, kąpiele lecznicze

4. Ultradźwięki, fonoforeza(wprowadzanie leku)

5. Wiązki laserowe (lampy solux)

6. promieniowanie UV(choroby dermatologiczne)

7. Pole elektromagnetyczne(przeciwbólowo, przy złamaniach- przyspiesza zrastanie)

8. Magnetoterapia -pole magnetyczne stosowane miejscowo

Cipłolecznictwo

Cel grzania w terapii: wywołanie w tkankach wzrostu temperatury do poziomu terapeutycznego. Zmiany temperatury powstają w miejscu grzania i w obszarze oddalonym od miejsca absorpcji ciepła. Im większy obszar grzania lokalnego tym większe grzanie odruchowe (konsensualne).

Delikatne ciepło średnie ciepło silne ciepło

   

analgezja stymulacja reakcja ból/strach

 walki i ucieczki

ogólna relaksacja

Inne reakcje na ciepło:

• Lokalne pocenie się

• Zaczerwienienie skóry

• Odruch aksonowy /ang. axon reflex, /

Pod wpływem wzrostu temperatury w tkance powstaje seria fizjologicznych zmian /schemat/. Reakcje na grzanie terapeutyczne obejmują:

1. zwiększenie przepływu krwi w wyniku rozszerzenia naczyń przy towarzyszącym zwiększeniu ciśnienia w kapilarach;

2. zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej;

3. zwiększenie tempa przemian metabolicznych;

4. zmiana szybkości przewodzenia nerwów czuciowych;

5. zwiększenie elastyczności tkanki kolagenowej w ścięgnach, torebce stawowej, mięśniach.

W wyniku powyższych efektów ciepło przyspiesza regenerację, zmniejsza obrzęk, powoduje relaksację mięśni i zmniejszenie bólu. Najważniejsze czynniki decydujące o ilości oraz intensywności biologicznych reakcji na ciepło obejmują:

1. terapeutyczny próg temperatury: 41.5-45C;

2. czas utrzymania terapeutycznego progu temperatury od 3 do 30 minut;

3. im szybszy wzrost temperatury tym lepszy skutek;

4. właściwe grzanie w celowanej tkance.

Czynnikiem determinującym uzyskanie reakcji fizjologicznych na ciepło jest tempo przepływu krwi

Reakcje systemowe:

• Sercowo-naczyniowe (generalnie rozszerzenie naczyń skórnych, spadek obwodowego ciśnienia w wyniku rozszerzenia naczyń, co czasowo może spowodować zmniejszenie ciśnienia, zwiększenie ilości skurczów serca, co powoduje zwiększenie ilości przepływu krwi)

• Wydzielanie potu (ochładza ciało, w stopach i dłoniach - reakcja na emocje, pot zawiera sole mineralne)

• Oddechowe (wydychane powietrze uwalnia ciało ludzkie od pewnej ilości ciepła)

• Wydzielnicze (nieznaczne ilości ciepła w moczu)

Terapeutyczne sposoby grzania tkanek dzielą się na powierzchowne i głębokie (egzogenne i endogenne).

Aplikacje powierzchowne dotyczą tych technik, które w maksymalnie bezpiecznej dawce klinicznej powodują wzrost temperatury tkanek powierzchownych do poziomu o znaczeniu terapeutycznym. Stosując grzanie powierzchowne temperatura skóry podnosi się o 10C, tkanki na głębokości ok. 1cm o 3C, tkanki na głębokości 2 cm o 1.3C. ciepło powierzchowne może być suche lub wilgotne, w zależności od źródła ciepła.

Ciepło suche: słońce, promieniowanie podczerwone, poduszki elektryczne, ciepłe okłady, suche powietrze, fluidoterapia, peloidoterapia.

Ciepło mokre: woda, inne płyny, wilgotne powietrze, wilgotne okłady, sauna.

Techniki grzania głębokiego zawierają formy energii, takie jak energia elektromagnetyczna /diatermia/ i energia akustyczna /ultradźwięki/, które mogą być transmitowane do tkanek głębiej położonych i poprzez konwersję powodują wytwarzanie ciepła.

WSKAZANIA

Zmniejszenie bólu i sztywności, zmniejszenie napięcia mięśni, zwiększenie zakresu ruchu, usprawnienie gojenia tkanek poprzez zwiększenie krążenia krwi.

