ORGANIZACJA i ZARZĄDZANIE
TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM
Wykład I - cz. I

mgr inż. Sławomir Tkaczyk

Zakład LiST pok.103 a

Wykład 1 - Organizacja i zarządzanie w transporcie samochodowym

1. Cele wykładu.

2. Definicje - organizacji i zarządzania

3. Podstawowe funkcje zarządzania.

4. Przedmiot i zakres nauki organizacji i zarządzania:

- problematyka związana z zakresem badań w sferze produkcji,

- problematyka związana z zakresem badań w sferze zarządzania,

- badania nad ogólnym koncepcjami metodologicznymi.

5. Klasyfikacja szkół zarządzania:

- szkoła klasyczna,

- szkoła stosunków międzyludzkich,

- szkoła badań operacyjnych,

- szkoła systemów społecznych,

- szkoła neoklasyczna,

- szkoła systemowa.

6. Dlaczego transport samochodowy ?

Cele wykładu:

• podstawowe pojęcia i prawa,

• przedmiot i zakres nauki organizacji
  i zarządzania,

• wybrane zagadnienia metodologiczne,

• dlaczego transport samochodowy,

• organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem transportu samochodowego (struktury i procesy decyzyjne).

Organizacja

• rzecz materialna zorganizowana (fabryka, instytut, uczelnia)

• czynność polegająca na doborze i uzgodnieniu elementów jakiegoś procesu

(np. pracy), działających dla wspólnego celu.

Organizacja -def. encyklopedyczna

• Organizacja to celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą - by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia (dopasowanie, wspomaganie działań innych).

• Według Kotarbińskiego organizacja to „Takie współdziałanie części, które przyczynia się do powodzenia całości”.

Zarządzanie

• proces sterowania, a także podejmowania decyzji, rozumiany jako dokonywanie nielosowego wyboru sposobu rozwiązania określonego problemu.

Zarządzanie - def. encyklopedyczna

Od początku XX wieku, odkąd zarządzanie próbowano oprzeć na naukowych podstawach, aż do lat 60tych XX wieku zarządzanie pojmowane było jako sekwencja postępowania: planowanie, organizowanie, kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie, nazywane klasycznymi funkcjami zarządzania.

Zarządzanie - def. encyklopedyczna

• Klasyczne funkcje zarządzania wyróżnił pierwszy "klasyk" zarządzania Henri Fayol. Jednakże paradygmat zarządzania zmienił się od tego czasu radykalnie, więc warto powrócić do starszej, bardziej ogólnej definicji: „zarządzanie to sztuka bądź praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów”.

Podstawowefunkcje zarządzania

• planowanie

• organizowanie

• kierowanie

• koordynowanie

• motywowanie

• kontrola

Prawo podziału

Jeśli powtarzająca się praca jednostki lub zespołu zostanie podzielona tak, że każda czynność składowa wykonywana będzie seriami na określonym poziomie specjalizacji, to ogólny nakład pracy
i środków wytwórczych zmniejszy się.

Prawo koncentracji

Jeżeli kilka osób/elementów wykonujących czynności jednakowe (podobne) połączymy w jeden zespół wykonujący tę samą czynność i w tej samej ilości, to ogólny nakład pracy i środków wytwórczych zmniejszy się.

Prawowzrastającej produkcji

W miarę wzrostu wydajności koszt jednostkowy produktu zmniejsza się
i osiąga swą optymalną wielkość, poza którą dalszy nakład pracy i środków przestaje być ekonomiczny.

Prawo harmonii

Dokładność doboru zespołów wykonujących pracę podzieloną polega na maksymalnym wyrównaniu czasów działania, przy czym skuteczność całego procesu zależy od zespołu którego wydajność jest najmniejsza.

Reguła przekory

Jeśli układ znajdujący się w stanie równowagi zostanie poddany działaniu nowego czynnika zewnętrznego, to układ będzie dążył do zmniejszenia wpływu tego czynnika i osiągnięcia nowego stanu równowagi, zbliżonego do poprzedniego.

Przedmiot i zakres nauki organizacji i zarządzania

Przedmiotem nauki organizacji i zarządzania jest działalność zespołów ludzkich, a w szczególności ich funkcjonowanie w procesie pracy.

Badania obejmują:

• zachowania społeczne i indywidualne człowieka,

• kształtowanie jego środowiska materialnego,

• struktury i systemy społeczno-gospodarcze

Przedmiot i zakres nauki organizacji i zarządzania - systematyzacja

Klasyfikacja tematyczna:

I Problematyka związana z zakresem badań organizacyjnych w sferze produkcji,

II Problematyka związana z zakresem badań organizacyjnych w sferze zarządzania,

III Badania nad ogólnymi koncepcjami metodologicznymi.

