PRAWO DYPLOMATYCZNE
05.05.2008 FUNKCJE DYPLOMATYCZNE
Passe- czyli miniony, przeszły, niemodny
PRZESZŁOŚĆ |
TERAŹNIEJSZOŚĆ |
- multilateralne spotkania, np. Kongres Wiedeński - „stara dyplomacja”: rozbudowany ceremoniał restrykcyjnie przestrzegany protokół arystokracja na salonach intrygi, spiski szpiegostwo |
- stosunki bilateralne - prywatne/półprywatne spotkania - bardziej nieformalne, zakulisowe - ograniczanie ceremoniału - konferencje - przede wszystkim charakter roboczy
|
Funkcje dyplomatyczne określa artykuł 3 KW'61:
reprezentowanie pw w pp
ochrona w pp interesów pw i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo międzynarodowe
prowadzenie rokowań z rządem pp
zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w pp i z rozwojem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi pw
popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy pw a pp oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków gospodarczych, kulturowych i naukowych
19.05.2008 FUNKCJE DYPLOMATYCZNE c.d.
Starożytna zasada - poseł miał wypełniać polecenia władcy wysyłającego
Funkcje pierwotnie dzielono na :
- pokojowe
- wojenne
Starożytność - PATER PATRATUS - Święty Ojciec - gdy nie udało się osiągnąć kompromisu udawał się na granicę i rzucał oszczepem w kierunku wrogiego państwa, oszczep był nadpalony i poplamiony krwią
Pater Patratus - funkcje pokojowe - po zakończeniu wojny był odpowiedzialny za przeczytanie tekstu umowy pokojowej i podkreślenia, że jeśli któraś ze stron złamie warunki pokoju czekają ją konsekwencje (Rzym nigdy nie łamie umowy)
„Mądry nie złamie nigdy pierwszy warunków”
Składanie oświadczeń w trakcie trwania działań wojennych
Sakralny ceremoniał wypowiadania wojny (niemal religijny), utrwalony w średniowieczu
- rycerze- dwa nagie miecze, rzucanie oszczepem w kierunku wroga
Średniowiecze - herold
- funkcje poselskie w dziedzinie wojskowości
- budowanie sojuszy, grożenie wojną, organizowanie mordów.
Organizowanie mordów skrytobójczych - Wenecja - specjaliści XV wiek
W Rzymie republikańskim, kiedy rozwinęła się zasada kolegialności legatów - posłowie także zawierali traktaty, organizowali podbite prowincje, zajmowali się koncyliacją.
Gołąb pocztowy - mimo, że symbol pokoju
- pobudzanie do wojny jest niegodne ambasadora
- celem posła jest jednanie przyjaciół mocodawcy
- ambasador to pojednawca między narodami
- wszystkie poselstwa mają jeden cel: „godzenie wszystkich władców i troska o publiczny między wszystkimi spokój”
- sztuka dyplomacji to „sztuka utrzymywania monarchów w przyjaźni”
Źródła: Rosier, Dolet, Tasso, Przybulski, Warszewicki, Zuniga
Nie wojna jest ważna, ale utrzymywanie przyjaznych stosunków.
1. FUNKCJA NEGOCJACYJNA A FUNKCJA OBSERWACYJNA
- najstarsza funkcja - dla poselstw nadzwyczajnych (początkowo w sprawach wojny i pokoju)
- funkcja obserwacyjna dla poselstw stałych
RODZAJE POSELSTW |
TYP MANDATU |
poselstwa mające załatwić daną sprawę |
mandatum definitum - ograniczony do załatwienia określonego zadania |
poselstwa ceremonialne - f. reprezentacyjna |
|
poselstwa „czasowe” (misje stałe) |
mandatum liberum (łac. wolny) mandat ogólny |
Precedencja:
poseł stały - funkcja obserwacyjna (szpieg) - dyskryminowany w hierarchii ważności za posłem nadzwyczajnym
wynikała ze statusu materialnego i szlachectwa - posłowie rezydenci nie wywodzili się z ubogiej szlachty
nadzwyczajni posłowie - bogaci, wysoka szlachta - Polska : magnaci
Karol V Habsburg - zrównanie w porządku precedencji nastąpiło dopiero wraz z objęciem funkcji posłów stałych przez bardziej znaczące persony
- poselstwa zwykle „przebywają u boku monarchy, aby być w zasięgu możliwości rokowań w sprawach, które mogą się zrodzić w wyjątkowych okolicznościach”
- później zaczęto przypisywać funkcje negocjacyjne także posłom zwyczajnym
Funkcja negocjacyjna - nieustanne rokowania, także poselstwa stałe.
Jak F. Callieres rozumiał f. negocjacyjną?
