Komornik sądowy

Kod klasyfikacji: 242902

Rozdział klasyfikacji: Prawo i dziedziny pokrewne

Klasa klasyfikacji: Prawo i dziedziny pokrewne

Zadania i czynności

Głównym celem pracy komornika sądowego jest jak najszybsze i zgodne z przepisami prawa ściągnięcie od dłużnika należności określonych podlegającym wykonaniu wyrokiem sądowym (lub z innego tytułu ) na rzecz wierzyciela, którym mogą być osoby fizyczne oraz prawne.

Komornik rozpoczyna postępowanie egzekucyjne na podstawie wyroków sądowych, nakazów sądowych lub aktów notarialnych. Przyjmuje w kancelarii interesantów - klientów, którzy zgłaszają się do niego z orzeczeniami sądowymi podlegającymi wykonaniu w drodze egzekucji - ściągnięcia, np.: oddania lokalu, przedmiotów, opróżnienia lokalu, wydania nieruchomości, usunięcia nieprawnie wybudowanego budynku na gruncie wierzyciela, niepłacone alimenty itp.

Jest to dla wierzycieli droga realizowania przysługujących im praw, jeśli dłużnicy nie chcą lub z jakichś powodów nie przestrzegają postanowień sądu lub zapisu aktu notarialnego. Komornik zapoznaje się z całością sprawy klienta, wysłuchuje go, zadaje pytania, zapoznaje się z dokumentami (np. orzeczeniem sądu). Zakłada akta sprawy i w zależności od jej rodzaju ustala drogę postępowania egzekucyjnego. Sposób ściągnięcia długu najczęściej określa wierzyciel ( często radca prawny, adwokat firmy).

Jeśli dłużnik jest znany przystępuje od razu do postępowania egzekucyjnego, jeśli nie jest znany, bądź informacje są niepełne, musi go odszukać.

We wszystkich sprawach ściągania należności na rzecz Skarbu Państwa i innych (np. alimentacyjnych), najprostszym sposobem jest zajęcie wynagrodzenia, kont bankowych dłużnika. W każdym momencie danej sprawy zapłacenie przez dłużnika długu, oddanie mieszkania, zwrócenie innych należności powoduje zamknięcie sprawy i wycofanie się komornika z postępowania egzekucyjnego.

W sprawach nie uregulowanych należności alimentacyjnych komornik sądowy ściąga je przez dostępne prawem sposoby. Jeżeli dłużnik ma stałą pracę i związane z nią wynagrodzenie zawiadamia pisemnie zakład pracy dłużnika, Zakład Ubezpieczeń Społecznych o zajęciu wynagrodzenia lub renty na pokrycie alimentów i kosztów egzekucji. Gdy dłużnik nie ma stałej pracy komornik sądowy stara się ustalić polubowną drogę oddawania należności. Rozmawia z wierzycielem, osobno z dłużnikiem i jeśli wierzyciel godzi się, np. na odroczenie spłaty, spłaty w mniejszych, ale częstszych ratach czy inne propozycje zapisuje treść ugody (terminy spłaty, kwotę) i ściąga dług zgodnie z życzeniem wierzyciela. Często przyjmuje w kancelarii od dłużnika wpłaty i przekazuje je wierzycielowi.

W sprawach cywilnych czynności egzekucyjne komornika sądowego mogą dotyczyć:

- zajęcia lub sprzedaży ruchomości lub nieruchomości: wykonania eksmisji z lokalu, pomieszczenia, gruntu lub z przedsiębiorstwa,

- wykonania orzeczenia sądowego o odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką (są to sprawy szczególnie trudne).

Jeśli w określonym terminie nie nastąpi oddanie długu, określonego wyrokiem sądu lub zgodnie z ustaleniami sądu polubownego, to komornik zawiadamia sąd, wierzycieli o wszczęciu egzekucji. Ustala dokładnie stan majątkowy dłużnika. Przystępuje do oszacowania wartości majątku ruchomego lub nieruchomego, samodzielnie lub z pomocą biegłego.