PRZECIWWSKAZANIA

• aplikacja w obszarze: z zaburzeniami czucia/ krążenia, ostrej infekcji, nowotworu

• ogólne infekcje,

• zakrzepowe zapalenie żył,

• reumatoidalne zapalenie stawów w stanie ostrym,

• świeża opuchlizna,

• u pacjentów, z którymi brak komunikacji.

Kiedy stosować aplikację ciepła powierzchownego?

• Przed czynnymi ćwiczeniami, ze względu na działanie przeciwbólowe

• Przed ćwiczeniami zwiększającymi bierny zakres ruchu (streching) ze względu na zwiększenie relaksacji i rozciągliwości tkanek miękkich

• Przed stymulacją prądem elektrycznym ze względu na zmniejszenie oporności skóry

• Przed trakcją, ze względu na relaksacje i zmniejszenie napięcia mięśni

• Przed masażem, ze względu na zwiększenie krążenia krwi i relaksacje tkanek

• W przypadku wystąpienia napięcia mięśni

• Przed ultradźwiękami, ze względu na relaksację i lokalne ogrzanie tkanek powierzchownych

• Przed mobilizacją stawów, ze względu relaksację i usprawnienie rozciągliwości tkanek powierzchownych

SAUNA - zabieg fizykalny stosowany do celów higienicznych, leczniczych i w odnowie biologicznej. Jest to kąpiel w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności, w którym okresowo występuje jej zwiększenie.

Metodyka sauny:

• Naprzemienne nagrzewanie i ochładzanie organizmu. Każda faza trwa od 5 do 12 minut, łącznie od 10 do 25 minut.

• Korzystać z sauny można po upływie 1 godziny od ostatniego posiłku.

• Do sauny należy wchodzić nago.

• W fazie nagrzewania należy ułożyć się w pozycji leżącej lub siedzącej na najniższej ławie. W razie dobrego znoszenia wysokiej temperatury można przenosić się na wyższe ławy. Pod ciało należy podłożyć suchy ręcznik.

• Można polewać wodą kamienie, wzmagając efekt przegrzania (pierwsze wejście lub kolejne|)

• Osoby gorzej znoszące wysoką temperaturę powinny chłodzić twarz i serce zimną wodą (konieczny w komorze kran z zimna wodą).

• W czasie jednego zabiegu sauny stosuje się zwykle 2-3 wejścia do gorącej komory.

• Faza chłodzenia: wyjście na świeże powietrze, polewanie, zanurzenie w basenie z zimna wodą (ok. 18 stopni), natrysk, rozcieranie śniegiem. Chłodzenie nie może być gwałtowne.

• Stosować odpowiednie oddychanie z wydłużonym wydechem.

• Po ochłodzeniu wskazane jest ogrzanie stóp ciepła wodą.

• Należy dokładnie osuszyć skórę przed kolejnym wejściem do gorącej komory.

• Warunkiem prawidłowego przeprowadzenia sauny jest dobre przegrzanie i odpowiednie schłodzenie.

• Po zakończeniu sauny stosuje się zwykle chłodną kąpiel i 20-30 minutowy odpoczynek.

• DZIAŁANIE SAUNY NA USTRÓJ

Obciążenie mechanizmów termoregulacyjnych, zmiany odczynowe w całym ustroju.

Przegrzanie wnętrza organizmu do 39C, powierzchni skóry do 42C. Wysoka temp. powierzchniowa działa na:

1. układ oddechowy

• przyspieszając oddychanie: 24-36 oddechów na minutę.

• Zwiększenie pojemności życiowej płuc i minutowej pojemności oddechowej, hiperwentylacja powodująca obniżenie ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla, zwiększenie ciśnienia parcjalnego tlenu.

• Zwiększenie wydzielania gruczołów błony śluzowej dróg oddechowych

• Zmniejszenia napięcia mięśni gładkich oskrzeli i oporów oddechowych.

2. Układ krążenia

• Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, zwężenie we wnętrzu ciała, uruchomienie mechanizmów adaptacyjnych

• Zwiększenie czynności serca do 100/120 uderzeń na minutę

• Zwiększenie pojemności minutowej

• Zwiększenie szybkości przepływu krwi w naczyniach

• Zmniejszenia oporów obwodowych

• Otwarcie połączeń żylno-tętniczych

• Zwiększenie amplitudy ciśnienia krwi dzięki obniżeniu wartości ciśnienia rozkurczowego. Długie przebywanie w saunie prowadzi do zwiększenia ciśnienia skurczowego krwi.

