Sprawdzenie i rektyfikacja instrumentu
Warunek 1.Retyfikacja libeli.Warunek 2.Błędem kolimacji.Sprawdzenie i rektyfikację błędu kolimacji nożna wykonać za pomocą łaty niwelacyjnej.W tym celu ustawia się spoziomowaną łatę niwelacyjną na wysokości osi celowej instrumentu,w odległości 40-60m od niego.Jak pokazano na rycinie 24 celuje się do wybranego punktu na łacie,wykonując odczyt D1.Po dodaniu do odczytu kąta 200g i po przerzuceniu lunety przez zenit ustawia się celową wg obliczonej wartości DII.Miarą podwójnego błędu kolimacji będzie odcinek D1DII.Odczyt na łacie wolny od błędu kolimacji wyniesie:
Na taki odczyt ustawia się celową,przesówając siatkę celowniczą śrubkami rektyfikacyjnymi.Warunek 3.Do sprawdzenia i rektyfikacji błędu inkilinacji można również wykorzystać łatę niwelacyjną.Wybiera się w terenie wysoko położony punkt M np.na wieży.W jego pobliżu na wysokości osi celowej zostaje ustawiona poziomo łata niwelacyjna.Po wycelowaniu na wybrany punkt,a następnie opuszczeniu celowej na łatę dokonuje się na niej odczytu D1.Po przerzuceniu lunety przez zenit czynność powtarza się ,otrzymując odczyt DII.Następnie lunetę ustawia się na właściwy odczyt,który jest średnią z dwóch poprzednich.Po podniesieniu lunety do góry celowa odchyli się od wybranego punktu M.Przesunięcie celowej na punkt M wykonuje się za pomocą śrubek do regulacji osi obrotu lunety w łożysku.Jak wynika z przeprowadzonego pomiaru błędów kolimacji i inklinacji,wartość tych błędów w dwóch położeniach lunety jest taka sama,a jedynie znaki są przeciwne.Warunek 4.Sprawdzenie i usunięcia błędu ustawienia nitek Warunek 5 i 6.Usunięcie błędu mimośrodu osi celowej oraz błędu mimośrodu alidady nie jest możliwe na drodze rektyfikacji,a jedynie przez pomiar kąta w dwóch położeniach lunety.Warunek 7.Błąd podziału limbusa jest eliminowany przez wprowadzenie poprawek jedynie w instrumentach precyzyjnych.Warunek 8.Warunek ten nosi nazwę błędu indeksu (opisu koła) i ma charakter błędu systematycznego.Jego wpływ można wyeliminować przez zmierzenie kąta w dwóch położeniach lunety.Wielkość błędu obliczamy po wycelowaniu na dowolny odległy punkt w dwóch położeniach lunety.Suma odczytów z instrumentu obarczanego błędem indeksu będzie różna od 400g,a obliczona różnica to właśnie podwójny błą indeksu.
Układ współrzędnych geodezyjnych
Geometria układu współrzędnych
Długość geograficzna jest to kąt dwuścienny,zawarty między płaszczyzną przyjętego południka początkowego Greenwich a płaszczyzną południka przechodzącego przez dany punkt.Szerokość geograficzna jest to kąt, jaki tworzy kierunek pionu w punkcie P z płaszczyzną równika.Odwzorowanie jest to przeniesienie obrazu południków i równoleżników na płaszczyznę.
Pomiary szczegółów sytuacyjnych
Metoda domiarów prostokątnych
Metoda ta polega na wyznaczeniu rzędnej i odciętej mierzonego punktu sytuacyjnego względem linii,na którą rzutujemy ortogonalnie dany punkt za pomocą węgielnicy.Inaczej nazywana metodą rzędnych i odciętych.Rzędną jest długość domiaru prostokątnego,natomiast odciętą-miara bieżąca od początku linii pomiarowej.Dopuszczalne długości domiarów prostokątnych oraz dokładność pomiaru rzędnych i odciętych zależą od grupy dokładnościowej szczegółów terenowych.
Metoda biegunowa
Położenie punktu sytuacyjnego określa się przez pomiar odległości od punktu osnowy będącego stanowiskiem instrumentu i kąta poziomego pomiędzy celową a bokiem osnowy.
Inne metody
Przy metodzie przedłużeń konturów sytuacyjnych na linie pomiarowe mierzy się tylko długości i węgielnica jest zbędna.Metoda może być stosowana głównie do pomiaru budynków,budowli.Należy spełnić następujące warunki:*linia konturu musi być przedłużona do przecięcia się z linią pomiarową;*stosunek długości przedłużenia do długości odcinka przedłużanego nie może przekraczać 2:1;*kąt pomiędzy przedłużeniem a linią pomiarową powinien zawierać się od 50g (45o) do 150g (135o).
