Wielkie struktury społeczne
Socjologia humanistyczna -socjologia jest wtedy humanistyczna jeśli zakłada w ujęciu swego przedmiotu i metody kulturę jako specyficznie ludzką rzeczywistość. Koncepcja humanizmu odchodzi od statycznego ujęcia ludzkiej rzeczywistości a pokazuje procesy jej konstruowania ,podkreśla przejściowość historycznych manifestacji kultury.
Klasycy socjologii humanistycznej -socjologia konstruowała się jako nowa dyscyplina, kiedy odkryte zostały ostatecznie w nowożytności : kultura społeczeństwo i człowiek jako ich budowniczy.
Odkrywcy kultury:
Gimbattista Vico-jeden z pierwszych odkrywców kultury, twierdził że idea historii jest kluczowa dla każdej nauki humanistycznej , historia jest wyrazem działań i woli człowieka.
Gottfired Heder- pokazał jak sztuka, religia, filozofia, polityka, ekonomia są wzajemnie powiązane jako aspekty wyrażające się w danej epoce ducha kultury.
Charles Louis de Secoutor Montesqieu - wyraził ideę, że społeczeństwie instrukcję tworząsystem wzajemnie zależnych części i próbował dokonać typologii społeczeństw w zależności od formy rządów.
Comte i Spencer- w centrum uwagi solidarność jednostek połączonych więzami kulturowymi tj. strukturą polityczną, obyczajami językiem, ideologią, organizacją, ekonomią. Dla nich socjologia była nauką ogólną, obejmowała wszystkie zjawiska kultury.
Durkheim,Weber i Simmel-orientacje humanistyczne socjologii.
Durkheim -wszystkie zjawiska kultury są społeczne, ponieważ są sankcjonowane przez społeczne reguły.
Doświadczenie i zachowanie człowieka jest na tyle ludzkie na ile jest społecznie regulowane przez sposoby myślenia czucia i działania zewnętrznie wobec jednostki. Jednostka i kultura zależą od kolektywnych wzorów współżycia społecznego.
Weber-kulturowe motywy działań są społeczne ,o ile w swym przebiegu są zorientowane wg. działań innych. Jednostka kieruje się w swych działaniach subiektywnym znaczeniem.
Uważane są za społeczne , jeśli tylko mają wskazany aspekt do działania innego.
Simmel- jako pierwszy przedstawił program socjologii jako nauki specjalnej. Inter akcje między jednostkami stanowią podstawę złożonych systemów społecznych. Uważał że można zidentyfikować powszechne ich formy abstrahując od treści kulturowej zjawisk społecznych.Wydobywa społeczne kompleksy znaczeń działań różnomyślność, obcość, tajność. Odróżnia uspołecznienie - tryb wzajemnej Interakcji od społeczeństwa-procesu zbiorowego życia ludzi.
Kierunki socjologii humanistycznej
Integralizm (Pritim Sorkin) -socjologia jest pierwszą dyscypliną badającą to co wspólne przedmiotom wszystkich nauk społeczeństwie i kulturze. Zbudował on spójną teorię struktury i dynamiki osobowości ,społeczeństwa i kultury.
Kultura
Koncepcja najogólniejsza, konstytuowana przez znaczenie niematerialne. Łącznie traktują znaczenie wartości i normę.
Znaczenie wyrażone przez wiele różnych nośników.
Obiekty procesy -zewnętrzny przejaw kultury istotą kultury jej wewnętrzny przejaw czyli świadomość kulturowa :
Ideologiczna-całość znaczeń ,wartości i norm kultury
Behawioralna- tworzą znaczące działanie , w których kultura się manifestuje
Materialna - nośniki dzięki którym jest ona utrwalona w procesie socjalizacji.
Osobowość: (jednostka, człowiek)-są świadomymi osobowościami ,są użytkownikami i twórcami znaczeń - wartości i normy za pomocą nośników.
Społeczeństwo wyróżnia poziomy porządku społeczno kulturowego :zwykłe skupiska (powiązanie przez przyległość w czasie) czyste systemy znaczeń . Systemy znaczeń w pełni ugruntowane tj. zobiektywizowane przez ich nośniki i realizowane w działaniach ludzi rządzących się motywami „z powodu” i „aby”.