Problematyka związana z zakresem badań organizacyjnych w sferze produkcji

• optymalizacja zadań ekonomicznych
  i produkcyjno-technicznych,

• przestrzenna organizowanie procesu pracy,

• komputeryzacja sterowania produkcją,

• sterowanie jakością wyrobów/usług,

• badania nad niezawodnością wyrobów/usług
  i układów techniczno-produkcyjnych,

• analiza wartości wyrobów/usług.

Problematyka związana z zakresem badań organizacyjnych w sferze zarządzania

• badania nad komunikacją grup społecznych,

• style zarządzania,

• decyzje kierownicze,

• proces informacyjny,

• układy informacyjno-decyzyjne procesu zarządzania,

• komputeryzacja zarządzania,

• projektowanie systemów zarządzania,

• analiza wartości systemów organizacyjnych.

Badania nad ogólnymi koncepcjami metodologicznymi

• ogólna teoria systemów i analiza systemowa,

• cybernetyczne koncepcje zarządzania,

• ogólne koncepcje diagnostyczne i prognostyczne,

• systematyka metod i technik organizatorskich,

• metodologia procesu zarządzania,

• metodologia projektowania,

• modelowanie,

• doskonalenie metod pomiaru i optymalizacji decyzji,

• systematyka ocen sprawności organizacyjnej.

Klasyfikacja szkół zarządzania wg kryterium metodologicznego

• szkoła klasyczna,

• szkoła stosunków międzyludzkich,

• szkoła badań operacyjnych,

• szkoła systemów społecznych,

• szkoła neoklasyczna,

• szkoła systemowa.

Szkoła klasyczna - zasady zarządzania

• podział pracy

• autorytet,

• dyscyplina,

• jedność rozkazodawstwa,

• jednolitość kierownictwa,

• podporządkowanie interesów osobistych interesom ogółu

• centralizacja,

• hierarchia,

• porządek,

• stałośc personelu,

• dobre obchodzenie się z ludźmi,

• inicjatywa,

• zgranie personelu.

Szkoła klasyczna - zasady wydajności

• zdrowy jasnookreślony cel,

• rozsądek,

• kompetentna rada,

• dyscyplina,

• sprawiedliwe postępowanie,

• dokładne sprawozdania,

• konsekwentne działanie w pracy,

• wzorce i normy,

• odpowiednie warunki pracy,

• wzorcowe sposoby działania,

• pisemne instrukcje,

• nagroda za wydajność.

Szkoła stosunków międzyludzkich - badania przez wywiady

• poświęć całą uwagę osobie, której słuchasz i daj jej to odczuć,

• nie mów lecz słuchaj,

• nigdy nie dyskutuj i nie dawaj rad,

• zwróć uwagę na to:

co dana osoba chce powiedzieć,

czego nie chce powiedzieć,

czego nie może powiedzieć bez pomocy,

• zastanów się czy dobrze zrozumiałeś wypowiedź.

Szkoła stosunków międzyludzkich-główne zasady

• badania powinny dotyczyć grup - nie jednostek,

• integracja opiera się bardziej na zaufaniu niż na autorytecie,

• w kierowaniu większą wagę należy przywiązywać do odpowiedzialności niż kontroli zewnętrznej.

Szkoła badań operacyjnych (matematyczna)

• formułowanie modeli matematycznych dla konkretnych przedsięwzięć,

• stosowanie algorytmów do wyznaczania rozwiązań optymalnych,

• teoria grafów, metody sieciowe

CPM, PERT.

Szkoła systemów społecznych

Fazy podejmowania decyzji:

• rozpoznanie,

• projektowanie,

• wybór,

• ocenianie.

Unikanie formułowania zasad ogólnych, opracowanie i stosowanie zasad szczegółowych, relatywnych do konkretnych sytuacji, zwłaszcza gospodarczych.

Szkoła neoklasyczna

Podejmowanie decyzji powinno być lokowane na szczeblu możliwie najniższym w połączeniu ze zbiorem wszystkich koniecznych i użytecznych informacji (spłaszczenie struktur organizacyjnych),
a więc:

Szkoła neoklasyczna - koncepcja motywacji

• udział pracowników w określaniu zadań,

• cel jasno określony i interesująca praca,

• obiektywny pomiar wyników pracy,

• wdrożenie środków pobudzających inicjatywę,

• promocja proporcjonalna do otrzymanego rezultatu,

• sankcje w przypadku niepowodzeń przy stosowaniu pewnej tolerancji (prawo do błędu).

Szkoła systemowa

Jest próbą syntezy wszystkich szkół poprzedzających:

• podejmowanie decyzji jako pierwszoplanowe (systemów społecznych)

• rozpatrywanie przedsiębiorstwa jako całości (neoklasyczna)

• ścisłość (badań operacyjnych).

Szkoła systemowa - strumienie opisujące przedsiębiorstwo

• rzeczowy, obrazujący przepływ materiałów, półfabrykatów i wyrobów gotowych,

• zamówienia,

• środki finansowe,

• personel,

• wyposażeniowo-energetyczny (powierzchnia, maszyny, energia),

• informacyjny - wskazujący na powiązania między pozostałymi i koordynujący działanie systemu.