17.Obowiązki sędziego sekretarza:
Sekretarz wypełnia swoje obowiązki siedząc przy stoliku po stronie boiska przeciwnej do sędziego pierwszego.
OBOWIĄZKI
Sekretarz wypełnia protokół zawodów współpracując z sędzią drugim. Używa brzęczka lub innego sygnalizatora dźwiękowego w celu zgłoszenia nieprawidłowości lub przekazania sygnału sędziom zgodnie z zakresem swoich obowiązków.
Przed meczem i setem sekretarz:
-wpisuje dane dotyczące meczu i zespołów, włącznie z nazwiskiem i numerem Libero, zgodnie z obowiązującymi procedurami
-uzyskuje podpisy kapitanów i trenerów;
-wpisuje ustawienie początkowe każdego z zespołów na podstawie kartek z ustawieniem zawodników.
(*Jeśli nie otrzyma tych kartek w odpowiednim czasie, musi natychmiast poinformować o tym sędziego drugiego).
W czasie meczu sekretarz:
-zapisuje zdobyte punkty;
- sprawdza kolejność wykonywania zagrywek w każdym zespole i sygnalizuje sędziom każdy błąd natychmiast po wykonaniu zagrywki;
- jest upoważniony do przyjmowania i ogłaszania próśb o zmianę zawodników przez użycie brzęczka, kontrolowania ich liczby, zapisywania zmian zawodników i przerw na odpoczynek oraz informowania o nich sędziego drugiego;
-sygnalizuje sędziom niezgodne z przepisami prośby o przerwę informuje sędziów o zakończeniu setów oraz o zdobyciu ósmego punktu w secie decydującym;
-zapisuje wszystkie sankcje i prośby nieuzasadnione instruowany przez sędziego drugiego zapisuje inne wydarzenia, takie jak: zmiana narzucona, przerwa dla zawodnika kontuzjowanego, przedłużające się przerwy w grze, zewnętrzne zdarzenia wpływające na grę itd.; kontroluje czas przerw między setami.
- Po zakończeniu meczu sekretarz: zapisuje wynik końcowy meczu w przypadku protestu, za uprzednią zgodą sędziego pierwszego, wpisuje lub zezwala kapitanowi zespołu na wpisanie do protokołu zawodów treści protestu po podpisaniu się w protokole zawodów uzyskuje podpisy kapitanów zespołów a następnie sędziów.

19. Struktura gry i zasady dotyczące ustalenia zwycięzcy spotkania.
Mecz rozgrywany jest, aż do uzyskania 3 punktów(setów) przez jedną z drużyn. Set wygrywa drużyna, która pierwsza osiągnie 25 punkt z co najmniej 2punktową przewagą nad przeciwnikiem. W przypadku remisu 2:2 rozgrywany jest 5 set tie-break do 15 punktów, w którym również należy posiadać co najmniej 2punktową przewagę nad przeciwnikiem.
Spotkanie rozpoczyna się Losowaniem.
Przed meczem sędzia pierwszy dokonuje losowania w celu określenia zespołu, który wykona pierwszą zagrywkę, oraz stron boiska, po których zespoły będą grały w pierwszym secie. Jeśli rozgrywany jest set decydujący, przed jego rozpoczęciem ponownie przeprowadza się losowanie. Losowanie dokonywane jest w obecności obu kapitanów zespołów.
Kolejno następuje rozgrzewka
Przed rozpoczęciem meczu zespoły mogą rozgrzewać się wspólnie przy siatce przez 6 minut, o ile rozgrzewały się uprzednio na innym terenie, lub przez 10 minut, jeżeli takiej możliwości nie miały. Jeśli któryś z kapitanów poprosi o osobną rozgrzewkę, zespoły mogą rozgrzewać się przy siatce kolejno po sobie, przez 3 lub 5 minut każdy.

