18. Polityka fiskalna jako instrument sterowania cyklem koniunkturalnym.
Polityka fiskalna jest to polityka stosowana przez rząd polegająca na ustalaniu podatków i wydatków państwa. Natomiast cykl koniunkturalny są to krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu. Wiadomo, że wahania koniunkturalne są skutkiem działań na rynku, w którym uczestniczy wiele podmiotów gospodarczych. Podmioty te swoje dotychczasowe i przyszłe zadania uzależniają od opłacalności swoich decyzji. Podmioty gospodarcze zawsze starają się szukać i inwestować w takie działy rynku, które aktualnie przynoszą największą stopę zwrotu. Stopy zwrotu z poszczególnych inwestycji są oczywiście zmienne i zależne w dużej mierze od tego ilu przedsiębiorców inwestuje na raz w ten sam segment.
Wiadomym jest, że jeżeli jeden podmiot gospodarczy znajdzie sektor o wysokiej stopie zysku i zaczyna w niego inwestować, zaraz znajdują się jego naśladowcy, którzy robią to samo co pionier. Tak więc na początku powstaje bardzo duży popyt na inwestycje, który napędza gospodarkę który dodatkowo zwiększa jeszcze swoje efekty poprzez mnożnik inwestycyjny, później powstają inwestycje indukowane wzrostem gospodarczym, następnie gdy inwestycje zostają sfinalizowane to zwiększa się podaż danego segmentu gospodarki poprzez zwiększenie mocy produkcyjnych przedsiębiorstw, natomiast spada popyt bo wykonano już wszystkie inwestycje. Przy nadwyżce podaży nad popytem stopa zwrotu inwestycji staje się coraz mniejsza, zwiększają się zapasy, zmniejsza się produkcja, działalność staje się mniej opłacalna i nastaje czas recesji. Trwa on do momentu aż poziom popytu znów będzie na tyle mocno przewyższa podaż, że przedsiębiorcy znów uznają dany rynek za opłacalny. Opisany model cyklu koniunkturalnego pokazuje jak ważna dla rynku jest stopa zwrotu z inwestycji. Możemy zauważyć także, że przez to iż działa mnożnik inwestycyjny każde fluktuacje wokół trendu mogą być bardzo dynamiczne a linia trendu jest w przybliżeniu linią prostą, czyli choć występują lata „tłuste” to w dłuższym okresie czasu gospodarka rozwija się wolno lub nawet stoi w miejscu. Dzięki zastosowaniu narzędzi polityki fiskalnej dzisiejszy cykl koniunkturalny różni się od klasycznego paroma cechami:
Za względu na działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury zmiany w dochodzie narodowym są bardziej stabilne i odchylenia od trendu są mniejsze co daje większą pewność stabilizacji u społeczeństwa. Dzięki temu, że rząd pobiera podatki w latach wzrostu może zwiększać swoje przychody a następnie nakierowywać strumienie pieniędzy w segmenty aktualnie nie zauważane przez rynek (np. infrastrukturę), które zapewniają wzrost gospodarczy w dalszym okresie czasu. Poprzez różnego rodzaju transfery, subsydia i zwolnienia podatkowe w dziale nauki i nowych technologii państwo może stymulować postęp technologiczny i wzrost efektywności pracy.
Natomiast w czasach dekoniunktury państwo może uruchamiać różne inwestycje zwiększające popyt i tym samym wartość dochodu narodowego w punkcie równowagi. Wszystko to sprawia, że nowy cykl koniunkturalny jest bardziej spłaszczony, trend wzrostu jest zdecydowanie bardziej pochylony do góry, długość recesji trwa do 2 lat a fala ożywienia do 3 lat. Oddziaływanie aktywnej polityki fiskalnej wprowadza większą stabilizację gospodarki oraz szybsze tempo długoterminowego wzrostu