• Inne

• Zwiększenie wydzielania przez przysadkę hormonu adrenokortykotropowego, przez nadnercza kortyzolu i amin katecholowych (ustępuje po kilku godzinach).

• Zwiększa wydolność wysiłkową oraz odporność.

• Faza ochłodzenia:

• Zmniejszenie częstości akcji serca

• Zwiększenie ciśnienia rozkurczowego (przy nadciśnieniu intensywne schładzanie jest przeciwwskazane)

• WSKAZANIA: Pielęgnacja ciała, odprężenie, odpoczynek po intensywnym wysiłku, zwiększenie wydolności organizmu.

• POŚREDNIE WSKAZANIA LECZNICZE: Przewlekłe schorzenia gośćcowe, zmiany zwyrodnieniowe, nadciśnienie tętnicze okresu I i I/II według WHO, stany pourazowe, trądzik, przewlekłe stany zapalne narządów rodnych.

• PRZECIWWSKAZANIA

Choroby zakaźne, HIV, gorączka, krwawienia, gruźlica, choroba nowotworowa, choroby nerek, wątroby, niedokrwistość, ciąża powikłana, zaburzenia wydzielania wewnętrznego (nadczynność tarczycy), padaczka i stany psychotyczne, choroby układu krążenia (wieńcowa, stan po przebytym zawale mięśnia sercowego, stany po krwawych wylewach, miażdżyca, zarostowe schorzenia naczyń krwionośnych, zakrzepowe zapalenie żył, jaskra, alkoholizm, narkomania.

LECZENIE ZIMNEM - KRIOTERAPIA

Lokalne zastosowanie zimna znalazło rozległe zastosowanie. Techniki krioterapeutyczne zastosowane we właściwy sposób stanowią bardzo skuteczny środek w leczeniu i rehabilitacji stanów pourazowych i chorób narządu ruchu. Etymologia słowa krioterapia: krios (gr.) - chłód, lód; terapia (gr.) - therapeia - przywracanie zdrowia, leczenie. Termin obejmujący znaczeniowo wszystkie metody leczenia za pomocą chłodu, czy zimna.
Krioterapią określa się głównie zabiegi, które nie niszczą tkanki - rodzaj zabiegu fizykoterapeutycznego

Krioterapia lub „terapia zimnem” odnosi się do terapeutycznego zastosowania lokalnego lub ogólnego chłodzenia ciała, powstaje transfer ciepła z tkanek ciała, w wyniku czego obniża się temperatura tkanek. Nośniki „zimna”: lód, śnieg, woda, ciekły azot, dwutlenek węgla, powietrze.

Kriostymulacja - schładzanie wybranych okolic ciała przy użyciu niskich temperatur, będących intensywnym bodźcem (stymulatorem) wywołującym w organizmie żywym wiele odwracalnych reakcji (odczynów) o charakterze lokalnym i/lub ogólnym.

Zastosowanie krioterapii powoduje:

• zmniejszenie bólu, opuchlizny oraz dodatkowego uszkodzenia tkanek przez niedotlenienie w stanie ostrym,

• wcześniejsze zastosowanie ćwiczeń czynnych niż w typowej rehabilitacji w stanach ostrych,

• zmniejszenie bólu i napięcia w ostrym naciągnięciu mięśni (skręcenie),

• zmniejszenie bólu, opuchlizny i dodatkowego niedotlenienia uszkodzonych tkanek wynikającego z operacji ortopedycznej,

• zniszczenie tkanki w czasie zabiegu kriochirurgicznego,

• pomaga w rozciąganiu tkanki łącznej,

• redukuje ból i kurcze w czasie menstruacji,

• eliminuje lub minimalizuje rozwój opryszczki( na wargach),

• zapobiega utracie włosów w czasie chemioterapii,

• minimalizuje ból po iniekcjach.

• TECHNIKI, ŚRODKI, METODY
  Zabiegi miejscowe

• Okłady schładzane (żel, substancje hydrofilne) lub chemiczne (wytwarzanie zimna na drodze reakcji chemicznych). Czas zabiegu 10-15 minut. W celu zabezpieczenia skóry należy stosować suchy ręcznik lub mokry w celu zwiększenia przewodnictwa.