Sorkin wyróżnił3 typy kultury
-sensualną-rzeczywistość zmysłowa
- ideacjonalną - idee racjonalnej myśli
-idealistyczną- rzeczywistość ponadzmysłowa
Wspólny czynnik -Jednostka osobowość ,podmiot interakcji ukazuje społeczeństwo i jej uniwersum kulturowe a kulturowa całość znaczeń, wartości norm wchodzących w interakcje-odzwierciedla ludzi i ich organizację grupową.
Kulturalizm FlorianZnaniecki twierdzi że tylko jeden z systemów wartości kulturowych jest społeczny w ścisłym sensie. Jednostka grupy jako przedmiot i podmiot oddziaływań wzajemnych są wartościami społecznymi właściwym przedmiotem socjologii jako wyspecjalizowanej nauki o kulturze.
Kultura społeczeństwo jest częścią kultury obiektywność rzeczywistości kultury polega na związkach doświadczalnych obiektów, które tworzą bardziej lub mniej ustalone systemy . Im bardziej w doświadczeniu treści obiektu musi być czynny udział myśli tym bardziej znaczący jest obiekt kultury np. dzieło sztuki. Im bardziej stałe są związki między obiektami bardziej złożone znaczenia, większy obszar wpływu na inne obiekty, tym bardziej obiektywna jest rzeczywistość danego obiektu kultury. Wartość jest kategorią najogólniejszą odnosi się do wszystkich znaczących obiektów ludzkiego świata nabiera pozytywnej lub negatywnej oceny ze względu na użycie tych obiektów do realizacji zamiarów przez działającego. Mogą zostać urzeczowione
Osobowość-człowiek doświadczający i działający zarówno pasywny jak i aktywny asymiluje znaczenia wartości i konstruuje je. Kultura jest dziełem jednostek indywiduów osób uczestniczących w kulturze osobowość kulturowa to organizacja wartości i działań
Społeczeństwo życie społeczne zależy od ponad społecznej obiektywności kulturowych systemów znaczeń i wartości.
Ludzie jako uczestnicy kultury są już połączeni społecznie. Społeczeństwo wzmacnia związek między świadomymi jednostkami. Ludzkość zjednoczona pierwotnie rekonstruuje i tworzy systemy kultury . Proces uspołecznienia zachodzi na gruncie wartości społecznych Systemy społeczne mają kulturowy charakter w ludzkim doświadczeniu i działaniu obdarzone są współczynnikiem humanistycznym .Świat kultury ze współczynnikiem humanistycznym tworzą wartości i działania Wartości społeczne nie są konkretnymi osobami lecz przedstawiają się tak jak są dane w doświadczeniu portretów +podmiot może ująć siebie jako wartość społeczną
+ proces ten zachodzi nawzajem między partnerami interakcji
+wartości społeczne są zmienne, gdyż określa je nie tylko doświadczenie podmiotu lecz także partner
Systemy społeczne Znanieckiego
Stosunki społeczne
Role społeczne
Grupy społ.
Społeczeństwa pojęte analitycznie np.społ. globalne narodowe.
Strukturalny funkcjonalizm Talcotta Parsona
Opowiada się on za kulturowym determinizmem. W elementarnym działaniu widzi zintegrowany system, pod warunkiem zgodności subiektywnej orientacji normatywnej aktora i obiektywnych standardów normatywnych społeczeństwa. Przyjmuje założenie, iż najogólniejszą właściwością systemu jest wzajemna zależność jego części oraz koncepcje ich funkcji wobec potrzeb czy wymogów systemu.
Kultura
Ujmuję on kulturę w relacji do innych podsystemów poprzez pełnione wobec nich funkcje. Kultura jest, więc uporządkowanym systemem symboli, będących obiektem orientacjo aktorów.