W wypadku zajęcia majątku ruchomego, wraz z wierzycielem udaje się do dłużnika, doręcza mu nakaz egzekucyjny, wzywa dłużnika do spłacenia długu i jeśli nie ureguluje on długu - komornik sądowy przystępuje do egzekucji. Może również wziąć w depozyt sądowy,- jeśli to możliwe, przedmioty stanowiące wartość zbywalną.

Po zajęciu majątku ruchomego komornik, dokonuje sprzedaży zajętego majątku na drodze licytacji. Licytację nieruchomości przeprowadza zawsze pod nadzorem sądowym. Wyznacza miejsce i termin licytacji, podaje rodzaj majątku podlegającego sprzedaży oraz czas i miejsce oglądania przez ewentualnych nabywców tego majątku. W określonym terminie przeprowadza licytację ustną, wystawiając kolejno na sprzedaż poszczególne ruchomości i sprzedaje je nabywcy płacącemu najwyższą cenę. Uzyskaną kwotę ze sprzedaży majątku oddaje wierzycielowi lub grupie wierzycieli. Zawiadamia pisemnie Sąd o zakończeniu egzekucji.

Komornik przyjmuje w depozyt , jako zabezpieczenie na rzecz wierzyciela, na poczet zasądzonego wyroku, kosztów egzekucyjnych i innych : akcje, udziały, czeki, weksle, wkłady oszczędnościowe, papiery wartościowe, dokumenty, kosztowności, przelewy i inne. Wydaje depozyt po sprawdzeniu tożsamości odbiorcy i odebraniu pokwitowania

na piśmie.

Z każdej czynności komornik sporządza protokoły, każdą czynność zapisuje w rejestrze akt danej sprawy. Prowadzi księgowość związaną z księgowaniem wszystkich operacji finansowych łączących się z daną sprawą oraz pełną księgowość swojej kancelarii i zatrudnianych w niej pracowników (wydatki osobowe i rzeczowe). Ponadto składa roczne i półroczne sprawozdania z czynności komorniczych (np. ile przyjął wniosków, jak załatwił sprawy itp.) do Ministra Sprawiedliwości poprzez właściwy dla rejonu Sąd, lub tylko dla sądu, np. sprawozdania finansowe.

W pracy komornik sądowy wykorzystuje urządzenia biurowe, wprowadzając dane obsługuje komputer.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Głównym miejscem pracy komornika sądowego jest jego kancelaria komornicza. W niej przyjmuje interesantów, rozmawia z nimi, czasem negocjuje między stronami, przyjmuje wpłaty na poczet długów, rozpoczętych spraw, zakłada akta sprawy, pisze szczegółowe protokoły i rejestruje swoje czynności, dokonuje obliczeń należności sądowych, kosztów egzekucji i innych, przydziela pracę zatrudnionym pracownikom. Często jednak pracuje w terenie; w sprawach klientów udaje się do dłużników; zbierając informacje udaje się do urzędów samorządowych. Zajmuje ruchomości i nieruchomości dłużników na poczet długów, np. udaje się z wierzycielem na stację benzynową do dłużnika w celu zajęcia paliwa na poczet długu wierzyciela.

W zawodzie tym istnieje zwiększone ryzyko wypadków i narażania zdrowia bądź życia.

warunki społeczne

Praca komornika sądowego ma charakter indywidualny i samodzielny w zakresie wyboru sposobów wykonywania zadań i czynności komorniczych. Organizuje on samodzielnie swoje działania, ale zawsze muszą być one zgodne z przepisami prawa i z przepisami finansowymi. W jego pracy kontakty z ludźmi są bardzo intensywne i niezbędne.