Niwelacja profilami
Sposób niwelacji profilami ma zastosowanie w pomiarze obiektów wydłużonych dla celów studialnych i projektowych,a w szczególności w sporządzaniu podkładów geodezyjnych służących do projektowania tras komunikacyjnych.Metoda ta polega na określeniu rzędnych wysokości charakterystycznych punktów rzeźby terenu i punktów sytuacyjnych niwelacją geometryczną,trygonometryczną lub tachimetryczną.W celu wykonania niwelacji terenu profilami podłużnymi i poprzecznymi należy założyć wzajemnie powiązane ze sobą ciągi pomiarowej osnowy poziomej i wysokościowej.Położenie ww.punktów wyznacza się w następujący sposób:*profil podłużny należy założyć wzdłóż osi mierzonego obiektu,natomiast profile poprzeczne-prostopadle do niej;*kierunek profilu poprzecznego wyznacza śię węgielnicą lub instrumentem zaopatrzonym w koło poziome;*odległości między profilami poprzecznymi nie powinny przekraczać 100m, a odległości między sąsiednimi pikietami na profilu muszą być dostosowane do charakteru terenu i nie mogą przekraczać 50m.
NIWELACJA SIATKOWA
Metoda ta polega na określeniu sposobem niwelacji geometrycznej rzędnych wysokości punktów terenowych,stanowiących wierzchołki wyznaczonych w terenie regularnych figur geometrycznych i punktów charakterystycznych na mierzonym obszrze.Wysokości punktów terenowych q\względem wysokościowej osnowy geodezyjnej są okreśąlane z dokładnością do ±0,01 m, a położenie sytuacyjne do ±0,5 m. Pomiar metodą niwelacji siatkowej należy stosować w terenie płaskim i nie zabudowanym. W poierwszej kolejności zakłada się w terenie siatkę złożoną z figur podstawowych i zapełniających. Przy doborze wielkości i kształtu figur podstawowych należy zachować następujące zasady:*w każdej figurze podstawowej powinna być zawarta całkowita liczba figur zapełniających;*wielkość figury podstawowej i jej kształt są uzależnione od:wielkości obiektu,rzeźby terenu,przeznaczenia i skali mapy.
Wyznaczewnie w terenie siatki
Wyznaczyć za pomocą instrumentu wierzchołki figur podstawowych i dowiązać je do istniejącej w terenie osnowy poziomej. Pozostałe wierzchołki określić jako punkty przecięcia prostych równoległych do boków figur podstawowych. Wierzchołki figur podstawowych i zapełniających zamarkować palikami osadzonymi równo z powierzchnią terenu,obok umieścić dodatkowe paliki wystające około 20 cm nad teren.
Niwelacja siatki
Pomiar wysokościowy siatki należy wykonać na podstawie istniejącej w terenie osnowy wysokościowej. Jeżeli w okolicy brak takich punktów, założyć repery robocze lub wykorzystać wierzchołki figur podstawowych siatki. Niwelację siatki należy wykonać z zachowaniem następujących zasad:*ciągi niwelacyjne powinny być dowiązane dwustronnie;*długości celowych nie powinny przekraczać 80 m;*na stanowisku najpierw zniwelować punkty nawiązania wysokości,potem pozostałe wierzchołi figur zapełniających i punkty dodatkowe;*niwelację ciągów wykonać dwukrotnie
OBLICZANIE POWIERZCHNI
Metoda analityczna
W metodzie analitycznej powierzchnię oblicza się na podstawie elementów pomierzonych w terenie lub ze współrzędnych X,Y punktów. W określaniu powierzchni trójkąta dowolnego nieraz jest korzystnie zastosować tzw. wzór Herona na obliczanie pola powierzchni trójkąta z długości jego boków. Jeżeli są dane współrzędne płaskie wierzchołków to powierzchnię wieloboku można obliczyć z tych współrzędnych. Najczęściej znajdują tutaj zastosowanie wzory:
Metoda kombinowana
Stanowi ona połączenie metody analitycznej z graficzną. Niektóre długości bierze się z pomiaru,natomiast inne uzyskuje na mapie. Jeżeli ma być obliczona powierzchnia figury wydłużonej, a przy tym wąskiej (paskowej),to jej szerokość powinna być wyznaczana z pomiaru w terenie, natomiast długość-uzyskana z mapy. Jako przykład można podać odcinek drohi-pomierzona w terenie szerokość drogi.
Metoda graficzna
W celu obliczenia powierzchni wieloboku tą metodą należy go podzielić na proste figury. Uwzględniając skalę mapy,za pomocą podziałki transwersalnej i cyrkla przenośnika określa się długości potrzebnych elementów. Oczywiście powierzchnia wieloboku będzie równa sumie powierzchni składowych trójkątów. Inna metoda graficzna jest jeszcze bardziej „mechaniczna”,to podział danego konturu na paski o stałej szerokości b,zsumowanie ich długości i pomnożenie tej sumy przez wartosć b. Do tego celu można wykorzystać tzw. planimetr harfowy, wykonany na przeźroczystej płytce.
Metoda mechaniczna
W metodzie tek wykorzystuje się planimetr. Najczęściej używany typ to planimetr biegunowy kompensacyjny. Jeżeli biegun planimetru (B)-jedyny element planimetru nie zmieniający położenia-znajduje się na zewnątrz konturu to powierzchnię oblicza się ze wzoru P=cn gdzie: c-stała planimetru; n-różnica odczytów na liczniku obrotów przed i po obwiedzeniu konturu.