Początek meczu rozpoczyna się ustawieniem początkowym, w grze musi zawsze uczestniczyć po sześciu zawodników w każdym zespole. Ustawienie początkowe zespołów określa porządek rotacji zawodników na boisku. Porządek ten musi być zachowany w ciągu całego seta.
W momencie uderzenia piłki przez zagrywającego, każdy zespół musi znajdować się na własnej stronie boiska, ustawiony zgodnie z porządkiem rotacji (z wyjątkiem zawodnika zagrywającego).
Zespół popełniający błąd ustawienia, traci zagrywkę i zespół przeciwny zdobywa punkt.
Porządek rotacji określony jest przez ustawienie początkowe zespołów i kontrolowany jest w zakresie kolejności wykonywania zagrywki i ustawienia zawodników podczas seta. Jeśli zespół odbierający zdobywa prawo do wykonywania zagrywki, zawodnicy dokonują rotacji, przesuwając się o jedną pozycję zgodnie z ruchem wskazówek zegara: zawodnik z pozycji 2 przechodzi na pozycję 1 i będzie zagrywał, zawodnik z pozycji 1 przechodzi na pozycję 6 itd.
Punkty zdobywane są w wyniku wygranej akcji bądź też popełnienia błędu. Podczas seta obowiązują 2 przerwy techniczne po pierwszym zdobytym 8 i 16 punkcie. Drużyna ma prawo do 2 przerw w ciągu seta a także do dokonania 6zmian zawodników. Miedzy kolejnymi setami odbywają się również przerwy w czasie

21. Technika Gry. Definicja i podział na elementy gry.
Technika Gry jt. sposób wykonywania pewnych czynności ruchowych, określający ułożenie poszczególnych części ciała wzglądem siebie, siatki, piłki, podłoża, kolejno zmieniające się w czasie.
Elementy:
-Postawa i poruszanie się po boisku
-Zagrywka
-Przyjecie z podaniem
-Zbicie
-Zastawienie

22. Relacje między elementami gry i racjonalnymi formami technicznymi.
Najbardziej typowe sposoby wykonania każdego elementu gry określa się mianem racjonalnej formy technicznej.
Postawa - wysoka, niska, o zachwianej równowadze; Poruszanie się - Cwał, krok podwójny, bieg, doskok, chód
Zagrywka - Dolna, boczna, górna: w postaci tenisowej i hakiem z nadaniem rotacji i bez.
Przyjęcie z podaniem - formy techniczne uwarunkowane są sposobem odbicia i rodzajem postawy.
Oburącz górne: w postawie wysokiej, niskiej, o zachwianej równowadze. Oburącz dolne: w postawie wysokiej, w postawie niskiej, oraz w padzie w przód, tył. Odbicie jednorącz: w postawie niskiej, w padach, rzucie.
Zbicie - sposobem tenisowym, hakiem

Zastawienie - z możliwością nakrycia piłki lub bez.
23.Opis wybranych racjonalnych form technicznych:
-postawa siatkarska wysoka: Podstawa siatkarska charakteryzuje się ustawieniem nóg w pozycji rozkroczno - wykrocznej na szerokości bioder (może być ustawienie rozkroczne). Kończyny dolne nieznacznie ugięte w stawach skokowych, kolanowych i biodrowych, a tułów lekko pochylony (prawie wyprostowany). Ciężar ciała rozłożony równomiernie na obie stopy. Kończyny górne ugięte w stawach łokciowych, ułożone blisko tułowia, dłonie na wysokości klatki piersiowej i czym niższa postawa tym większe ugięcie kończyn dolnych i pochylenie tułowia, oraz ustawienie stóp w nieco większym wykroku.

-przyjęcie z podaniem sposobem oburącz górnym w postawie wysokiej:
Ćwiczący przyjmuje pozycję wykroczną z rozstawionymi stopami na szerokość bioder, nogi ugięte we wszystkich stawach, tułów pochylony lekko do przodu, wzrok skierowany na piłkę. Dłonie ułożone są w koszyczek, zgięte grzbietowo o luźno rozstawionych palcach. Kciuki odchylone w dół i do tyłu. Kontakt z piłką następuje najpierw opuszkami palców około 15-25 cm nad twarzą. Ramiona ugięte w łokciach pod kątem około 90 stopni i skręceniem przedramion blisko tułowia nieco na zewnątrz. Podanie piłki rozpoczyna się od wyprostu nóg w kolanach. W trakcie odbicia ramiona prostują się w łokciach. Piłka po prawidłowym podaniu nie obraca się.

-przyjęcie z podaniem sposobem oburącz dolnym w postawie wysokiej:
Stopy w ustawieniu rozkroczno - wykrocznym co najmniej na szerokość bioder. Nogi ugięte we wszystkich stawach, tułów pochylony do przodu, kończyny górne wyprostowane w stawie łokciowym, przedramiona wychodzą poza pole postawy. Dłoń jednej ręki obejmuje dłoń drugiej, kciuki ułożone równolegle. Odbicie następuje wewnętrznymi powierzchniami przedramion, bliżej nadgarstków. Praca ramion jest praktycznie zerowa, w trakcie podania odbywa się wyłącznie ruch prostowanie w stawach biodrowych. Odbicie powinno odbyć się w miejscu, lub z tendencją pójścia do przodu. Piłka przyjmowana jest mniej więcej na wysokości bioder.

