Środki pobudzające - stymulanty (9)
- Środki pobudzające psychomotorycznie, działają pobudzająco na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy. Działanie tych środków jest krótkotrwałe. Przykładem jest tu amfetamina i jej pochodne. Należy do nich również kokaina.
Do leków pobudzających zaliczane zostały również tzw., aminy sympatykomimetyczne, które pobudzają układ współczulny. Należą do nich m.in. efedryna, pseudoefedryna i fenylopropanolamina. Związki te często są składnikami złożonych leków powszechnie używanych w leczeniu przeziębień, kaszlu lub kataru. Najczęściej używanym stymulantem jest kofeina (uznawane przez komisję medyczną MKOL……….. [ coś powinno być dopisane ]
Niekorzystne następstwa zdrowotne
- Niektóre środki pobudzające stosowane nawet w małych dawkach ale w warunkach maksymalnego wysiłku fizycznego są to m.in.
wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie akcji serca
agresywność i wzrost kontroli zachowań
uzależnienie - nałóg (nieodparta konieczność ich stałego stosowania)
zaburzenia termoregulacji i udar cieplny (podczas wyczerpującego wysiłku przy wysokiej temp. otoczenia) prowadzący do zapaści i śmierci (przypadki nagłych zgonów kolarzy w czasie wyścigów)
bezsenność i utrata łaknienia
zaburzenia psychiczne - po amfetaminie mogą rozwijać się psychozy przypominające groźne choroby psychiczne.
Przykłady niektórych środków pobudzających
Amfetamina, fenylopropanolamina, kokaina, efedryna, heptamind, niketamid, fentermina, kofeina, strychnina
Narkotyczne środki przeciwbólowe - „narkotyki”
Narkotyczne środki przeciwbólowe zmniejszają odczuwanie bólu, niezależnie od rodzaju pochodzenia i przyczyny. Klasycznym przykładem tej klasy środków jest morfina i jej pochodne. Niekiedy nadużywa się tych leków w celu skrócenia czasu rekonwalescencji po kontuzjach i urazach, aby umożliwić zawodnikom jak najwcześniejszy udział w zawodach.
Niekorzystne następstwa zdrowotne
- środki narkotyczne poza zniesieniem uczucia bólu mogą powodować uzależnienie (jedna z najczęstszych postaci zależności prowadząca często do degradacji psychicznej). Osłabienie czynności ośrodka oddechowego, zaburzenia koordynacji ruchów i koncentracji, obniżenie ciśnienia krwi, nudności i wymioty.
Przykłady niektórych leków narkotycznych
- morfina, pentazocyna, petydyna, metadon, dihydrokodeina, dekstropropoksyfen
Środki anaboliczne
Steroidy anaboliczno - androgenne są syntetycznymi związkami pochodnymi naturalnego hormonu męskiego - testosteronu. Wywierają one dwojaki efekt zarówno na organizm kobiet, jak i mężczyzn:
androgenny tzn. nasilający cechy męskie (maskulinizacja) jak np. pogrubienie brzmienia głosu, porost włosów na ciele i twarzy oraz u mężczyzn rozwój wew. i zew. narządów płciowych i hamowanie rozwoju cech kobiecych.
Anaboliczny tzn. stymulujący przyswajanie białka i przyrost masy mięśniowej i męską budowę ciała.
Obu efektów nie można od siebie oddzielić. Dlatego każdy lek z tej klasy środków wykazuje w mniejszym lub większym stopniu oba te działania.
Niekorzystne następstwa zdrowotne
Zaburzenia psychiczne prowadzące do napadów agresji, zaburzeń osobowości, depresji (próby samobójcze)
Choroby wątroby
Przyspieszenie zmian miażdżycowych w naczyniach serca i mózgu (zawały i zatory mózgowe)
Zmiany skórne (trądzik)
Częstsze zerwania ścięgien
Nowotwory wątroby i płuc
Przerost gruczołu krokowego
Zmiany zakrzepowe żył
Ponadto wywołują one (niekiedy trwały) ogromny wpływ na funkcje narządów płciowych.
Przykłady steroidów anaboliczno - androgennych
-boldenon, mesterolon, metandienon, nandrolon, stanozolon, testosteron.
Zmiany w wyglądzie u obu płuci
U Kobiet U Mężczyzn
Zanik gruczołów sutkowych - Powiększenie gruczołów sutkowych
Zaburzenie lub brak miesiączki - Zaburzenia spermatogenezy
Brak owulacji bezpłodność - Tworzenia plemników (digospermia
Maskulinizacja, obniżenie brzmienia głosu, lub azoospermia tzn. sperma zawiera mało
Owłosienie męskie, przerost łechtaczki plemników
Męska budowa ciała
Inne środki anaboliczne
Należą do nich beta - 2 adrenomimetyki (beta-2 agoniści) np. klenbuterol, sal butanol. Są to środki stosowane w leczeniu dychawicy oskrzelowej przyjmowane w dużych dawkach mają działanie anaboliczne i lipolityczne (zmniejszanie tkanki tłuszczowej). Sportowcy chorzy na astmę mogą używać wymienione leki wyłącznie w formie inhalacji (aerozolu).
Niekorzystne następstwa zdrowotne
Do najpoważniejszych skutków ubocznych należą zaburzenia rytmu serca i pojawienie się nagłych skurczów komorowych powodujących utratę przytomności a niekiedy po większych dawkach nawet zgon.
WYKŁAD
1. Środki pobudzające (stymulatory)
środki pobudzające psychomotoryczne działają pobudzająco na obwodowy i ośrodkowy ukł. nerwowy. Przykładem jest tu amfetamina należą do nich również kokaina.
