Pytanie 14
Morfina (agoniści receptorów opioidowych)
Działanie Ośrodkowe
-Działanie przeciwbólowe .Działanie dotyczy prawie wszystkich rodzajów bólów niezależnie od charakteru i pochodzenia. Bóle trzewne hamowane są szczególnie silnie, słabiej bóle neuropatyczne.
-Działanie euforyzujące. Znoszenie emocji (lęku, uczucia zagrożenia, panicznego strachu) - najsilniejsze po podaniu dożylnym.
-Działanie uspokajające. Senność, utrudnienie koncentracji, spowolnienie myślenia, zmniejszenie aktywności fizycznej. Przy zastosowaniu dużych dawek opioidów występuje stan zbliżony do znieczulenia ogólnego.
-Działanie hamujące na ośrodek oddechowy, czynność oddechowa zwalnia się oraz spłyca (częsta przyczyna śmierci w ostrych zatruciach).
-Działanie przeciwkaszlowe
-Obniżanie temperatury i przemiany materii.
-Działanie dwufazowe na ośrodek wymiotny (pobudzenie zahamowanie).
-Obniżenie progu drgawkowego, hamowanie przewodnictwa GABA - ergicznego. Drgawki po dużych dawkach.
-Zwężanie źrenic przez pobudzanie jądra dodatkowego nerwu okoruchowego (tzw. szpilkowe źrenice). Opioidy o obwodowym działaniu cholinolitycznym (Petidyna) rozszerzają źrenice
Działanie obwodowe
-zwiększenie napięcia mięśni gładkich z wyjątkiem mięśni gładkich naczyń krwionośnych i macicy. Morfina wywołuje:
skurcz odźwiernika - co przedłuża przebywanie treści pokarmowej w żołądku
zwiększenie napięcia mięśni okrężnych jelit - prowadzi do zwolnienia perystaltyki i wystąpienia zaparć
wzrost ciśnienia w drogach żółciowych
skurcz zwieracza pęcherza oraz mięśni moczowodu co przyczynia się do utrudnionego oddawania moczu
-zwiększenie stężenia histaminy w osoczu, może prowadzić do skurczu oskrzeli, rozszerzenie naczyń i obniżenie ciśnienia tętniczego
Kodeina
Działanie Ośrodkowe
-p/kaszlowe
-p/bólowe(10-krtnie słabsza od morfiny)
-działanie uspokajające
-p/biegunkowe
Peptydyna
Ośrodkowe
-silny lek p/bólowy
-rozszerza źrenice
-w małych dawkach wywołuje hipotonie ortostayczna(to spadek ciśnienia skurczowego o więcej niż 20 mmHg lub spadek ciśnienia rozkurczowego o ponad 10 mmHg po 3 minutach po przyjęciu pozycji stojącej z siedzączej. Uciążliwy objaw niewydolności układu autonomicznego i charakteryzuje się niezdolnością do przebywania w pozycji stojącej przez dłużej niż kilka sekund lub do chwili wystąpienia omdlenia.)
Obwodowe
-zmniejsza napięcie mięśni gładkich(nie zwiększa ciśnienia w drogach żółciowych i ukł. moczowym)
-silnie uwalnia histaminę
-wykazuje silny wpływ na ukł. krążenia
-nie hamuje czynności skurczowej macicy
Fenantyl
Ośrodkowe
-p/bólowe-trwa szybko i krótko(dystrybucja leku do tk.tłuszczowej, mięśniowej i opłucnej) 100razy silniejsza od morfiny
-wywołuje obniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego i słabsze działanie euforyzujące
Obwodowe
-Duże dawki mogą powodować sztywność mięśniową (wzrost napięcia mięśni szkieletowych, w tym również istotnych dla oddychania mięśni międzyżebrowych)
-niewielki wpływ na ukł. krążenia(nie działa depresyjnie na mięsień sercowy)
-słaba motoryka przewodu pokarmowego
-mniejsza ilość uwalniania histaminy
Metadon
Ośrodkowe
-p/bólowe
-działa na ośrodkowy ukł. nerwowy
Obwodowe
-działa na mięsnie gładkie jak u morfiny
Tramadol
Ośrodkowe
-p/kaszlowe
-p/bólowe
-działanie sedatywne(nasenne i uspokajające)
-wpływa na funkcję ukł. oddechowego, w znaczący sposób na parametry hemodynamiczne
Obwodowe
-nieznacznie zwalnia perystaltykę jelit
Nalokson (antagonista receptorów opioidowych)
Ośrodkowe
-znosi depresję ośrodka oddechowego, hipotensję, sedację, zwężenie źrenic, u osób uzależnionych od opioidów objawy abstynencji
- w dużych dawkach niweluje działanie narkotycznych leków p/bólowych
Obwodowe
-normalizuje perystaltykę jelit