-zagrywka dolna: Stoimy przodem do siatki, nogi rozstawione na szerokość bioder, noga przeciwna do ręki zagrywającej wysunięta do przodu. Nogi ugięte w stawach kolanowych, ciężar ciała równomiernie rozłożony na obie nogi. Piłkę trzymamy na dłoni niezagrywającej . W momencie podrzutu piłki następuje odmach ramienia zagrywającego do tyłu i obniżenie postawy. Ramię uderzające wykonuje ruch wahadłowy i uderzenie piłki  dłonią. Towarzyszyć temu powinna wyprostna praca nóg.

-zagrywka tenisowa: Przy zagrywce tenisowej stoimy w lekkim wykroku. Noga zakroczna odpowiada ręce zagrywającej. Ręka uderzająca jest ugięta w łokciu i znajduje się za głową. Piłka trzymana jest z przodu i podrzucona do góry oburącz, aby uderzenie odbyło się w najwyższym punkcie zasięgu kończyny górnej. Równocześnie z podrzutem piłki wykonujemy zamach ręki uderzającej  w tył wraz z wygięciem tułowia. Ciężar ciała przenosimy na nogę zakroczną. Uderzenie następuje przez wyprost tułowia i przeniesienie ciężaru ciała na nogę zakroczną. Piłkę uderzamy całą dłonią o palcach luźno zwartych, wyprostowanych ramieniem.

-zbicie piłki sposobem tenisowym: Ćwiczący ustawia się około 3,5m od siatki i 1/2 m poza linią boczną. Praworęczny gracz zaczyna lewą nogą mały krok kierunkowy, drugi jest szybki i dłuższy w kierunku gdzie ma być atak. W trzecim kroku następuje obniżenie środka ciężkości, a ręce są w tylnym zamachu(leworęczni analogicznie). Ćwiczący wykonuje odbicie w górę przez postawienie prawej nogi i dołączenie lewej lekko skręconej do środka. Odbicie następuje przez pięty, a następnie śródstopie i palce. W fazie najwyższego wzlotu ciało zawodnika ułożone jest w postaci łuku napiętego. Uderzenie piłki rozpoczyna się przez szybki skłon tułowia do przodu z jednoczesnym opuszczeniem w dół ręki nie biorącej udziału w uderzeniu. Piłkę uderzamy całą dłonią,  ręka jest wyprostowana, ale nie usztywniona.

-zastawianie: Zawodnik znajduje się w postawie wysokiej z rękoma przygotowanymi i dłońmi na wysokości głowy. Dłonie tworzą szczelną płaszczyznę, palce szeroko rozstawione, a dłonie są przedłużeniem przedramion. W chwili zetknięcia z piłką wykonujemy ruch z góry w dół przez  zgięcie w stawach nadgarstkowych.

30.Scharakteryzuj proces nauczania i doskonalenia ruchu, poruszanie się po boisku.
Poruszanie się po boisku jest nieodzownym elementem gry, który gwarantuje jak najszybsze przemieszczenie się zawodnika w każdym kierunku.
W zależności od sytuacji stosujemy:
-krok dostawny, -podwójny, -doskok, -bieg, -chód
Proces nauki rozpoczyna od objaśnienia i pokazu w/w sposobów pokonywania odległości oraz nauki kolejno elementów sposobu poruszania się. Wykonywaniu kroku dostawnego, podwójnego, doskoku, biegu, chodu na sygnał prowadzącego po liniach boiska(wzdłuż i wszerz), wzdłuż siatki, po obwodzie koła
W celu doskonalenia ruchu można zastosować ćwiczenia takie jak:
- Wyścigi rzędów krokiem dostawnym, podwójnym wzdłuż boiska; -Sztafetę wahadłową z rzutem piłki przez siatkę
-Ćwiczenie w dwójkach polegające na naśladowaniu różnych sposobów poruszania się współćwiczącego.

32. Podaj wskazania taktyki indywidualnej dla poszczególnych elementów technicznych.

Technika indywidualna-to umiejętność wykorzystania tego co umiemy danej czynności ruchowej podczas gry w danej sytuacji w jednoczesnym wykorzystaniem błędów przeciwnika.