• Schłodzone ręczniki.

• Zimna woda z dodatkiem pokruszonego lodu

• Okłady z pokruszonego lodu (w plastikowym woreczku).

• Spray (chlorek etylu).

• Szybkie chłodzenie (icing). Uderzanie kostką lodu (3-5 razy) w celu pobudzenia skurczu mięśni (uszkodzenia CUN, nerwów obwodowych), który utrzymuje się do 40 minut.

• Masaż kostką lodu (okrężne ruchy wokół leczonego obszaru, zmniejszające się do środka.

• Miejscowe zabiegi przy użyciu zimnego powietrza, dwutlenku węgla lub ciekłego azotu. Czas zabiegu od 40 sekund do kilku minut Zawsze po zabiegu powinny być wykonywane ćwiczenia ruchowe.

Powoduje: skurcz naczyń krwionośnych, spadek metabolizmy tkanek, spadek pobudliwości nerwowej i szybkości przewodzenia.

• Zabiegi ogólne

• Krótkotrwała terapia zimnem o temp. -110 do - 160 C. Czas zabiegu 1-3 minut. Pacjenci wchodzą do kriokomory w strojach kąpielowych, chroniąc jedynie stopy, podudzia, głowę, usta i nos. Po zabiegu pacjenci muszą koniecznie udać się na kinezyterapię. W czasie zabiegu nie zmienia się temperatura wnętrza ciała.

Powoduje: skurcz naczyń, zmniejsza przewodnictwo bólu, wzrost produkcji endorfin, wzrost przemiany materii, rozluźnienie mięśni.

Reakcje bezpośrednie

ZIMNO

 temperatury tkanek

 lepkości krwi skurcz naczyń  metabolizmu

 przepływu krwi  produktów metabolicznych  leukocytozy

 fagocytozy

 krwawienia  usuwania produktów przemiany materii opóźnienie zdrowienia

Inne reakcje na zimno:

Wtórna reakcja naczyniowa powstaje w celu zapobiegania uszkodzenia tkanek. Po 15-30 minutach w zależności od statusu naczyniowego powierzchni schładzanej występuje zwiększenie przepływu krwi ( okresowe zwężanie i rozszerzanie naczyń krwionośnych).

Krioterapia

• WSKAZANIA

Świeże oparzenia skóry, RZS, ZZSK, łuszczycowe zapalenie stawów, dyskopatia, niedowłady spastyczne, stany pourazowe, zmiany zwyrodnieniowe, zmiany wynikające z przeciążenia narządu ruchu, przewlekłe zespoły bólowe, odnowa biologiczna, nerwobóle.

• PRZECIWWSKAZANIA

Klaustrofobia (kriokomora), nadwrażliwość na zimno, choroby nowotworowe, wyniszczenie organizmu, niewydolność układu krążenia i oddechowego, zmiany zakrzepowe, zatorowe i zapalne w układzie naczyniowym, zapalenie małych naczyń w mieszanych krioglobulinemiach, otwarte rany i owrzodzenia.

Szczególną ostrożność należy zachować w następujących chorobach: dusznica bolesna, zaburzenia rytmu serca, wady zastawek serca, zespół Reynouda.

ULTRADŹWIĘKI

Ultradźwięki są to mechaniczne wibracje o częstotliwości przekraczającej granicę słyszalności ucha ludzkiego (powyżej 20kHz), najczęściej 0,8-3 Mhz. Do wytwarzania ultradźwięków stosowanych w terapii stosuje się substancje aktywne elektromechanicznie, Do substancji tych zalicza się kryształ kwarcu, tytanian baru, winian potasu i inne.

• Działanie biologiczne

Zmiany miejscowe: mikromasaż, zmiany termiczne (najbardziej tk. mięśniowa i nerwowa), zmiany fizykochemiczne

zmiany ogólne: stymulacja układu współczulnego

działanie: p/bólowe, p/zapalne, przyspieszenie przepływu limfy, zmniejszenie napięcia mięśni, gojenie ran

dawki w stomie: od .... do 0,3 W/cm2

wskazania: zapalenia okołostawowe, nerwobóle, przykurcze, blizny, stany pourazowe, mięśniobóle, bóle fantomowe.