Aspekty pojętego systemu kultury:
-poznawczy (systemy wierzeń i idei)
-ekspresywny (symbole wyrażający emocjonalny stosunek do obiektów)
-oceniający (standardy moralne)
Społeczeństwo
System społeczny to wielu oddziałujących na siebie aktorów, którzy motywowani są do „uzyskiwania najlepszych gratyfikacji” i których stosunek do sytuacji, także do innych, określony jest przez system symboli kulturowych. System społeczny jest całością, jest czymś więcej niż sumą jednostek. Jako całość kontroluje uczestnictwo aktora w systemie, zaspokajanie jego potrzeb, a także zachowania potencjalnie dewiacyjnego.
Osobowość
System osobowości podporządkowany jest oddziaływaniu systemu kulturowego i systemu społecznego. System ten jest zależny od procesu socjalizacji. Struktura osobowości to zespól potrzeb - dyspozycji. Podstawowe popędy przekształcane w procesie socjalizacji, stają się motywacjami.
Typy motywujących potrze:
-poszukiwanie akceptacji w relacjach społecznych
-postrzeganie kulturowych standardów zgodnie ze zinternalizowanymi wartościami
-wypełnianie oczekiwań związanych z rolą społeczną
Symboliczny interakcjonizm Herberta Blumera
Nie normy i reguły są podstawą procesu społecznego, lecz proces społeczny jest podstawą tworzenia norm i reguł.
Jednostka
Osoba nie jest suwerenna, pozostaje w relacjach z innymi. Jednostka jest wyposażona w jaźń, czyli zdolność udzielania wskazówek sobie i konwersacje z samym sobą. Jest aktywnym podmiotem („ja”) i obiektem dla siebie samej („mnie”), w konwersacji „ja - mnie” zdolnym konstruować własną linię działania.
Społeczeństwo
Społeczeństwo to kolektywne działanie aniżeli jako organizacja społeczna. Jawi się jako ustawiczny proces interakcyjny. W centrum uwagi są działania połączone: ruchy społeczne, zachowania zbiorowe, problematyczne sytuacje życia zbiorowego.
Kultura
Kultura jest tylko rezydualnym (pozostałym po czymś) wymiarem rzeczywistości społecznej.
Znaczenia wyłaniają się w procesie społecznym. Wartości nie są przedmiotem pierwszoplanowego zainteresowania
Fenomenologia Alfreda Schultza
Konstruuje on „zdroworozsądkowego człowieka” przyjmującego „postawę naturalną”. Buduje fenomenologiczną teorię świata społecznego, wychodząc od teorii działania, dla której kluczowe jest pojęcie czasu. Czas fenomenologiczny, wyodrębniony czas wewnętrzny każdego działającego.
Jednostka
Jednostka jest przedmiotem uwagi jako ognisko świadomości intencjonalnej. Świadomość jest struktura intencjonalności. Jednostka w codziennym życiu za oczywisty przyjmuje fakt, że rzeczywistość innym żyjącym i świadomym osobom przedstawia się tak samo jak jej.
Społeczeństwo
Teoria społeczeństwa zmienia się w fenomenologiczny opis struktury znaczeń świata społecznego, która rozciąga się w czasie. Bada doświadczenie:
-teraźniejszości - świat nam współczesny
-przeszłości - świat przodków
-przyszłości - świat należący do potomnych
Kultura
Świat społeczny należy do rzeczywistości codziennego życia który określa pragmatyczny motyw skuteczności działań to jedna z rzeczywistości w której porusza się świadomość intencjonalna np. Rzeczywistość snu , marzenia ,religii ,nauki i sztuki. Uważał że przejście od jednej do drugiej rzeczywistości jest szokiem.
Kultura to skończone „prowincje” czy dziedziny znaczeń, w których porusza się świadomość intencjonalna. Symbole są narzędziem codziennej komunikacji, są kulturowymi instrumentami.
4.Podsumowanie
Teoria socjologiczna rozwija się na dwóch planach, które nie są ze sobą całkowicie powiązane. Na planie formalnym powstają ogólne pojęcia i hipotezy i na planie substancjalnym formułowane są szczegółowe koncepcje i hipotezy. Jednocześnie na każdym z nich konkuruje wiele odmiennych orientacji teoretycznych np. wiele sposobów ujęć grup społecznych.
Charakterystyczną znamię nowoczesnych społeczeństw, jakim jest poszukiwanie nowości na wszechwładnym rynku, odciska się także w socjologii.