Tabletka antykoncepcyjna

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Pigułki antykoncepcyjne

Tabletka antykoncepcyjna, pigułka antykoncepcyjna - doustny środek antykoncepcyjny zawierający syntetyczne odpowiedniki hormonów. Działanie jej polega na blokowaniu owulacji oraz zmianie konsystencji śluzu szyjki macicy w taki sposób, że nie przepuszcza on plemników.

Stosuje się preparaty jednoskładnikowe lub dwuskładnikowe.

Pigułki jednoskładnikowe (tzw. minipigułki) zawierają niskie dawki jednego hormonu - syntetycznego odpowiednika progesteronu (gestagenu). Pigułki dwuskładnikowe zawierają syntetyczne gestageny i etynyloestradiol. Tabletki jednofazowe dostarczają taką samą dawkę estrogenu i progestagenu w ciągu całego cyklu, natomiast w pigułkach dwu- i trójfazowych zawartość hormonów zmienia się w czasie trwania cyklu.

Najczęściej stosowane w hormonalnych środkach antykonsepcyjnych gestageny to: lewonorgestrel, drospirenon, norelgestromin, gestoden, dezogestrel

Spis treści [ukryj] 1 Mechanizm działania 2 Sposób użycia 3 Skuteczność 3.1 Inne działania na organizm 4 Historia 5 Przypisy 6 Bibliografia

Mechanizm działania [edytuj]

• Preparaty dwuskładnikowe, (środki estragenowo-gestagenowe)

Zawarty w tych preparatach etynyloestradiol hamuje wydzielanie FSH uniemożliwiając dojrzewanie pęcherzyków Graffa i tym samym komórek jajowych. Natomiast gestageny (również obecne w tabletkach) hamują owulację, czyli uwolnienie komórki jajowej. Zmieniają też śluz szyjki macicy, utrudniając wnikanie plemników do dróg rodnych kobiety. W ten sposób hormonalne środki antykoncepcyjne uniemożliwiają zapłodnienie i powstanie zarodka. Dodatkowo składniki tabletek antykoncepcyjnych, działając razem, utrudniałyby zagnieżdżanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, gdyby taka komórka się pojawiła. W tym wypadku działają wczesnoporonnie.

• Preparaty jednoskładnikowe, zawierające tylko gestagen.

Działanie antykoncepcyjne tych środków polega głównie na zmienianiu właściwości śluzu w szyjce macicy i utrudnianiu wnikania plemników do dróg rodnych kobiety. Hormony te hamują również owulację, ale tylko u 70% kobiet. Tabletki tego typu są zatem mniej skuteczne od dwuskładnikowych. Jeśli jednak dojdzie do zapłodnienia, gestageny utrudniają zagnieżdżanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, powodując śmierć zarodka i w ten sposób nie dopuszczając do ciąży.

Sposób użycia [edytuj]

Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, zwykle przyjmuje się codziennie, przez 21 dni, rozpoczynając od pierwszego dnia cyklu miesiączkowego (od pierwszego dnia miesiączki). Następnie robi się siedmiodniową przerwę, w trakcie której powinno wystąpić krwawienie. Kolejną serię tabletek rozpoczyna się ósmego dnia, od wzięcia ostatniej tabletki z poprzedniej serii. Maksymalny dopuszczalny czas opóźnienia w przyjęciu pigułki to 12 godzin^[1].
Na rynku dostępne są preparaty jednofazowe - w których wszystkie tabletki zawierają te same ilości hormonów, oraz dwu- i trójfazowe, zawierające mniej gestagenu w tabletkach przyjmowanych w pierwszej fazie cyklu, a więcej w tabletkach przyjmowanych później. Tabletki wielofazowe lepiej naśladują naturalne wahania stężenia hormonów w trakcie cyklu miesiączkowego.

Jednoskładnikowe środki antykoncepcyjne stosuje się ciągle, nawet w trakcie trwania krwawienia miesięcznego.

Skuteczność [edytuj]

Wskaźnik Pearla tabletki antykoncepcyjnej dwuskładnikowej E+P przy doskonałym stosowaniu się do zaleceń wynosi 0,1-1,25 (w zależności od typu, producenta oraz badania), a dla typowego stosowania zaleceń 6-8 (rzadziej podawane 2-8).

Metody hormonalne przeznaczone dla kobiet są bardzo skuteczne, natomiast niebezpieczeństwo wywołania skutków ubocznych, spowodowanych ingerencją w system hormonalny kobiety, zwłaszcza przez tabletki dwuskładnikowe jest minimalne. Warunkiem skuteczności jest ich systematyczne połykanie (zgodnie z instrukcją) w celu utrzymania potrzebnego stężenia hormonów.

Skuteczność tych metod zależy ściśle od systematyczności w stosowaniu. Wymienione metody mogą być nieskuteczne w związku z niektórymi chorobami i zażywaniem specyficznych leków.