Przeciwwskazania: skazy krwotoczne, gruźlica, zaburzenia rytmu serca, po terapii RTG, u dzieci- niezakończony wzrost kości.

Zwiększanie zawartości białek

Krew - tłuszcz - nerwy -mięśnie - skóra - ścięgna - chrząstka - kość

Niska wysoka

Absorpcja ultradźwięków

• Częstotliwość ultradźwięków

• W fizjoterapii wykorzystywane są najczęściej częstotliwości od 0.8 do 3MHz, co pozwala na dostatecznie głęboką penetrację ultradźwięku do tkanek i działanie biologiczne.

• Miejsca aplikacji ultradźwięków

• Ultradźwięki stosowane terapeutycznie wykonuje się bezpośrednio w miejscu zmian chorobowych lub w segmencie związanym ze zmianami chorobowymi, czyli segmentarni. Ultradźwięki stosowane terapeutyczne mogą również wywoływać negatywne efekty w postaci uszkodzenia tkanki poprzez zbyt wysoką dawkę. Przedawkowanie powoduje również zmniejszenie poziomu cukru we krwi, wywołuje uczucia zmęczenia, nerwowości i nadmiernej wrażliwości, powoduje zmienny apetytu i skłonność do przeziębień. W celu zabezpieczenia przed powstaniem zastoju komórek krwi, koniecznie należy wykonywać ruchy głowicą ultradźwiękową.

FONOFOREZA- wprowadzenie leków do ustroju za pomocą ultradźwięków.

• LASEROTERAPIA

Wzmocnienie światła przez wymuszoną emisję promieniowania

Laseroterapia - stosunkowa młoda metoda leczenia, samodzielnie lub jako komponent kompleksowego leczenia włączony we wszystkie działy medycyny.

EFEKTY DZIAŁANIA WIĄZKI LASEROWEJ

1. Fototermiczne - koagulacja lub odparowanie tkanki absorbującej światło. Impulsy laserowe o czasie trwania ok. 0.5 ms lub dłuższe.

2. Fotodynamiczne - „mikrowybuch” tkanki po wpływem krótkich, intensywnych impulsów laserowych o czasie krótszym od 0.2 ms.

3. Fotochemiczne - bezpośrednie rozrywanie wiązań chemicznych lub reakcje chemiczne ze związkami wcześniej wprowadzonymi do tkanek (metoda PDT).

4. Biostymulacja laserowa - stymulacja aktywności komórkowej tkanki pod wpływem wiązki laserowej o bardzo małej mocy (LLLT).

5. Selektywna fototermoliza - zastosowanie wiązki laserowej o takiej długości fali i takim czasie trwania, które maksymalnie podgrzeją wybrana tkankę przy najmniejszych zniszczeniach tkanek otaczających.

Najbardziej widoczne efekty kliniczne powstają przy napromieniowaniu miejscowym. Powstają następujące reakcje:

• Regeneracyjne

• Odpornościowo -stymulujące

• Przeciwzapalne

• Odczulające

• Polepszające mikrokrążenie

• Przeciwobrzękowe

• Kojące ból

• Laseroterapia

• WSKAZANIA

Choroby narządu ruchu, neurologia, urologia, otolaryngologia, pulmunologia, w chorobach układu sercowo-naczyniowego, angiologia, choroby układu trawiennego, proktologia, oparzenia, stomatologia, ginekologia i położnictwa, nałogi, otyłość.

• PRZECIWWSKAZANIA

Rozrusznik, ciąża (I trysemestr), nowotwory (do 5 lat po usunięciu zmian), ogólne choroby bakteryjne, okolice oczu, choroby z gorączką, padaczka, uczulenie na światło.

• MAGNETOTERAPIA

Magnetyzm - właściwości, jakie posiadają niektóre substancje (magnesy)
w uporządkowaniu i ukierunkowaniu substancji metalicznych.