-leki pobudzające ( aminy sympatykomimetczne które pobudzają ukł. współczulny to efedryna , fenylopropanalamina) związki te często są składnikami złożonych leków powszechnie używanych w leczeniu przeziębień.
-najczęściej używanym stymulatorem jest kofeina. ( nie można przekroczyć 12ug/ml)
a)Niekorzystne następstwa zdrowotne: ( wzrost ciś. krwi , agresywność, nałóg, zaburzenia termoregulacji , bezsenność, zaburzenia psychiczne)
b)Przykłady środków pobudzających : ( amfetamina, kokaina, efedryna, kofeina, strynina)
2.Narkotyczne środki przeciwbólowe ( narkotyki)
narkotyczne środki przeciw bólowe zmniejszają odczuwanie bólu niezależnie od rodzaju jego pochodzenia i przyczyny. Klasycznym przykładem tej klasy środków jest `morfina” stosowana celu rekonwalescencji po kontuzjach.
a)Niekorzystne następstwa zdrowotne: ( uzależnienie, osłabienie czynności ośr. oddechowego, zaburzenia koordynacji ruchów i koncentracji , obniżenia ciś. krwi, wymioty)
b)Przykł. leków narkotycznych: ( dekstropropoksyfen morfina, metadon, petydyna, pentazocyna)
3.Środki anaboliczne (steroidy) anaboliczno-androgenne:
są syntetycznymi związkami pochodnymi naturalnego hormonu męskiego testosteronu. Wywierają one dwojaki efekt na org. kobiet i mężczyzn:
-androgenny ( nasilający cechy męskie, brzmienie głosu, porost włosów na ciele i twarzy) u mężczyzn rozwój wew. i zew. narządów płciowych.
-anaboliczny ( stymulujący przyswajanie białka i przyrost masy mięśniowej i męska budowę ciała
a)Niekorzystne następstwa: ( zaburzenia psychiczne, zaburzenia osobowości, choroby wątroby, zmiany skóry, nowotwory płuc)
b)Przykłady środków anaboliczno - androgennych : ( boldenon, mesterolon, nandrolon, stanozolol, testosteron)
-U kobiet: ( zanik gruczołów sutkowych, zaburzenia miesiączki , bezpłodność)
-U mężczyzn ( powiększenie gruczołów sutkowych, zaburzenia spermogenezy)
c)Inne środki anaboliczne to: beta-2-adrenomimetyki ( klenbuterol, salbutanol)
przyjmowane w dużych dawkach mają działanie anaboliczne i lipolityczne. Sportowcy chorzy na astmę mogą używać wymienione leki,
-Niekorzystne następstwa zdrowotne ( zaburzenia rytmu serca, skurcze komorowe, zgon)
4.Środki moczopędne ( diuretyki)
zwiększają wydalanie wody i sodu z organizmu. Dlatego znajdują zastosowanie w terapii różnych stanów chorobowych przebiegających z zatrzymaniem płynów w ustroju , obniżają również ciś. tętnicze krwi.
a)W sporcie środki te stosuje się głównie z 3 powodów:
-w celu szybkiego zmniejszenia masy ciała
-w celu uzyskania „rzeźby ciała”
-w celu szybkiego wydalania z moczem innych środków dopingujących
b)Niekorzystne stosowanie środków moczopędnych -prowadzi do zaburzeń równowagi elektrolitowej i objętości krwi w organizmie ,
-objawy chorobowe;( spadek ciś. tęt. krwi, zaburzenia rytmu serca, zawroty głowy)
c)Przykłady leków moczopędnych: ( amiloryd, furosemid, triamteren)
5.Hormony ( peptydowe) i ich pochodne:
należą min. hormon wzrostu , jest to hormon naturalny stosowany w leczeniu zaburzeń wzrostu( karłowatość) , podawanie nadmierne prowadzi do nadmiernego wzrostu( gigantyzm)
Hormon ten zwiększa przyswajanie aminokwasów i syntezę białka.
a)Groźne następstwa: ( zmiany chorobowe mięśni , nadciśnienie tętnicze, zapalenie nerwów , cukrzyca, przerost narządów wątroby serca nerek.
6.Metody dopingu:
I-doping krwią i erytropoetyną : polega na podawaniu zawodnikowi krwi w określonym czasie przed startem w zawodach. Transfuzja dodatkowej krwi zwiększa wydolność fiz. zawodnika ( maraton, kolarstwo)
a)Niekorzystne następstwa zdrowotne: ( reakcje gorączkowe , żółtaczka , przeniesienie chorób zakaźnych , ostre infekcje)
b)Erytropoetyna - jest hormonem wytwarzanym przez nerki , stymuluje ona wytwarzanie i dojrzewanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym . Preparaty tego hormonu są stosowane w terapii ciężkich niedokrwistości i wydolności nerek.
c)Negatywne skutki przyjmowania erytropoetyny: ( zagęszczenie krwi i wzrost jej lepkości , powstawanie zakrzepów , zawały serca , zgony)
II-Manipulacje farmokologiczne , chemiczne, fizyczne:
zabrania się stosowania subst. i metod prowadzących do takich zmian w próbkach moczu pobieranych w ramach kontroli które mogą prowadzić do zmiany wyników testu . zabronione jest ( podmienianie , fałszowanie, hamowanie wydalania nerkowe)
III-środki których używanie jest zabronione w szczególnych okolicznościach lub w niektórych dyscyplinach sportowych: ( alkohol, marihuana, środki znieczulające , kortykosteroidy, beta-adrenolityki)