Inne działania na organizm [edytuj]

Hormonalne środki antykoncepcyjne mogą wywoływać u kobiet:

• stany zapalne pochwy oraz wzrost ryzyka zakażeń grzybiczych i bakteryjnych

• dwu- do sześciokrotnego wzrost ryzyka choroby zakrzepowej, udaru i zawału serca zwłaszcza u kobiet stosujących je po raz pierwszy^[2][3] a także u osób jednocześnie palących, z nadciśnieniem tętniczym i z innymi czynnikami ryzyka sercowo- i mózgowo naczyniowego^[4]

• Obecne w tabletkach dwuskładnikowych estrogeny zwiększają ryzyko raka piersi. Zwiększona podatność na tą chorobę zanika po 10 latach od odstawienia tabletek^[5].

Jednocześnie środki te przynoszą też skutki pozytywne:

• Zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania na raka jajnika i raka trzonu macicy^[6].

• Przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych zmniejsza także ryzyko wystąpienia raka jelita grubego i powoduje poprawę w przypadku zapalenia narządów miednicy mniejszej, bolesnego miesiączkowania, zespół napięcia przedmiesiączkowego i trądziku^[7].

Historia [edytuj]

Badania nad skutecznymi metodami zapobiegania ciąży rozpoczęły się w latach 40. XX wieku. Wtedy to dokonano odkrycia, że zastrzyki progesteronu skutecznie hamują jajeczkowanie u zwierząt doświadczalnych. Jednak perspektywa robienia zastrzyków podskórnych w celu regulacji płodności nie była zachęcająca, a poza tym progesteron był wówczas drogim preparatem. Badania nad doustnym środkiem antykoncepcyjnym rozpoczął w 1950 r., prawdopodobnie za namową Margaret Sanger, założycielki Planned Parenthood, Gregory Goodwin Pincus - specjalista w dziedzinie rozmnażania się ssaków. Pinkus pozyskał sponsorów (m.in. Katharine McCormick), dobrał utalentowanych ludzi, (pracowali wraz z nim doktor Min-Chuh Chang, lekarz ginekolog John Rock, doktor Edris Rice-Wray, doktor Celso-Ramon Garcia) i osiągnął sukces. Początkowo uczeni stwierdzili, że progesteron podawany doustnie hamuje jajeczkowanie, podobnie jak zastrzyki, jednak ujawnili również wady preparatu: skuteczność w 85% i wielkość dawki. W tym samym czasie, w 1952 r. został zsyntetyzowany norethynodrel (noretyndron). Jego twórca Frank Colton nie zdawał sobie sprawy jakie znaczenie będzie miał ten związek w regulacji urodzin; ani on, ani firma w której pracował (G.D Searle and Company) nie mieli w planach syntezy środka antykoncepcyjnego. Pinkus włączył norethynodrel do badań i uzyskał lepsze wyniki niż w badaniach z progesteronem. Kolejnym etapem było dodanie niewielkiej ilości mestranolu. Uzyskana pigułka pod nazwą Enovid była gotowa do badań klinicznych w 1955 r. W 1960 uzyskała zezwolenie urzędu kontroli leków i żywności i po raz pierwszy pojawiła się w aptekach w USA. W Polsce pigułka została wprowadzona do sprzedaży w 1966.

W Polsce istnieje środowisko ginekologów odmawiających przepisywania pigułek antykoncepcyjnych. Argumentują to ich szkodliwością i działaniem wczesnoporonnym. Klauzula sumienia pozwala odmówić spełnienia życzenia pacjenta jeśli lekarz nie widzi ku temu uzasadnienia etycznego^[8].

Przypisy

1. ↑ Pigułki antykoncepcyjne (ang.). [dostęp 15 marca 2008].

2. ↑ Jeanet M Kemmeren, Ale Algra, Diederick E Grobbee,: Third generation oral contraceptives and risk of venous thrombosis: meta-analysis. BMJ, 2001.

3. ↑ Fritz R. Rosendaal: Thrombosis in the Young: Epidemiology and Risk Factors. A Focus on Venous Thrombosis. 1997.

4. ↑ Lara Marks: Sexual chemistry: a history of the contraceptive pill. New Haven: Yale University Press, 2001. ISBN 0-300-08943-0. 

5. ↑ BS. Hulka, PG. Moorman. Breast cancer: hormones and other risk factors.. „Maturitas”. 38, ss. 103-13; discussion 113-6 (Feb 2001). PMID 11311599. 

6. ↑ Eksplozja hormonów 3. W: Vivienne. Parry: Cała prawda o hormonach. Warszawa: Świat Książki, 2007, s. 167. ISBN 978-83-247-0410-1. 

7. ↑ JC. Huber, EK. Bentz, J. Ott, CB. Tempfer. Non-contraceptive benefits of oral contraceptives.. „Expert Opin Pharmacother”. 9, ss. 2317-25 (Sep 2008). doi:10.1517/14656566.9.13.2317. PMID 18710356. 

8. ↑ Por. J. Dudała, Lekarze przeciw antykoncepcji, Gość Niedzielny 2008 nr 27, s. 38-39.

Bibliografia [edytuj]

• Vivienne. Parry: Cała prawda o hormonach. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0410-1. 

• Janiec Waldemar (red.), Kompendium farmakologii Wydanie II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3589-9

Przeczytaj zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych w Wikipedii!

---