38. Zgłaszanie list kandydatów na posłów. Michał Mendala
Podstawowe znaczenie w tej kwestii ma przepis art. 100 Konstytucji - kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne i wyborcy.
Warunkiem rejestracji okręgowej listy kandydatów na posłów jest 5 tys. podpisów, wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym, na listę kandydatów. Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje komitetom wyborczym, które w imieniu partii politycznych i wyborców wykonują czynności wyborcze, a w szczególności zgłaszają kandydatów. Ustawodawca wyróżnia 3 rodzaje podmiotów uprawnionych do zgłaszania okręgowych list kandydatów na posłów:
Komitety wyborcze partii politycznych. Gremium partyjne podejmuje decyzje o utworzeniu komitetów. Funkcje komitetu wyborczego partii politycznej pełni organ partii upoważniony do jej reprezentowania na zewnątrz, z momentem wydania przez PKW postanowienia o przyjęciu zawiadomienia, którego treścią jest notyfikowanie zamiaru zgłoszenia kandydatów na posłów oraz informacja o powołaniu pełnomocnika wyborczego i pełnomocnika finansowego - w zawiadomieniu takim podaje się tez nazwę komitetu wyborczego, dane pełnomocnika wyborczego i finansowego, a ponadto dołącza się oświadczenia pełnomocników, uwierzytelniony odpis z ewidencji partii politycznych (KRS) oraz wyciąg ze statutu partii politycznej wskazujący, który z organów jest upoważniony do jej reprezentowania na zewnątrz.
Koalicyjne komitety partii politycznych. Powstaje w momencie, kiedy dwie i więcej partii politycznych decyduje się na wspólny udział w wyborach. Zasady zgłaszania są identyczne jak w przypadku komitetu wyborczego partii politycznej, z tą różnicą, że wszystkie dokumenty musi złożyć każda partia. Do dokumentów tych należy dodać jeszcze umowę o zawiązaniu koalicji wyborczej, zarejestrowaną w KRS. W umowie powinny być zawarte zapisy dotyczące podziału subwencji (pieniądze z budżetu państwa przeznaczone na działalność statutowa partii. Uzyskują ją tylko te partie, które w ostatnich wyborach do Sejmu uzyskały samodzielnie 3% głosów w skali kraju lub będąc w koalicji 6% w skali kraju. Wysokość subwencji zależy od ilości zdobytych głosów. 3%-5%=10zł, 5%-10%=8zł, 10%-20%=7zł, 20%-30%=4zł, 30%<X=1,5zł. Jeśli partia zdobyła np. 8% to dostaje za 5% po 10 złotych za każdy głos i 3% po 8zł za każdy głos. Subwencja ma charakter roczny, ale wypłacana jest, w co kwartalnych transzach. Jeśli są wybory to jest jeszcze wypłacana za kwartał, w którym wybory się odbywają. Partia musi składać sprawozdania finansowe z każdego roku. Każda pomyłka w sprawozdaniu to potencjalne zmniejszenie subwencji bądź nawet jej odebranie.) i dotacji (zwrot kosztów uzyskania mandatów. To suma wydatków wszystkich okręgowych komitetów wyborczych, które zdobyły co najmniej jeden mandat. Sumę tę dzieli się przez 560 a następnie mnoży razy całkowitą liczbę mandatów uzyskanych przez partię. W 2005 roku jeden mandat kosztował ok. 130 tys. zł. Jeśli jakiś mandat kosztował mniej niż otrzymana średnia to partia otrzymuje dotację w wysokości kosztów mandatu. Tak, więc średnia ma określać górną granicę możliwej dotacji.). Jeśli tego nie zrobi to a priori zakłada się, że komitet z nich rezygnuje. Także powoływany jest pełnomocnik wyborczy i pełnomocnik finansowy (jeden dla całej koalicji wyborczej). Każda partia polityczna może być członkiem tylko jednej koalicji wyborczej i jeśli w niej jest to nie może tworzyć komitetu indywidualnie.