• Zabiegi: 15-30min/ seria od 15 do kilkudziesięciu zabiegów

WSKAZANIA

• zwyrodniania stawów

• owrzodzenia

• zapalenia oskrzeli i zatok obocznych nosa

• zapalenia jajników

• osteoporoza

• utrudnione gojenie ran

• PRZECIWWSKAZANIA

Cukrzyca młodocianych, ciąża, ciężkie choroby serca i krążenia, chorzy z rozrusznikiem serca, ostre choroby infekcyjne, nadczynność tarczycy, gruźlica, zagrożenie krwawieniem z przewodu pokarmowego, grzybica, nadciśnienie tetnicze

ELEKTROTERAPIA- zabiegi z zastosowaniem prądu stałego

GALWANIZACJA- przepływ prądu stałego w ciele pacjenta między dwoma elektrodami -> rozszerzenie naczyń krwionośnych i zmiana pobudliwości

1. anodowe- działanie p/bólowe, kojące, uspokajające

2. katodowa- działanie pobudzające, drażniące, silne przekrwienie

u dzieci do 1.roku życia: max 3mA

u dzieci do 3.roku życia: max 5mA

czas trwania tułowia i kończyn 15-20 min.

czas trwania głowy i szyi 5-15 min.

Wskazania:

• nerwobóle

• przewlekłe zapalenia nerwów, splotów

• zespoły bólowe w chorobie zwyrodnieniowej stawów kończyn i stawów kręgosłupa

• porażenia wiotkie (galwanizacja katodowa)

• zaburzenia krążenia obwodowego

• utrudniony zrost kostny

Przeciwwskazania:

• metal na drodze przepływu prądu

• ostre stany zapalne

• gorączka

• ropne zapalenie skóry i tkanek miękkich

• nowotwory złośliwe i tkanek miękkich

• zaburzenia czucia

• ciąża

• wszczepiony rozrusznik serca

• porażenia spastyczne

• zakrzepy, zapalenia żył

JONOFOREZA - wprowadzenie do tkanek jonów leków za pomocą prądu stałego

dawkowanie: słaba, średnia

czas trwania 10-20 min/ cykl obejmuje 10-20 zabiegów

-głowa, szyja 5-15 min

wskazania:

• nerwobóle

• przykurcze

• blizny

• stany pourazowe stawów i mięśni

• zapalenie okołostawowe

• stany zapalne tkanek miękkich i mięśniobóle

• zaburzenia krążenia obwodowego

p/wskazania:

• takie jak przy galwanizacji + uczulenie na lek

KĄPIELE ELEKTRYCZNO-WODNE

• wstępującym kierunku prądu

• zstępującym kierunku prądu: obniżenie pobudliwości ukł. nerwowego, dopływ krwi tętniczej do kończyn dolnych

zabieg: 10-20 min

natężenie prądu: 10-30mA

temp.wody: 35-40 stopni Celsjusza

ELEKTROSTYMULACJA
- stymulacja nerwów i mięśni

• jedno- lub dwubiegunowa

• elektroda czynna w miejscu odpowiadającym punktowi motorycznemu nerwu lub mięśnia.

Wskazania:

• elektrostymulacje mięśni porażonych wiotko, w zaniku prostym

• elektrostymulacja mięśni porażonych spastycznie (metoda Hufschmidta- 4 elektrody na mięśniach antagonistach)

• elektrodiagnostyka

czas: do 15 min/codziennie/kilkanaście zabiegów

PRĄDY TRABERTA

• impulsy prostokątne - czas trwania 2 ms i przerwa 5 ms

• działanie p/bólowe

• zmniejszenie napięcia mięśniowego

• czas zabiegu 8-15 min/ 6 zabiegów

• wskazania: nerwobóle, mięśniobóle, stany po urazach, choroba zwyrodnieniowa

PRĄDY TENS (przezskórna stymulacja nerwu)

• impulsy różnokształtne

• rodzaje: konwencjonalne, akupunkturowy, mikroamperowy, hiperstymulacja, Burst

• silne działania p/bólowe, wzrost produkcji endorfin

• czas: 1 godz/ 3-4 razy dziennie

PRĄDY DIADYNAMICZNE ( BERNARDA)

• 6 rodzajów: MF, DF, CP LP, LP, RS, MM

• działanie p/bólowe, podwyższenie progu czucia

• powstają w wyniku prostowania prądu sinusoidalnego zmiennego

• wpływ na naczynia krwionośne- rozszerzanie

• wpływ na mięśnie szkieletowe

• czas zabiegu: 8-12 min.

PRĄDY INTEFERENCYJNE (NEMECKA)

• wzrost progu odczuwania bólu, rozszerzenie naczyń, usprawnienie procesów odżywczych i przemiany materii

Trzon zespołu- występuje zawsze,

pozostali lekarze w zależności od choroby pacjenta

---