1. Postawa i sposoby poruszania się
Przy przyjmowaniu postawy oraz w sposobie poruszania się po boisku należy brać pod uwagę 2elementy:
-maksymalna ekonomię wysiłku oraz najlepsze przygotowanie się do spodziewanej sytuacji.

-umiejętność szybkiego zatrzymania się

- każde poruszenie powinno zakończyć się odbicie piłki

- Przy siatce krok dostawny lub skrzyżny
Postawa powinna gwarantować:
-Najszybsze przemieszczenie się zawodnika w każdym kierunku, (im trudniejsza postawa tym niższa postawa)

2.Przyjęcie z podaniem- utrzymanie ciągłości gry (nadrzędny cel)
*Należy zapewnić dokładność miejsca podania i toru lotu piłki.
*W działaniach obronnych „trudnych piłek” należy dążyć do przyjęcia za wszelką cenę. Przy odbiorze zagrywki lub ataku -oburącz dolny.
*Drugie odbicie powinno być wykonane sposobem oburącz górnym o dużej dokładności.- wysokie opóźnia grę, niskie i płaskie przyspiesza.
*Odbicie na stronę przeciwnika powinno mieć charakter ataku.

3. Zagrywka
Wykonywać tak aby utrudnić przyjecie, rozegrania a także atak.
-zagrywka w najsłabiej przyjmującego piłkę zawodnika, rozgrywającego lub zawodnika wchodzącego na zmianę.

- nie psuć zagrywki w sytuacjach: niedużej przewagi przeciwnika, po przewie, koniec seta

- ryzyko: duża przewaga przeciwnika, dobra linia ataku przeciwnika, początek seta

KIERUNEK ZAGRYWKI:

1. skróty za siatkę

2. między dwóch zawodników

3. różnorodna zagrywka w celu zmylenia przeciwnika

4. narożniki boiska

5. końcowa linia

4.Zbicie
Najważniejsze: Skuteczność i Ekonomia.
- w przypadku akcji bez bloku- atak dynamiczny w kierunku pola niebronionego
-z pojedynczym blokiem - zbicie siłowe z ominięciem bloku
- przy zastawieniu zespołowym - zbicie z ominięciem bloku, celowe zbicie po bloku w aut, atak plasowany za blok w miejsce słabo broniące, opuszczenie piłki na ręce blokujących.

-ukryty zamiar kiwnięcia

5. Zastawianie
Celem jest uniemożliwienie wyprowadzenia skutecznego ataku przez przeciwnika.
-Nikłe zagrożenie - Blok pojedynczy
-Zasada późniejszego odbicia blokujących niż atakującego
-Przy zagrożeniu mocnym atakiem - Blok Zespołowy

Postępowanie zawodników blokujących:

1. odpowiednia ocena: blokować czy nie

2. zgodna decyzja- wspólne cofnięcie się do obrony

3. rozpoznanie drużyny i poszczególnych akcji (obserwacja)

33. Co to jest taktyka Indywidualna.
Celowe wykorzystanie wszelakich umiejętności w zależności od zaistniałej sytuacji podczas gry.

34.Co to jest taktyka zespołowa.
Zbiór wszystkich umownych założeń, które określają formy współdziałania poszczególnych zawodników w każdej sytuacji podczas gry i których celem jest osiągnięcie przez zespół jak najlepszego wyniku w spotkaniu.

35. Wymień racjonalne zasady taktyki zespołowej.
1. Dostosowanie założeń taktycznych do indywidualnych umiejętności zawodników, ich płci, budowy somatycznej, poziomu cech motorycznych.
2.Przewidywanie w każdym założeniu i dla każdej sytuacji gry aktywnego udziału wszystkich zawodników.
3.Utrzymanie przeciwnika w nieświadomości co do własnych zagrań/celowe wprowadzenie go w błąd.
4.dokonywanie odpowiednich założeń taktycznych w zależności od sposobu gry przeciwnika.
5.Stwosowanie w sytuacjach stresowych, decydujących tylko sprawdzonych, przećwiczonych zagrań.

36. Od czego zależy ustawienie zawodników przy zagrywce własnej. Rys.
1. Od skuteczności i sposobu rozegrania ataku przez przeciwnika.

- gdy nie ma atakującego- cofnięcie z bloku do obrony

- gdy tylko jeden atakuje

2.Od przewidywanego sposobu obrony zespołu wykonującego zagrywkę.