Komornik egzekwuje w imieniu swoich klientów zasądzone im przez sąd należności, których sami nie są w stanie odebrać. Czasem negocjuje między stronami ( wierzycielem a dłużnikiem), przekonując dłużnika o przyjęciu przez niego warunków określonych przez wierzyciela. Organizuje licytacje zajętego majątku ruchomego lub nieruchomego i sprzedaje majątek dłużnika celem zaspokojenia roszczeń wierzycieli. Zbiera informacje o dłużniku, jego majątku, miejscu zamieszkania, pracy - od wierzyciela, w urzędach samorządowych, badając księgi wieczyste. Czasem współpracuje z innymi komornikami, jeśli dłużnik przeniesie się w rejon działania innego komornika sądowego - może mu przekazać jego sprawę, z biegłymi szacującymi majątek dłużnika; stale współpracuje z zatrudnionymi pracownikami: wydaje polecenia, kontroluje ich pracę.

Kontakty z ludźmi - bezpośrednie lub pisemne niosą za sobą wysokie ryzyko konfliktów z nimi. Z jednej strony bowiem wierzyciel spodziewa się pomocy komornika w jak najszybszym zwrocie długów, z drugiej strony dłużnik nie zawsze jest w stanie te długi spłacać. Ze względu na trudność niektórych spraw, np. konieczności doprowadzenia do usunięcia nieprawnie postawionego budynku na nie swoim gruncie, a zwłaszcza w sprawach rodzinnych (np. odbioru dziecka rodzicowi pozbawionemu sądownie władzy rodzicielskie) - jego praca nie zawsze wzbudza zaufanie i akceptację społeczną. Z tego też powodu jest źródłem stresu, może wywoływać różne choroby: nerwice, choroby serca i układu krążenia.

warunki organizacyjne

Komornik sądowy pracuje od 6 do 9 godzin dziennie. Godziny jego pracy są stałe, tylko w dzień. Wyjątkowo może zdarzyć się potrzeba wykonania czynności egzekucyjnych w nocy, lub w wolne dni od pracy. Musi mieć wtedy zgodę Prezesa Sądu Rejonowego, przy którym komornik działa.

Pełni on funkcję kierownika i pracodawcy w stosunku do zatrudnionych w kancelarii pracowników, a równocześnie jest pracownikiem Sądu i podlega jego kontroli merytorycznej bądź finansowej.

Jest odpowiedzialny za pracę zatrudnionych pracowników, ponosi odpowiedzialność finansową, prawną ( na każdą czynność komornika klienci mogą złożyć oskarżenie do sądu). Może odpowiadać zawodowo - po wszczęciu postępowania dyscyplinarnego Sąd może wstrzymać lub odebrać mu prawo prowadzenia kancelarii komorniczej. Praca komornika sądowego wymaga wyjazdów na niewielkich odległościach, np. przy zajmowaniu majątku dłużnika, zbieraniu informacji itp.

Wymagania psychologiczne

Ze względu na główny cel pracy komornika sądowego, jakim jest jak najszybsze ściągnięcie długu od dłużnika, najważniejszymi cechami są samodzielność i zdolność podejmowania działań z własnej inicjatywy. Dużą część długów komornik może odzyskać lub zapewnić stałość i terminowość ich oddawania dzięki umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi i postępowania z nimi, a zwłaszcza stanowczości.

Konieczność załatwiania spraw różnych wierzycieli w tym samym czasie, a równocześnie wypracowywania różnych metod ściągania długów, powodują że komornik sądowy musi mieć łatwość przerzucania się z jednej czynności do drugiej i umiejętność szybkiego podejmowania trafnych decyzji.

Często pracuje on w szybkim tempie, narzuconym przez orzeczenie sądowe, wierzycieli. Często ze strony dłużników, wierzycieli spotyka go dezaprobata dla jego działań (ludzie mogą czuć się pokrzywdzeni) - dlatego komornik musi mieć wysoką odporność emocjonalną i umiejętność panowania nad własnymi emocjami i zachowaniami. Ma zachowywać niezależność własnych opinii i poglądów od otoczenia i nie ulegać jego naciskowi, np. przy ściąganiu zasądzonych alimentów, zajmowaniu majątku dłużnika itp.