- wyjście poza sprawy wojny i pokoju
- do zadań posłów stałych należały codzienne kontakty z władcą i jego dworem
Śledzenie = f. obserwacyjna + f. informacyjna
Zbieranie informacji dotyczących:
- sytuacji politycznej
- potencjału militarnego
- życia prywatnego władcy i członków jego dworu
Anglia, Wenecja, Holandia - kwestie handlowe, kolonie - od XVIII wieku, poszukiwanie rynków zbytu, zagadnienia głównie ekonomiczne
2. FUNKCJA PROMOCYJNA
FREDRO - zadaniem posła jest „szerzenie sławy narodu”
- zlecanie publikacji, np. chwalących zwycięstwa wojenne, dwór panujący
Ingerencja w sprawy wewnętrzne (KW'61 - zakazuje):
- wolne elekcje w Polsce
- konklawe w Rzymie
3. FUNKCJA OCHRONY NAD INTERESAI OBYWATELI
Funkcja opieki nad interesami poddanych ( a także nad interesami władcy)
-pytanie ambasadora hiszpańskiego w Londynie do radcy prawnego „Czy nie uchybiając godności posła można się zajmować takimi sprawami?”
„nawet monarcha ma obowiązek bronić swoich poddanych i ich mienia, a zatem poseł, który go zastępuje jest do tego także zobowiązany”
4. FUNKCJE CEREMONIALNE:
- koronacje
- zawarcie pokoju
- urodzenie/chrzest następcy tronu
- ślub
- pogrzeb
Zaślubiny:
- poufne rozmowy
- zgoda
- portret
- możliwe zawarcie małżeństwa per procura
- 1645 r. -Paryż - poseł Gerald Denhof zawarł małżeństwo z imieniu Władysława IV z Marią Ludwiką Gonzagą (sprawa z bratem króla Ludwika Gastonem)
Pierwsza misja poselska kobiety - dostarczyć królową do Polski
Funkcje ceremonialne - targowisko próżności - vanity fair
- wyszukane stroje - często wręcz dziwaczne by przykuć uwagę
- potężny orszak
- gubienie złotych podków - Ossoliński (przesławna misja hrabiego Ossolińskiego do Rzymu)
- egzotyczne zwierzęta
5. FUNKCJE STRĘCZYCIELSKIE
- poseł w Turcji Boscant - zdobywanie informacji
- kolekcjonowanie dzieł sztuki
- prowadzenie spraw spadkowych - królowa Bona
- stręczycielstwo
- opieka nad oblubienicą - Anna Austriaczka - obstawa - żona Ludwika XIII
INSTRUKCJA |
RAPORT |
Król, kanclerz, sekretarz stanu, minister spraw zagranicznych Początkowo jawne - bezsens Z czasem tajne - tylko do wiadomości posła Poseł mógł odstąpić od instrukcji W Polsce sejmy kazały posłom przysięgać na krzyż, że nie odstąpili od instrukcji |
Opracowywał poseł Wenecja - minimum 1 na tydzień wg przepisów W raportach nie zawsze to co powinno nich być - osiągnięcia a nie stan faktyczny Po zakończeniu misji raport całościowy z misji W Polsce często przygotowywano diariusze - dzienniki - cenne gdy dotyczyły spraw europejskich Przewozili gońcy: Habsburgowie powołali pocztę, Thurn-Taxis Zygmunt August - linia pocztowa Kraków- Wiedeń - Wenecja |
26.05.2008 DYPLOMACJA KONFERENCYJNA
Dyplomacja parlamentarna - w przeszłości - analogie do parlamentu
Dyplomacja konferencyjna - obecnie częściej tak ją określamy
KONGRES - w przeszłości - brzmi „dumnie”, np. Kongres Wiedeński w 1815 r.
KONFERENCJA - lub konferencja polityczna, dyplomatyczna, narada, spotkanie, zjazd
To specyficzne formy prowadzenia dialogu i rokowań między:
- rządami i organizacjami międzynarodowymi
lub
- samymi rządami
na zwoływanych ad hoc konferencjach międzynarodowych
Na konferencjach wyróżnić można stale występujące organy lub przedstawicieli państw:
- delegacje reprezentujące rządy
- sekretariat i jego szef
- przewodniczący i wiceprzewodniczący
- ugrupowania rządów (np. reprezentowane przez jedną delegację)
- obserwatorów i gości
Jaki jest CEL zwoływania konferencji?
- prowadzenie negocjacji
- wprowadzenie prawa
- regulacja sporów i konfliktów międzynarodowych
- kodyfikacja prawa międzynarodowego
Spotkania w ramach organizacji międzynarodowych, które są jej organami i często stanowią władzę prawodawczą tej organizacji - TO NIE TO SAMO CO KONFERENCJE !
Zwoływanie:
- zwykle z inicjatywy określonego państwa lub państw
- z inicjatywy organizacji międzynarodowych
- w nocie stanowiącej zaproszenie podany jest: cel, termin, miejsce i porządek obrad
Głosowanie:
- każdy uczestnik ma jeden głos
- uchwały mogą zapadać :
* jednomyślnie
* większością zwykłą lub kwalifikowaną
- jawne lub tajne
Metody konsensusu:
- akceptacja propozycji w drodze rokowań
- pojedyncze państwo, które sprzeciwia się propozycji nie powstrzyma jej przyjęcia ( przyjęta decyzja nie jest dla niego wiążąca)
Pełnomocnictwo - full powers
- to dokument wystawiony przez właściwą władzą pw, upoważniający przedstawiciela tego państwa do określonego działania w jego imieniu, np. do negocjacji
Zgodnie z Konwencją o Prawie Traktatów z 1969 roku osobami upoważnionymi do zawierania umów bez pełnomocnictw są (ex officio):
- głowa państwa
- premier
- minister spraw zagranicznych
Zgodnie z ustawą o umowach międzynarodowych z dnia 14.04.2000 r. w przypadku, gdy wymagane jest pełnomocnictwo do prowadzenia negocjacji oraz przyjęcia (parafowania) tekstu umowy międzynarodowej, pełnomocnictwa udziela Minister Spraw Zagranicznych RP na wniosek organu właściwego do prowadzenia rokowań.
