SZCZĘŚCIE
Szczęście... Czym tak naprawde jest i czy każdy może je osągnąć? Pojęcie to ma wiele znaczeń, można je rozmaicie rozumieć, na przykład jako los sprzyjający realizacji życiowych celów, pomyślny zbieg okoliczności, stan najwyższej radości i satysfakcji, a także trwałe zadowolenie z życia, wyrażające się w optymizmie i pogodzie ducha.
Filozofowie od zawsze zastanawiali się nad istotą szczęścia. Dla Arystotelesa było ono równoznaczne z życiem w całkowitej cnocie, Platon utożsamiał ją z dobrocią i sprawiedliwością. Epikurejczycy twierdzili, że można je osiągnąć tylko przez doznanie przyjemności, stoicy - dzięki wolności wewnętrznej.
Także pisarze próbowali uchwycić kwintesencję szczęścia. Lew Tołstoj, Honoriusz Balzac, Bolesław Prus to tylko niektórzy z autorów powieści z motywem szczęścia.
Wielu bohaterów dążyło do osiągnięcia szczęścia utożsamianego z karierą, władzą czy bogactwem. Jednak takie postrzeganie wartości było dla nich zazwyczaj przyczyną tragedii.
Taki los spotkał tytułowego bohatera dramatu Williama Szekspira pt. „Makbet”. Ten dzielny i powszechnie ceniony rycerz staje się ofiarą swojej niepohamowanej ambicji. Ślepo zawierzając przepowiedni czarownic, wróżącej mu tron królewski, popełnia kolejne zbrodnie. Dodatkowej zachęty doświadcza ze strony swojej spragnionej zaszczytów żony Lady Makbet. Niestety ten desperacki pęd ku władzy i zaszczytom staje się dla obojga przekleństwem. Ona zadręczona tymi wszystkimi problemami popełnia samobójstwo, a sam Makbet, pozbawiony wszelkich ludzkich cech, ginie w pojedynku z Makdufem.
Sztandarowym dziełem poświęconym pogoni za szczęściem materialnym jest według mnie „Skąpiec” Moliera. Główny bohater Harpagon osiąga pełnię szczęścia gdy jeg majątek powiększa się. Nie widzi on powodów do radości w rodzinie, przyjaciołach. Mamona wyssała z niego wszystkie uczucia oprócz miłości do tej właśnie mamony. Tragedią życiową dla Harpagona jest zaginięcie jego szkatułki z pieniędzmi. Aby odzyskać skarb jest w stanie zrobić wszystko, a nawet zezwolić na ślub swego syna.
Zenon Ziembiewicz, bohater powieści Zofii Nałkowskiej pt. „Granica”, wiąże bycie szcześliwym ze zrobieniem kariery zawodowej. Jego życie może z pozoru wydawać się pasmem sukesów. Mimo że pochodzi ze zubożałej rodziny, skończył studia w Paryżu, dorabiając jako dziennikarz. Szybko awansował na stanowisko redaktora naczelnego jednego z pism. Swój sukces zawdzięcza osobie, której nie dażył wielką sympatią. To właśnie ten człowiek wprowadza go w wielki świat i uzależnia od siebie. Zenon zrozumiał, że za chwilowe uczucie szczęścia zapłacił swoją osobowością, a teraz musi ponieść konsekwencje swoich czynów. Przykład ten dowodzi, jak kruche jest szczęście wymagające odstępstw od swoich zasad moralnych i wielu kompromisów niezgodnych z własnym „ja”.
Opisane wyżej przypadki dają czytelnikowi do myślenia nad tym, co przyniesie mu większe korzyści moralne. Uczą, że nie warto szukać szczęścia w pogoni za karierą i majątkiem. Wystarczy rozejżeć się dookoła siebie aby dostrzec ludzi, których widok napewno przywróci uśmiech na naszych twarzach.
Dwoma najważniejszymi uczuciami, które powodują, że jesteśmy szczęśliwi są z pewnością miłość i przyjażń.
Miłość jest uczuciem, które uskrzydla - czyli po prostu uszczęśliwia. Losy wielu bohaterów literackich potwierdzają tą tezę. Chociaż bywa też tak, że szczęście to jest tylko chwilowe. Zdarza się bowiem tak, że zakochanych rozdzielić może tylko przeznaczenie. Główny bohater poematu G. Byrona pt. „Giaur” to zrozpaczony buntownik, mszczący się na winnym śmierci jego wybranki serca. Giaur szuka swego szczęścia właśnie w zemscie na Hassanie. Ukochana Leila była dla niego uosobieniem piękna i dobroci, traktował ją jak boginię. Jej utrata doprowadza go na skraj racjonalnego myślenia, bohater traci nawet chęć do życia.
