Jelito cienkie i grube

Anatomia jelita cienkiego

• jelito czcze leży w lewej części jamy brzusznej, jelito kręte - w prawej

• błona śluzowa wpukla się tworząc fałdy okrężne

• zewnętrzny zarys jest gładki (w jelicie grubym są obecne haustracje)

Przygotowanie do badania

• dwa dni diety ubogo resztkowa

• w dniu przed badaniem - dieta płynna (kisiel) i środki przeczyszczające

• lewatywa na dwie godziny przed badaniem

Metody badania

1. badanie jednokontrastowe

2. badanie dwukontrastowe

3. z użyciem metylocelulozy - podaje się ją cewnikiem - rozcieńcza kontrast, ale nie zmywa go z powierzchni błony śluzowej

4. USG - proces zapalny, płyn w jamie otrzewnej

5. hydrosonografia - USG po wypełnieniu płynem jelita grubego

6. angiografia - podejrzenie

7. KT

8. kolonoskopia

MR - niewielka użyteczność, bo narząd w badaniu MR musi być nieruchomy.

Wyrostek robaczkowy

• obecności nacieku świadczy objaw ucisku na ścianę kątnicy i końcowy odcinek jelita krętego w badaniu dwukontrastowym

• USG - naciek, obrzęk ściany

Nowotwory jelita cienkiego

1. łagodne - zwykle w jelicie czczym

2. złośliwe - zwykle w jelicie krętym

Rakowiak:

• najczęstszy nowotwór jelita cienkiego

• częściej u mężczyzn

• gł. w jelicie krętym

• średnica >2 cm może świadczyć o złośliwości

Obraz:

• ubytki cienia

• okrężne zwężenia

• usztywnienie ściany

• zaburzenia perystaltyki

• pogrubienie fałdów

• nieprawidłowe masy w krezce - mogą świadczyć o przerzutach

Rak gruczołowy

• gł. początkowy odcinek jelita cienkiego

• objawy podobne do raka jelita grubego

• najczęściej postać zwężająca światło

• daje przerzuty do otrzewnej

Przerzuty do otrzewnej

• płyn

• rozpoznanie - gł. KT

• najczęściej dają:

• rak jajnika

• rak szyjki macicy

• rak okrężnicy

Uchyłek Meckela

• występowanie: 2% populacji

• położenie: kilka centymetrów od zastawki krętniczo-kątniczej

• bezobjawowy

• może zawierać ektopową błonę śluzową żołądka

Jelito grube

• badanie z wyboru - metoda dwukontrastowa, metodę jednokontrastową stosuje się w chorobie Hirschprunga, uchyłkowatości i niedrożności

Metody badania:

1. promieniem pionowym

2. promieniem poziomym

Przebieg badania promieniem pionowym:

1. podanie kontrastu i powietrza

2. obracamy chorego, by uzyskać obraz zgięcia wątrobowego

3. esica

4. kątnica

Przebieg badania promieniem poziomym:

1. prawy bok do kasety

2. lewy bok

3. pozycja kolankowo-łokciowa (zdjęcie odbytnicy)

4. prawy i lewy skos w pozycji stojącej

Uchyłki

• zwykle małe i liczne

• najczęściej w esicy i okrężnicy zstępującej

• diverticulosis - liczne uchyłki

• diverticulitis - zapalenie uchyłków

Diagnostyka:

1. USG

2. KT

3. endoskopia

Ostre zapalenie:

1. ból brzucha

2. gorączka

3. zmiany rytmu wypróżniania

Polipy

Definicja: każda wypukłość błony śluzowej, niezależnie od budowy histologicznej.