W sytuacji gdy wymagane jest pełnomocnictwo do podpisania umowy międzynarodowej udziela go premier na wniosek MSZ RP (podpis premiera - kontrasygnata ministra).
Pełnomocnictwa to NIE instrukcje
Instrukcje - dokument wewnętrzny delegacji, wyłącznie do jej wiadomości i zastosowania.
Pełnomocnictwa redaguje wydział Departamentu Prawno-Traktatowego MSZ,
- mogą dotyczyć pojedynczej sprawy, np. upoważnienia do podpisania konkretnej umowy
- mogą mieć też charakter ogólny - upoważniać do podpisania wszelkich dokumentów przyjmowanych przez daną konferencję
- mogą być wystawiane ad referendum, tzn. o charakterze tymczasowym, wymagającym potwierdzenia w formie dosłania właściwych pełnomocnictw
09.06.2008 MISJE SPECJALNE
- ad hoc - doraźne, specjalne, w tym celu
- najstarsza forma stosunków dyplomatycznych - starożytność i średniowiecze
Królowa Saba u Króla Salomona - X wiek p.n.e.
Rys historyczny
- państwa - miasta greckie - dominująca forma stosunków międzynarodowych
- dominuje również w Średniowieczu
- koniec Średniowiecza - narodziny stałych misji, utrzymywano misje nadzwyczajne - ich znaczenie zmalało pod koniec XVII wieku
Podstawy prawne:
08.12.1969 - przyjęcie przez Zgromadzenia Ogólne ONZ Konwencji o misjach specjalnych
Przedstawiona do podpisu w Nowym Jorku 16.12.1969 roku.
Weszła w życie 21.06.1985 roku.
Nie ma charakteru powszechnego - przyjęta przez ok.30 państw
Definicja (art.1 KoMS'69)
- misja czasowa reprezentująca państwo wysłana przez jedno państwo do drugiego państwa, za jego zgodą, w celu wspólnego rozpatrzenia z nim określonych spraw albo wypełnienia wobec niego powierzonego, określonego zadania.
Konwencja NIE precyzuje zakresu funkcji misji specjalnych - uregulowania konwencji dwustronnych
KTO WYSYŁA? KOGO? NA JAK DŁUGO? W JAKIM CELU?
Kto wysyła?
- wysyłają państwa
- NIE organizacje międzynarodowe
- NIE są to wymiany delegacji instytucji państwowych
- NIE są wysyłane osoby prywatne
Konwencja nie definiuje zakresu czasowego, ale określa go jako konieczny - misje wysyłane na ściśle określony czas
Kogo?
Kryterium kadrowe/osobowe rodzajów misji specjalnych:
Misje suwerenów:
- koronowane głowy, np. królowa Elżbieta II, królowa Danii Małgorzata II
- członkowie rodziny królewskiej - np. królowa Rania - żona króla Jordanii Abdulacha
- prezydenci - np. Lech Kaczyński
- ciała kolegialne jeżeli nie ma zdefiniowanej głowy państwa
2) Szefowie rządów
Członkowie rządów
Inne osobistości reprezentujące głowy państwa
Np. Jolanta Szymanek - Deresz - 2-4.11.2003 - misja do Panamy - na obchody 100-lecia państwa
3) Misje dyplomatyczne - głównie MSZ
Minister Spraw Zagranicznych
Sekretarz Stanu
Podsekretarze Stanu
Ambasadorowie ad personam - ambasador tytularny, tytuł taki otrzymują z reguły osoby bardzo zasłużone dla służby dyplomatycznej swojego kraju i mogą go używać niezależnie od tego, czy w danej chwili pełnią funkcję ambasadora, jako szefa misji dyplomatycznej.
4) Misje specjalne, na czele których nie stoją uprzednio wskazane osobistości wysokiej rangi państwowej, a które reprezentują państwo zgodnie z postanowieniami z 1969 roku.
Misje parlamentarne- traktowane na równi z misjami o charakterze państwowym
Cele:
1) Misje polityczno - ceremonialne
- śluby
- pogrzeby
- inauguracja pontyfikatu
2) Misje dyplomatyczno - polityczne
- rokowania
- regulowanie sporów i konfliktów
- omawianie stanu i perspektyw rozwoju stosunków dwustronnych
- negocjowanie i podpisywanie deklaracji i umów międzynarodowych
3) Misje techniczne - delegacje ekspertów z określonej dziedziny, nie mają charakteru reprezentacyjnego.