Prawo Rzymskie

Notatki z Wykładu 12.04.12

Prawo Obligacyjne - Prawo Zobowiązań

Zobowiązanie - sentencja 215 i 216

Jedna strona (wierzyciel) może żądać od 2-giej strony (dłużnika) określonego świadczenia, a 2-ga strona musi je spełnić

* typowy stosunek prawny (posiada bowiem):

1. Podmiot

2. Przedmiot

3. Treść

PODMIOT

* Strony zobowiązania (wierzyciel-creditor i dłużnik-debitor; także współwierzyciele i współdłużnicy)

Zobowiązania jednostkowe (1 dłużnik i 1 wierzyciel)

* Nomina ipso iure divisa - zobowiązania dzielą się z mocy prawa

* Indywidualizacja zobowiązania

Odstępstwa:

1. Zobowiązania solidarne - pomimo wielości podmiotów, świadczenie nie dzieli się choćby było podzielne i pozostaje jedno w całości (solidum)

• Solidarność bierna (dłużników) - obowiązek ciąży na wszystkich dłużnikach ale spełnienie świadczenia przez jednego z nich zwalnia resztę z zobowiązania

• Solidarność czynna (wierzycieli) - Uprawnieni do całości świadczenia są wszyscy wierzyciele więc jeżeli dłużnik spełni je wobec 1-dnego z nich to zwalnia się z zobowiązania

* Prawo domagania się rozliczenia między wspólnikami - Prawo Regresu (Regressus)(Do Justyniana tylko gdy współ- łączył inny stosunek prawny, po tym zmieniono prawo i dopuszczono Regres)

Źródła Solidarności:

- Niepodzielność przedmiotu,

- Czynność prawna (najczęściej stypulacja)

- Przepis prawny,

2. Zobowiązania kumulatywne - każdy z kilku współwierzycieli może od dłużnika uzyskać całe świadczenie i każdy z współdłużników może świadczyć wierzycielowi całe świadczenie (np. przy przestępstwie od każdego)

Creditum/Nomen - wierzytelność

Debitor - Debitum

Creditor - Creditum

PRZEDMIOT

* Przedmiot - Świadczenie - zgodne z treścią zobowiązanie zachowanie sie dłużnika względem wierzyciela

- dare - przeniesienie jakiegoś prawa własności albo ustanowienie ograniczonego prawa własności/rzeczowego

- facere (czynienie) - przeniesienie posiadania/dzierżenia lub wykonanie jakiejś czynności prawnej lub faktycznej,

- prastare - gwarancyjne i odszkodowawcze

Wymogi:

- Świadczenie jest możliwe do spełnienia,

- Wystarczająco określone,

- O wartości majątkowej wyrażonej w pieniądzach (Jeżeli ktoś się z kimś świadczył cywilnie to w najgorszym wypadku uzyskiwał tylko o odszkodowanie pieniężne)

- Zgodne z prawem i dobrym obyczajem

Zasada: W zobowiązaniu jest tylko 1 świadczenie

• Wyjątki - Zobowiązania przemienne i Upoważnienia przemienne

Obligationes Alternative - występuje 2 lub więcej równorzędnych świadczeń (dłużnik wybiera, które zrealizuje)(Jeżeli z przyczyn niezależnych pierwsze świadczenie staje się niemożliwe do zrealizowania to nie zwalnia go to z innych zobowiązań)

Faultas Alternativa - w zobowiązaniu jest 1 świadczenie główne, ale dłużnik ma prawo do spełnienia 1 dodatkowego świadczenia zamiast głównego(Konsekwencja jeśli dłużnik nie może tego zrobić to nie musi spełniać dodatkowego)

Przedmiotem Zobowiązania jest Świadczenie.

Przedmiot Świadczenia to Rzecz

Świadczenia się spełnia.

Zobowiązania się wykonuje

TREŚĆ

Uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika

- Więź Creditor-Debitor ma charakter względny - Inter Partes

Zobowiązania są chronione actiones In personam

Obligatio - Vinculum (węzeł) Iuris

Creditor->Creditum->Debitor

Debitom->Debitum->Creditor

Źródła Zobowiązań:

1. Contractus - kontrakt. Umowa uznana przez ius civile, jest zaskarżalna (oprócz kontraktów były także pakty (umowy nieformalne i niezaskarżalen).

2. Delictum - czyn niedozwolony (Maleficium) Przestępstwo ścigane przez prawo prywatne (Obligationes ex Delicto)

3. Quasi-Contractus - zaszłość podobna do kontraktu (np. odp za bezprawne wyrządzenie szkody albo działanie bez zlecenia)

4. Quasi-Delictum - Zaszłość podobna do deliktu (Obligationes quasi ex delicto)

Justyniański czteropodział zobowiązań:

1. Obligationes ex Contractu

2. Obligationes ex Delicto

3. Obligationes Quasi ex Contractu

4. Obligationes Quasi ex Delicjo

Inne podziały Zobowiązań:

- jednostronnie i dwustronnie obowiązujące,

- cywilne i naturalne,

Jednostronnie i dwustronnie obowiązujące:

(Jednostronne) - Jedna strona jest tylko wierzycielem, a druga tylko dłużnikiem, (np. mutuum - pożyczka)

(Dwustronne) - Każda ze stron jest wierzycielem i dłużnikiem (dwa węzły obligacyjne)(Np. Emptio-Venditio)

Dwustronne Zupełne - to takie, które powstaje jako dwustronnie obowiązujące (Emptio-Venditio)

Dwustronne Niezupełne - to takie które powstają jako jednostronne ale z różnych przyczyn stają się dwustronne (Commodatum - używanie)

Ochrona Zobowiązań:

• Jednostronne - 1 powództwo

• Dwustronne - 2 odrębne powództwa

• Dwustronne Niezupełne - 2 odrębne powództwa - Directa (Główne) i Contram (przeciwne)

Zobowiązania cywilne i naturalne

• Cywilne = zaskarżalne

• Naturalne = niezaskarżalne (Niewolników i dzieci pod władzą, podopieczni tutora, długi z pożyczek synów pod władzą Macedomanium)

---