Podobne są losy Gustawa, zawiedzionego kochanka z IV części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Bohater zjawia się w noc Dziadów w domu księdza i przedstawia mu burzliwą historię jego związku z kobietą. Gustaw traktuje miłość jako najważniejsze i najdoskonalsze źródło szczęścia. Jest ona dla niego nieziemskim, boskim darem i wielkim wyróżnieniem. Myślał, że jest czymś co łączy ze sobą dwoje zakochanych w sobie osób w sposób trwały i nierozerwalny, a poza tym przynosi szczęście obojgu, jeżeli jest to oczywiście miłość szczęśliwa. Jednak jemu nie było dane przekonać się o prwdziwości wszystkich swoich domysłów. Ukochana wybrała innego - bogatego i utytułowanego mężczyznę. Gustaw w swym monologu dochodzi do wniosku, że miłość może być powodem wielkiego szczęścia, jak i tak samo wilkiej, a może i większej, tragedii.
Oprócz miłości także przyjażń to fundament szczęścia. W powieści autorstwa Andrzeja Szczypirskiego pt. „Początek” dzieje szkolnej przyjażni wspomina Paweł Kryński. Pamięta jak z Heniem Fichtelbaumem bawili się w indian. Pamięta jak pomagali sobie nawzajem w odrabianiu lekcji. Tworzyli oni taką przyjażń, jaką rzadko można było spotkać wśród dorosłych. Gdy bawili się jeden był gotów umrzeć za drugiego i na odwrót. Początkiem końca ich przyjaźni był wybuch II wojny światowej. W 1940 r. Fichtelbaum trafia do warszawskiego getta, z którego po dwóch latach ucieka. Paweł załatwia mu krujówkę, z której Henio jednak po jakimś czasie znika. Wojna zniszczyła ich przyjaźń i szczęście. Gdy spotykają się po latach, nie są już przyjaciółmi, a nawet tymi samymi ludźmi.
Tak więc miłość i przyjaźń, jeżeli tylko nie są zakłamane, to uczucia bardzo silne, tworzące wyjątkowe związki uczuciowe lub emocjonalne. I nawet jeśli więzi między tymi osobami zostaną zerwane, to i tak będą ona wspominać ten okres jako szczęśliwy okres sweg życia.
Czy praca może uszczęśliwić człowieka? Pytanie to jest szczególnie teraz bardzo aktualne. A odpowiedź na nie jest bardzo prosta: tak. Eliza Orzeszkowa w „Nad Niemnem” ukazuje pracę jako istotę i radość życia. Stosunek do pracy dzieli bohaterów powieści na dwie grupy - pozytywną (Bohatyrowiczowie, Benedykt Korczyński) i negatywną (Teofil Różyc, Zygmunt Korczyński). Dla bohaterów pozytywnych praca stanowi obiekt miłości i szacunku. Okresem dla nich szczególnym są żniwa, do których przygotowują się jak do wielkiego święta. W pracy przestaja być zwykłymi ludźmi, gdyż praca sprawia, że każdy z nich jest kimś ważnym i wyjątkowym.
Przykładem społecznika, który potrafił poswięcić wszystko dla drugiego człowieka, był Tomasz Judym, bohater powieści Stefana Żeromskiego pt. „Ludzie bezdomni”. Człowiek ten zrezygnował z najpiękniejszego uczucia na świecie - miłości - na rzecz, dla niego, wyższych celów. Uważał, że założenie rodziny bedzie przeszkadzało mu w realizowaniu jego szczytnych celów. Ale czy to go unieszczęśliwia? Raczej nie, ponieważ może on znaleść szczęście robiąc to dla czego zrezygnował z uczucia. Praca bowiem, jest wynikiem realizacji życiowych planów albo koniecznym zajęciem - przyjemna, zgodna z własną wolą, przynosi radość i zadowolenie.
Jako podsumowanie chciałbym przytoczyć słowa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego: „A ty mnie na wyspy szczęśliwe zawieź (...) / ty mnie ukołysz i uśpij, snem muzykalnym zasyp, otumań, / we śnie na wyspach szczęśliwych nie przebudź ze snu.”
1