W pracy komornika sądowego - ze względu na częstość kontaktów z różnymi ludźmi - niezbędna jest duża sprawność językowa (w mowie i w piśmie), a także zdolność do logicznego wnioskowania ze zgromadzonych informacji.

W prowadzeniu kancelarii komorniczej niezbędne są umiejętności kierownicze oraz umiejętność planowania swoich działań.

W prowadzeniu spraw egzekucyjnych, dotyczących zajmowania majątku dłużnika, przydaje się pewna doza odwagi, ponieważ reakcje osób, które mogą się czuć wtedy zagrożone są czasem nieprzewidywalne i niebezpieczne dla zdrowia lub nawet życia.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę komornika sądowego zalicza się do prac lekkich. Największe znaczenie w tym zawodzie ma ogólna dobra sprawność fizyczna, sprawność układu krążenia, dobra sprawność układu mięśniowego i kostno-stawowego ( przy zajęciu majątku ruchomego dłużnika może przenosić do samochodu, a po przewiezieniu do depozytu sądowego, różne przedmioty).

Względne przeciwwskazania zdrowotne do podjęcia pracy w tym zawodzie dotyczą astmy, cukrzycy, a bezwzględne dotyczą padaczki i innych chorób centralnego układu nerwowego, silnych, nie do korekcji wad wzroku, psychoz, ciężkich, przewlekłych chorób upośledzających sprawność organizmu.

W zawodzie komornika sądowego nie ma możliwości zatrudniania niepełnosprawnych.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Warunkiem podjęcia pracy jest ukończenie wyższych studiów prawniczych lub ekonomicznych. Prawo można studiować w uniwersytetach; ekonomię w akademiach ekonomicznych lub rozpocząć naukę w 3. letnich prywatnych Szkołach Biznesu i potem wieczorowo lub zaocznie uzupełnić studia dające tytuł magistra ekonomii.

Aby zostać komornikiem sądowym, po ukończeniu studiów, należy zdać egzamin na praktykę komorniczą i zostać zatrudnionym przez Sąd Wojewódzki, który kieruje praktyką kandydata do zawodu i kieruje go do określonego komornika. Praktyka dla kandydata do zawodu komornika sądowego może trwać 2 lata, jeśli nie jest zatrudniony przez właściwy Sąd i pracuje u komornika nie na etacie.

Po uzyskaniu pozytywnej opinii komornika sądowego i pozytywnym zdaniu egzaminu państwowego Sąd Wojewódzki może zatrzymać na etacie sądowym egzaminowanego praktykanta, bądź przydzielić mu rewir i zatrudnić go na stanowisku komornika sądowego. Zdarza się to jednak rzadko, czasem 2, 3 razy w roku. Osoby, które ukończyły aplikację sądową są zwolnione z obowiązku odbycia praktyki komorniczej i mogą być zatrudniane jako komornicy.

W pracy przydaje się umiejętność obsługi komputera, a także znajomość prowadzenia tzw. małej księgowości. Dobrze widziane jest posiadanie nie tylko prawa jazdy, ale i posiadanie własnego samochodu.

W zawodzie komornika sądowego mogą rozpoczynać pracę osoby, które ukończyły co najmniej 25 rok życia.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie tym nie ma możliwości awansu w znaczeniu osiągania coraz wyższych stopni w hierarchii organizacyjnej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie komornika sądowego mogą podjąć pracę osoby starsze, pod warunkiem jednak, że mają kierunkowe wykształcenie wyższe oraz ich stan zdrowia jest na tyle dobry, że będą mogły bez żadnych przeciwwskazań zdrowotnych nauczyć się tego zawodu.

Polecana literatura

Informacje będą sukcesywnie uzupełniane.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---