1. obrona środkiem

2. obrona skrzydłami

3. Od siły ataku drużyny przeciwnej.

37. Od czego zależy ustawienie zawodników przy zagrywce przeciwnika. 3Rys.
1. Sposobu wykonywania zagrywki przez zespół przeciwny (zagrywka lekka, silna)

Lekka:

Silna:

2.Zaplanowanego sposobu rozegrania piłki.

3.Umiejętności graczy w przyjęciu piłki.

38.Scharakteryzuj rozegranie ataku systemem par Prostym.
Opiera się na zestawieniu graczy w strukturę 3:3, w którym zawodnicy atakujący rozdzieleni są zawodnikami rozgrywającymi. Zawodnicy atakujący i wystawiający tworzą pary. Przyjecie odbywa się w 5 zawodników, a piłka kierowana jest do z góry zaplanowanego zawodnika linii ataku, który wystawia piłke do wcześniej zaplanowanego gracza.

39. Scharakteryzuj rozegranie ataku systemem rozwiniętym.
Opiera się na zestawieniu zespołu w strukturę 4:2(4atakujących, 2 rozgrywających),bądź 2:2:2(2rozgrywajacych, 2atakujących,2 wszechstronnych). Przyjęcie odbywa się w 5 zawodników. Piłkę wystawia zawodnik linii ataku i ma do dyspozycji 2 graczy ataku. Zbicie następuje w 3 uderzeniu.

40.Różnice i podobieństwa systemu par prostych i rozwiniętym.
Podobieństwa:
-przyjęcie w 5
-piłka wystawiana jest przez zawodnika linii ataku
-przyjęcie kierowane jest z góry zaplanowanego zawodnika
-atak następuje w 3 uderzeniu
RÓŻNICE:
-do dyspozycji w systemie par złożonym 2 atakujących, w systemie par prostym 1 atakujący
-w systemie par prostym 3rozgrywających, 3 atakujących; w systemie par złożonym 2atakujących,2wszechstronnych, 2 rozgrywających bądź 2 rozgrywających i 4 atakujących.

41.Atak z wejściem 4. Podstawowe warunki spełnienia tego systemu.
System ten opiera się na zbiciu piłki w 3 uderzeniu, a funkcję zawodnika rozgrywającego spełnia zawodnik pola obrony. Stwarza to możliwość wykorzystania w działaniach ofensywnych wszystkich graczy linii ataku, istnieje również włączenie do ataku dowolnego zawodnika linii obrony. Istnieje możliwość ataku ze strefy nr 2,3,4.
Możliwość stosowania wielorakich kombinacji wprowadza element zaskoczenia dla przeciwnika.
WARUNKI:
-5 zawodników dysponujących skutecznym atakiem
-Bardzo dobre przyjęcie piłki z zagrywki z podaniem w określoną strefę
-2 rozgrywających o wysokich umiejętnościach technicznych

42.Aktywna obrona z asekuracją środkiem.
Polega na grze w obronie podczas ataku przeciwnika, w której zawodnik strefy nr 6 broni piłek w okolicach od 3-6m długości boiska za blokiem. Zawodnicy strefy nr 1 i 5 bronią piłek na granicy 7-9 m długości boiska.

43.Aktywna obrona z asekuracją skrzydłami.
Polega na grze obronnej podczas której zawodnicy strefy 1 i 5 asekurują piłki o 3-6m za blokiem. Zaś zawodnik strefy nr 6 asekuruje na całej szerokości boiska końcowe metry boiska.

DODATKOWE:

1. Zbicie- uderzenie piłki jednorącz powyżej górnej krawędzi siatki, skierowane na stronę przeciwnika i najczęściej wykonywane z wyskoku.

Ze względu na sposób wykonania .zbicia dzielimy na tenisowe i hakiem, a także kiwnięcie, plasowanie oraz zbicie poprzez opuszczenie piłki a ręce zawodników drużyny przeciwnej

Z uwagi na szybkość piłki zbicia dzielimy na siłowe i plasowane

Pod względem kierunku: zbicie po prostej i po skosie

Wszystkie formy zbicia mogą być wykonywane z miejsca albo z rozbiegu. Rozbieg stosowany jest w celu zbliżenia zawodnika do siatki i odpowiedniego ustawienia ciała w stosunku do wystawionej piłki. Wpływa on na dynamikę wyskoku.

Fazy zbicia: rozbieg, odbicie, wyskok, uderzenie piłki, zeskok.

---