Karbid i zabawa z acetylenem czyli petarda wielokrotnego użytku

Karbid jest to potoczna nazwa węglika wapnia CaC₂. Jest to dosyć twarda substancja reagująca z wodą. W wyniku tej reakcji powstaje palny gaz - acetylen (etyn) oraz wapno. Równanie tej reakcji:

CaC₂+ 2H₂O -> C₂H₂ + Ca(OH)₂

Karbid:

Karbid jest surowcem technicznym stosowanym w spawalnictwie. Jak każdy węglik, również karbid, jest bardzo twardy. Pozostawiony na powietrzu wygląda jak biały kamień. Po oczyszczeniu go z tego białego osadu (który jest wapnem), okazuje się że karbid ma barwę ciemno-brązową. Karbid reaguje z wilgocią z powietrza i w wyniku tej reakcji powstaje właśnie wapno. Dlatego karbid musi być przechowywany w szczelnych (wolnych od dostępu wilgoci) pojemnikach, najlepiej pod naftą. Pozostawiona na powietrzu grudka karbidu zamieni się w biały proszek w ciągu kilku godzin. Karbid można kupić w na kilogramy w dużych grudach. Używanie dużych brył karbidu jest niewygodne i nieekonomiczne. Trzeba więc karbid pokruszyć, a nie jest to czynność banalna. Zwykły młotek w rękach wątłego może niewystarczyć. Przy kruszeniu karbidu należy zachować dużą ostrożność, szczególnie jeśli chodzi o oczy i palce. Do kruszenia załóż maskę (lub okularki pływackie) i nie trzymaj kruszonej grudki palcami!!! Ja się nie dostoswałem do tych zasad bezpieczeństwa i zafundowałem sobie wymianę paznokcia.

Charakterystyka acetylenu:

O ile wapno nie jest zbyt interesujące, to acetylen posiada kilka ciekawych właściwości. Jest to najprostszy nienasycony węglowodór o potrójnym wiązaniu. Jest to palny gaz, który zapala się detonacyjnie. Zbytnie sprężenie go również powoduje detonację. Na wolnym powietrzu pali się żółtym płomieniem, dosyć kopcąc ze względu na dużą zawartość procentową węgla. W nadmiarze czystego tlenu płomień jest jasno-świecąco niebieski. Osiąga wtedy temperaturę 3000 stopni Celcjusza, więc jest stosowany do spawania metali. Takie jest właśnie oficjalne zastosowanie acetylenu - produktu reakcji karbidu i wody.

Acetylen i powietrze tworzą mieszaninę wybuchową. Acetylen w dostępie powietrza zapala się bardzo gwałtownie (detonacyjnie). Tą właśnie właściwość można wykorzystać do zbudowania petardy wielokrotnego użytku.

Petarda wielokrotnego użytku:

Będzie do tego potrzeba puszka po farbie olejnej (1 litr) z przykrywką. W denku tej puszki trzeba zrobić gwoździem otwór (do podpalania). W przykrywce i z boku puszki należy zrobić dziurkę na śrubki. Śrubki te przymocowane są do sznurka o długości ok. 1m. Szurek ten zapobiega odfruwaniu przykrywki i ciągłego szukania jej gdzieś w zaroślach. Przykrywka nie połączona sznurkiem z puszką potrafi odlecieć kilkanaście-kilkadziesiąt metrów.
Do puszki należy wlać trochę wody (powiedzmy pół kieliszka) i wrzucić małą grudkę karbidu (1-2cm średnicy). Puszkę należy solidnie zatkać przykrywką. Moża zatkać palcem otwór w spodzie puszki, ale nie jest to konieczne. Po około kilkudziesięciu sekundach do diurki w spodzie puszki należy przyłożyć jakiś ogień, najlepiej palący się na końcu patyk lub w ostatecznoći świeżo zapaloną zapałkę. W momencie przyłożenia ognia do dziurki nastąpi detonacyjne zapalenie się mieszanki acetylenu i powietrza wewnątrz puszki, co spowoduje wyrzucenie przykrywki (naszczęcie nie odleci daleko gdyż jest na uczepiona na sznurku). Jak na każdy wybuch przystało, postaje całkiem niezły huk. W nocy widać również ogień (przez ułamek sekundy). Jeżeli puszka jest solidna, teoretycznie można ją trzumać w rękach, ale nie polecam tego. Puszkę gotową do wystrzału można oprzeć o krawężnik i przytrzymać nogą. Druga osoba zajmuje się odpalaniem. Nigdy nie rób tego typu rzeczy samemu!!! Minimalny czas oczekiwania na odpalenie należy dobrać samemu eksperymentalnie. Z jednej małej grudki (1cm œrednicy) można wystrzelić kilka razy (aż się cała zamieni w wapno).

Uwaga:

Pamiętaj, że mieszanka acetylenu i powietrza zapala się detonacyjnie. Nie próbuj robić palnika na acetylen, a jeżeli już musisz, to przynajmniej upewnij się że na wyjściu palnika wylatuje czysty acetylen, bez powietrza (trzeba odpowiednio długo poczekać). Jeżeli nie zachowasz szczególnej ostrożności to w najlepszym wypadku będziesz miał pisk w uszach i przypalone włosy, a w najgorszszym... o jedną lub dwie kończyny mniej. Acetylen dosyć znacznie różni się od propan-butanu, zachowuje się podobnie jak wodór. Zachowaj więc szczególną ostrożność.

---