Ratownictwo medyczne W 9.12.2005

Mnogie obrażenia ciała

• Urazy są najczęstszą przyczyną zgonu u ludzi młodych do 40 roku życia.

• Szanse pacjenta z mnogimi obrażeniami ciała wyznacza czas i bezbłędność decyzji i działań lekarskich w okresie „złotej godziny”.

Urazy mnogie - uszkodzone co najmniej dwa narządy w dwóch okolicach ciała, przy czym każdy z osobna wymaga hospitalizacji.

Urazy wielonarządowe- uszkodzone co najmniej dwa narządy w jednej okolicy ciała.

• W Polsce w wypadkach komunikacyjnych ginie 12 osób/100 wypadków. W UE w wypadkach ginie 3,5 osoby/100 wypadków.

• 70% okołourazowych zgonów do uniknięcia powodowanych jest błędem diagnostycznym lub leczniczym.

System leczenia mnogich obrażeń ciała:

• szpitalny oddział ratunkowy (Emergency Department)

• wielospecjalistyczny zespół ratunkowy (Trauma Team)

• zalecenia postępowania ratowniczego (ATLS)

Szpitalny oddział ratunkowy - sektory:

• Dyspozytor (łączność alarmowa)

• Zespoły wyjazdowe (działania przedszpitalne)

• Segregacja przyjęć (triage)

• Blok resuscytacji (sale reanimacyjno-zabiegowe)

• Intensywna terapia (ogólna, ostrych zatruć, ostra dializoterapia)

• Chirurgia (chirurgia ambulatoryjna, urazowa)

• Sala obserwacji i budzeń

• Diagnostyka (laboratoryjna, RTG-TK, USG, endoskopowa)

• Ambulatoria

Wielospecjalistyczny zespół ratunkowy - zadania:

• Rozpoznanie obrażeń bezpośrednio zagrażających życiu

• Resuscytacja i stabilizacja funkcji życiowych

• Określenie rodzaju i rozległości pozostałych obrażeń

• Przygotowanie do leczenia specjalistycznego (łącznie z transportem)

Wielospecjalistyczny zespół ratunkowy - skład:

• Kierownik zespołu (lekarz ratunkowy, anestezjolog, traumatolog)

• Anestezjolog (lekarz specjalista)

• Lekarz ratownik ( 1 lub 2,lekarz specjalista)

• Pielęgniarka ratunkowa (1 lub 2)

• Technik radiologii

Kierownik zespołu odpowiada za:

• Jakość i przebieg oceny wstępnej pacjenta

• Jakość i przebieg ocen wtórnych

• Koordynację działań zespołu

• Stan pacjenta w okresie przedszpitalnym i w szpitalnym oddziale ratunkowym

Anestezjolog odpowiada za:

• Drożność dróg oddechowych

• Wentylację

• Dostępy donaczyniowe

• Terapię płynową

• Terapię przeciwbólową

Lekarz ratownik odpowiada za:

• Ekspozycję pacjenta

• Drenaż klatki piersiowej

• Odbarczenie osierdzia

• Cewnikowanie pęcherza moczowego

• Unieruchamianie złamań

Pielęgniarka ratunkowa odpowiada za:

• Zdjęcie odzieży pacjenta

• Pomiary funkcji życiowych

• Monitorowanie

• Dokumentację danych

• Pomoc w działaniach lekarzy

• Pobieranie materiału do analiz

Technik radiologii odpowiada za:

• Zdjęcie kręgosłupa szyjnego

• Zdjęcie klatki piersiowej

• Zdjęcie miednicy

• Inne badania zależne od wskazań

ATLS (Advanced Trauma Life Support) Program szkoleniowy Amerykańskiego Towarzystwa Chirurgów w zakresie postępowania w MOC 1988r.

Etapy postępowania:

• Szybka ocena sytuacji

• Wstępna ocena kliniczna i resuscytacja

• Wtórna ocena kliniczna i leczenie wstępne

• Leczenie specjalistyczne

Szybka ocena sytuacji:

AMPLE

• Allergies

• Medications

• Past illness

• Last meal

• Events preceding accident

Wstępna ocena kliniczna i resuscytacja:

• Airway

• Breathing

• Circulation

• Dysfunction

• Exposition

Airway

• Ocena i przywrócenie drożności dróg oddechowych (z unieruchomieniem kręgosłupa szyjnego)

• Usunięcie ciał obcych z dróg oddechowych

• Rurka ustno-gardłowa

• Maska tlenowa

• Intubacja przez usta lub nos

• Konikotomia

• 100% tlen

• Szybka ocena szyi ( obrzęk, zastój żylny, przemieszczenie tchawicy

Breathing

• Szybka ocena oddechu własnego pacjenta (częstość, ruchomość i symetria klatki piersiowej, jakość szmerów)

• Wspomaganie oddechu

• Oddech kontrolowany

• Punkcja, drenaż opłucnowy

• Opatrzenie otwartych ran klatki piersiowej

• Monitorowanie (Sa02, ETC02)

Circulation

• Szybka ocena stanu krążenia (zabarwienie powłok, mikrokrążenie, tętno: promieniowe, udowe, szyjne, ciśnienie tętnicze)

• CPR

• Tamowanie krwawień

• Resuscytacja płynowa (dwa duże wkłucia w czasie do 2 min.- ogrzane infuzje i.v. krystaloidów [do 2 l] i koloidów [do 2l]

• Spodnie przeciwwstrząsowe

• Monitorowanie EKG,OCŻ, NIBP

• Analiza krwi(grupa krwi, próba krzyżowa, morfologia, Hb, Ht, mocznik, elektrolity, gazometria)

Dysfunction (ocena centralnego układu nerwowego)

• Szybka ocena neurologiczna (kontakt, źrenice, ruchomość kończyn, odruch Babińskiego)

• Ocena wg skali Glasgow (GCS)

• Unieruchomienie na materacu próżniowym

• Unieruchomienie złamań

Exposition (przygotowanie do następnego etapu)

• Pełna ekspozycja pacjenta (delikatne rozcięcie i zdjęcie odzieży)

• Ochrona przed wychłodzeniem (ciepłe pomieszczenie, okrycie, aluminiowa folia ochronna)

Wtórna ocena kliniczna i leczenie wstępne:

• Ponowne, szczegółowe: A→ B → C → D

• Obowiązkowe badania radiologiczne:

• zdjęcie AP klatki piersiowej

• zdjęcie kręgosłupa szyjnego (C1-Th1)

• zdjęcie miednicy

• inne wg wskazań (TK głowy, TK kręgosłupa, arteriografia ...)

• Pełne szczegółowe badanie fizykalne

Głowa

• Sklepienie czaszki: rany, krwiaki, wgłobienia, obrzęki

• Podstawa czaszki: krwiak okularowy, otorrhoe, rhinorrhoe, objaw Battle'a

• Oczy, oczodół: ruchomość, odruchy, podbiegnięcia krwawe, rozerwania, penetracje

• Twarzoczaszka: symetria, uzębienie, kości szczęki i żuchwy

• Szyja: obrzęki, krwiaki, rany, napięcie mięśni, ruchomość, bolesność

---