Międzynarodowe przepływy siły roboczej

Migracje:

• Tendencje

• Korzyści

• Straty

Różnice między przepływami siły roboczej a przepływami kapitału.

• Międzynarodowe przepływy siły roboczej odbywają się na mniejszą skalę i z mniejszym natężeniem

• Stosunkowo rzadkie są okresy masowego przepływu czy odpływu siły roboczej z lub do danego kraju

• Siła robocza zasadniczo nie przemieszcza się na wzór kapitału krótkookresowego wędrującego między krajami w poszukiwaniu wyższych zysków

• Międzynarodowe przepływy siły roboczej pozostają, w bez porównania większym stopniu niż przepływy kapitałowe, pod wpływem czynników pozaekonomicznych.

Bariery migracji siły roboczej

• Każdy kraj kontroluje przypływ zagranicznej siły roboczej

• Występuje polityka ograniczenia imigracji przez kraje bogate

• Migracja jest związana z koniecznością poniesienia wysokich kosztów przejazdu lub ogromnym ryzykiem nielegalnego przekroczenia granicy

• Różnice kulturowe i konieczność adaptacji imigranta w kraju osiedlenia

• Istnienie przeszkód formalnych (np. trudności w uznaniu dyplomów i uprawnień zdobytych w kraju pochodzenia)

• Nieprzydatność posiadanego wykształcenia w nowych warunkach

• Przejawy ksenofobii wobec imigrantów

Kierunki migracji

• W latach 1820-1914 wyemigrowało z Europy około 50 mln ludzi

• Do wybuchu I wojny światowej do Stanów Zjednoczonych wyemigrowało z ziem polskich 2,2 mln osób, a kilkaset tysięcy Polaków trafiło w tym czasie do Kanady, Brazylii i Argentyny

• Od końca I wojny światowej do wielkiego kryzysu ruchy migracyjne objęły 16 mln osób. Około 60% tej wielkości zaabsorbowały Stany Zjednoczone, 20% dominia brytyjskie, 20% Ameryka Łacińska

• Kolejna fala migracji została spowodowana procesem dekolonizacji, upadkiem komunizmu i globalizacją

Migracje a globalizacja

• nasilanie się wielokulturowości i otwartości kulturowej w wielu społeczeństwach,

• obniżanie się bariery technicznej i ekonomicznej w przemieszczaniu wielkich mas ludzi na dowolne odległości,

• otwarcie albo wzrost otwartości wielu gospodarek narodowych,

• standaryzacja produktów i kwalifikacji zawodowych w skali międzynarodowej

Skala zjawiska migracji

• W 1981 r. w krajach EWG mieszkało łącznie około 10 mln imigrantów.

• W Niemczech w 1996 r. mieszkało 7,3 mln cudzoziemców, co stanowiło 8,9% ogólnej liczby ludności. Ich udział w zatrudnieniu ogółem sięgał 8,3%

• W niektórych krajach Europy Zachodniej udział cudzoziemców w całkowitej liczbie ludności jest większy i np. w Luksemburgu przekracza 30, a w Szwajcarii 20%

• Emigranci stanowili 45% ogólnego przyrostu liczby ludności w latach 1990 - 1995 w krajach rozwiniętych. Dla Europy wskaźnik ten wynosił aż 88%

Imigranci z wybranych krajów emigracji
w wybranych krajach imigracji 1999

Wielkość migracji

• Wg ocen ONZ w okresie 1996-2000 przepływ netto z krajów mniej rozwiniętych do bardziej rozwiniętych wyniósł 11,6 mln osób,

• stanowiło to 71% całkowitego przyrostu demograficznego krajów bardziej rozwiniętych w tym czasie

• i wyniosło 1% ich całkowitej populacji w 2000 r.

Uwagi metodologiczne

W rzeczywistości migracji było znacznie więcej.

Po pierwsze, przytoczona wielkość salda skrywa w sobie wielkość strumieni w jednym i drugim kierunku, a były one znaczne.

Po drugie, występowały silne migracje między tymi dwiema grupami krajów nie mające charakteru długoterminowego lub osiedleńczego i nieujęte w podanej liczbie.

Po trzecie, wiele migracji - zarówno długo-, jak i krótkoterminowych - odbyło się między krajami wewnątrz jednej i drugiej grupy.

Po czwarte, liczne był również przypadki migracji uchodźczych i nieudokumentowanych (nielegalnych).

Ludność, imigranci i uchodźcy 31.12.2000
Saldo migracji 1996-2000 (tys. osób)

Formy migracji

Klasyfikacja rodzajów migracji:

• imigrujący na stałe (w tym w ramach łączenia rodzin);

• zatrudnieni na czas określony;

• pracownicy tymczasowi i sezonowi

• Oraz:

• nielegalni imigranci (ich wjazd i pobyt może być tolerowany przez kraj przyjmujący lub nie);

• ubiegający się o azyl (prześladowani np. z powodów politycznych, religijnych, rasowych itd.);

• uchodźcy, na podstawie Konwencji ONZ o uchodźcach z 1951 r.

Wielkość migracji

Wg ONZ w 2000 r. na świecie było

• 174,8 mln imigrantów (osób urodzonych w innym kraju niż kraj legalnego zamieszkania w tymże roku)

• 15,9 mln uchodźców,

• kilkadziesiąt milionów tzw. migrantów tymczasowych oraz

• około 40 mln imigrantów nielegalnych.

Daje to, nie biorąc nawet pod uwagę migrantów tymczasowych,

• liczbę ok. 230 mln, co odpowiada

• 3,8% ludności świata.

Ekonomiczne skutki migracji siły roboczej

• Korzyścią migracji zarobkowej dla kraju pochodzenia siły roboczej jest zmniejszenie jej podaży na wewnętrznym rynku pracy.

• Emigracja zwiększa możliwość zatrudnienia części ludności dotąd bezrobotnej.

• Zmniejszenie podaży siły roboczej, przy utrzymaniu popytu na nią, może prowadzić do podniesienia poziomu płac

• Wzrost poziomu płac wpływa negatywnie na warunki działania przedsiębiorstw, będąc tym samym stratą pracodawców.  

Ekonomiczne skutki migracji siły roboczej c.d.

• Migracja zarobkowa powoduje transfer części zarobków do kraju macierzystego emigrantów

• Straty: emigrują często ludzie młodzi, którzy skorzystali ze świadczeń i nie zapłacą podatków by zwrócić koszty tych świadczeń.

• Straty te są jeszcze większe, jeżeli na emigrację udają się osoby o najwyższych kwalifikacjach (tzw. brain drain),

Korzyści i straty kraju przyjmującego imigrantów

• Imigracja powiększa podaż siły roboczej, pozwala na ew. pokonanie tego ograniczenia i przyspieszenie wzrostu gospodarczego

• Wzrost podaży siły roboczej w kraju imigranckim może przyczynić się do spadku poziomu płac

• Zwiększenie konkurencji prowadzi do wzrostu dyscypliny pracy i wzrostu wymagań ze strony pracodawcy

• Ponieważ imigrują głównie ludzie młodzi, skorzystali oni z podstawowych świadczeń w kraju pochodzenia a w kraju osiedlenia będą pracować i płacić podatki

• Kraj przyjmujący emigrantów zyskuje niekiedy dostęp do ich unikalnych kwalifikacji

3