1. polipy hiperplastyczne

2. polipy nabłonkowe

Polipy hiperplastyczne:

• powstają wskutek upośledzonego złuszczania się komórek błony śluzowej lub ich przyspieszonego podziału

• średnica do 5 mm

• dobrze ograniczone

• gładka powierzchnia

• zwykle nie ulegają przemianie złośliwej

• 10x częstsze od polipów gruczolakowatych

Polipy nabłonkowe:

• zwykle gruczolaki

• średnica zwykle powyżej 10 mm

• mają tendencję do złośliwienia

• zwykle w esicy i odbytnicy

Zespoły polipowatości:

1. zespół Gardnera - towarzyszą:

1. torbiele epidermoidalne

2. kostniaki czaszki i żuchwy

3. nieprawidłowe wyrzynanie zębów

2. polipowatość rodzinna

Rak jelita grubego

Podejrzenie:

1. obciążony wywiad rodzinny

2. ból zlokalizowany

3. zmiany w rytmie wypróżnienia

4. krew świeża lub utajona w stolcu

5. przewlekłe zapalenie jelita grubego

6. zmiany w USG

Lokalizacja:

1. odbytnica - 50%

2. esica

• większość raków powstaje na podłożu polipa gruczolakowatego (podejrzane są wszelkie polipy o średnicy >10 mm)

• nieregularny zarys

• zagłębienie u podstawy

• w badaniu dwukontrastowym można rozpoznać raka w 95% przypadków

Postacie:

1. rak polipowaty - ubytek cienia

2. rak naciekająca - odcinkowa nieruchomość ściany (można podać Buskolizynę w celu diagnostycznym)

3. rak wrzodziejąca - naddatek cienia

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

• zmiany zlokalizowane w jelicie grubym, początkowo w odbytnicy, szerzą się ku górze

• gł. 40-50 r.ż.

• przebieg nawrotowy

• usztywnienie ściany

• światło może być poszerzone

• biegunki

• w ostrej fazie można przeprowadzić badanie dwukontrastowe bez przygotowania

• większe prawdopodobieństwo nowotworu

• megacolon toxicum jest przeciwwskazaniem do wlewu cieniującego

Przebieg zmian:

1. ziarnisty wygląd błony śluzowej

2. zarys ściany jest nieostry

3. płytkie owrzodzenia

4. głębokie owrzodzenia

5. między owrzodzeniami - polipy zapalne - przerost zachowanej błony śluzowej

6. zanik haustracji

Po wygojeniu pozostają rzekome polipy pozapalne.

Choroba Leśniowskiego-Crohna

• naciek zapalny obejmuje całą grubość ściany jelita

• przebieg nawrotowy

• zmiany występują naprzemiennie z odcinkami prawidłowymi

• przewężenia i przetoki

• początkowo owrzodzenia aftowe (przerosłe grudki limfatyczne) - punkcikowate zbiorniki kontrastu otoczone wałem błony śluzowej

• z biegiem czasu owrzodzenia powiększają się, łączą tworząc linijne i szczelinowate owrzodzenia

• pomiędzy owrzodzeniami błona śluzowa ulega obrzękowi i pogrubieniu - powstaje obraz „kamieni brukowych”

• w okresie remisji mogą powstawać polipy pozapalne

Gruźlica jelit

• powstaje w przebiegu gruźlicy płuc lub wskutek zakażenia mlekiem

• zmiany głównie w jelicie krętym

• pogrubienie fałdów

• guzki

• odcinkowy kurcz jelita

Postacie:

1. wrzodziejąca - linijne lub okrężne owrzodzenia; podobna do choroby Leśniowskiego-Crohna

2. przerostowa

Wady rozwojowe

1. atrezja odbytu - wykonuje się zdjęcie boczne w pozycji głową w dół z zaznaczeniem położenia odbytu np. monetą; koniec jelita grubego wyznacza bańka powietrza (dlatego badanie wykonuje się dopiero kilka godzin po urodzeniu - przez ten czas dziecko połyka i gromadzi w jelicie grubym powietrze)

Zespół złego wchłaniania

• celiakia

• SM

• uchyłkowatość

• choroba Whipple'a

• stan po resekcji jelita

Obraz radiologiczny jest niecharakterystyczny:

• zwolnienie perystaltyki

• ↑ ilości płynu

• ↓ ilości fałdów (z 10-15/10 cm do 3-4/10 cm)

• światło może być poszerzone

Powikłania:

1. wrzodziejące zapalenie jelita grubego

2. zwężenia

3. chłoniak

4. zanik śledziony

Gruczolistość (endometriosis)

• w 85% zlokalizowana jest na przedniej ścianie odbytnicy

Obraz:

• objawy ucisku odbytnicy

• nasilenie objawów w okresie miesiączkowania (np. uczucie parcia na stolec)

5/5

---