Komitety wyborców. Prawo zakładania takich komitetów maja tylko obywatele polscy, w liczbie co najmniej 15. posiadający prawo wybierania, składając w tym przedmiocie pisemne oświadczenie o utworzeniu komitetu. Aby PKW zarejestrowało komitet, powinien on uzyskać 1 tys. podpisów obywateli mających prawo wybierania i popierających utworzenie komitetu. Do zawiadomienia należy dodać oświadczenie o utworzeniu komitetu wyborczego oraz wykaz 1 tys. obywateli (imię, nazwisko, adres zamieszkania, PESEL), a także własnoręczne podpisy obywateli.
W każdym ze wskazanych przypadków zawiadomienia te mogą być dokonane do 50 dnia przed dniem wyborów. Postanowienie PKW o odmowie przyjęcia zawiadomienia podlega sądowej kontroli - realizuje ją Sad Najwyższy rozpoznający skargę pełnomocnika komitetu wyborczego na postanowienie PKW o odmowie przyjęcia zawiadomienia. Czas trwania pełnomocnictw komitetów wyborczych trwa do rozwiązania z mocy prawa po przyjęciu sprawozdania finansowego (sprawozdania wyborczego) przez PKW.
Według ordynacji wyborczej komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym jedna listę okręgową. Listę taką zgłasza się do okręgowej komisji wyborczej do 40 dnia przed dniem wyborów, a dokonuje tego pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona. Zgłoszenie takie powinno zawierać: nazwisko, imię, zawód i miejsce zamieszkania każdego z kandydatów oraz przynależność partyjną. Do zgłoszenia należy także dołączyć:
Oświadczenie o liczbie podpisów wyborców popierających listę wraz z wykazem ich podpisów (względnie stosowne zaświadczenie PKW potwierdzające wypełnienie tego obowiązku) - w liczbie co najmniej 5 tys. wyborców stale zamieszkujących teren danego okręgu wyborczego.
Pisemną zgodę kandydata na kandydowanie z danej listy okręgowej.
Oświadczenie lustracyjne każdego z kandydatów.
Okręgowa komisja wyborcza odmawia rejestracji listy w całości lub, co do poszczególnych kandydatów, jeżeli nie spełnia wyżej wymienionych warunków, a wady nie zostaną usunięte w przeciągu 3 dni od wezwania do ich usunięcia. Od postanowienia OKW przysługuje odwołanie do PKW w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia.
W razie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów bądź ich wiarygodności OKW w terminie 3 dni dokonuje ich sprawdzenia. Jeżeli w jego rezultacie okaże się, że lista nie ma wymaganego poparcia komisja postanawia o odmowie rejestracji listy. Postanowienie to można zaskarżyć do właściwego miejscowo sądu okręgowego, który w postępowaniu nieprocesowym rozpatruje sprawę w składzie 3 sędziów orzeka o przedmiocie skargi. Jeżeli na tym etapie postępowania okazało by się że wada formalna zgłoszenia ogranicza się do tego, że liczba podpisów jest mniejsza niż 5 tys. to OKW wzywa osobę zgłaszającą listę aby ta uzupełniła liczbę podpisów do godziny 24. 40 dnia przed dniem wyborów.
Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko z jednej okręgowej listy kandydatów na posłów, na której liczba kandydatów nie może być mniejsza niż liczba posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym i większa niż jej dwukrotność. OKW może skreślić kandydata z zarejestrowanej listy wyborczej, jeśli ten:
Zmarł (miejsce po takim kandydacie można zapełnić nowym kandydatem, ale trzeba go zgłosić do 15 dnia przed dniem wyborów)
Utracił prawo wybieralności
Wycofał swoją zgodę na kandydowanie
Jeśli po skreśleniu liczba kandydatów jest mniejsza niż liczba mandatów do obsadzenia i nie można zastosować procedury z pkt. a) to OKW unieważnia listę wyborczą.
Poparcie listy przez 5 tys. wyborców, jako warunek rejestracji listy, ordynacja nie wymaga od komitetu wyborczego, który spełnił ten warunek w co najmniej połowie okręgów wyborczych.
jak widzicie zagadnienie choć na pierwszy rzut oka wydaje się być łatwe to ma wiele aspektów ale nie przejmujcie się… są gorsze pytania