Rozdział: Poznanie, kultura i język

• Zachowanie nauczyciela odgrywa ważną rolę w radzeniu sobie z różnorodnością uczniów w klasie. Nauczyciele często mają różne postawy wobec możliwości szkolnych i przyszłych osiągnięć uczniów należących do różnych grup rasowych i kulturowych, czasem bardziej negatywne w stosunku do uczniów z grup mniejszościowych niż do białych uczniów z klasy średniej (Nieto, 1992).

• W dodatku, jak wykazały badania, częściej chwalą i obdarzają większą uwagą białych uczniów niż tych, którzy pochodzą z odmiennych rasowo i kulturowo środowisk (Baron, Tom i Cooper, 1985)

• Kultura wywiera ogromny wpływ na to, jak myślimy, i na procesy językowe, za pomocą których porozumiewamy się między sobą.

• Rozumienie roli kultury i języka w poznaniu jest teraz dla wychowawców ważniejsze niż kiedykolwiek, ponieważ do naszych szkół wchodzą dzieci z coraz bardziej zróżnicowanych kulturowo środowisk i wzrasta liczba uczniów, w których domach nie mówi się po angielsku.

Zadania Szkoły

• Wskutek współczesnej migracji pojawiają się różnorodne środowiska, języki i kultury, w tym wiele nowych dla naszego kraju. Uczniowie-imigranci przychodzą do szkół ze swoimi niepowtarzalnymi doświadczeniami i zróżnicowanymi zdolnościami, co stawia przed nauczycielami nowego rodzaju zadania. Korzenie językowe wielu nowych imigrantów są odmienne, ich religie nie wywodzą się z tradycji chrześcijańskiej, a rodzice mają inne systemy wartości niż główny trzon społeczeństwa. (Kellogg, 1988).

• Nauczyciele powinni pamiętać, że wielu uczniów-imigrantów może nie rozumieć, że obowiązują dzieci w klasie i szkole pewne reguły i procedury. Otwieranie swojej szafki, ustawianie się w szeregu przed pójściem na obiad, obce potrawy, przechodzenie z klasy do klasy, gdy dzwoni dzwonek, uczestniczenie w grach na boisku szkolnym- wszystko to może stanowić nowe doświadczenie. Często uczniowie ci przychodzą do szkoły sami, przestraszeni i sfrustrowani.

Kultura a inteligencja
Jak różne teorie inteligencji widzą rolę doświadczeń kulturowych?

• Perspektywa psychometryczna

-> koncentruje się na różnicach poznawczych traktowanych jako mierzenie właściwości procesów umysłowych.

• Perspektywa piagetowska

• Podejście związane z teorią przetwarzania informacji

• Perspektywa społeczno-kulturowa

Zróżnicowanie osiągnięć szkolnych

Wielu uczniów należących do mniejszości grup etnicznych nie radzi sobie dobrze w szkole. Nauczyciele powinni poddać analizie swoje własne przekonania na temat przyczyn tego stanu rzeczy. Pomocne może okazać się porównanie tych przekonań z wyjaśnieniami, jakich dostarczają badacze zajmujący się naukami społecznymi.

• Wyjaśnienia wskazujące na deficyty

Zakładają, że przyczyną niskich osiągnięć szkolnych uczniów jest to, że są oni pod pewnym względem gorsi od innych. Mogą być mniej inteligentni, słabiej motywowani lub mieć specyficzne trudności w uczeniu się. Takie modele wyjaśnień opierają się na założeniu, że to raczej w jednostce jest cos złego aniżeli w jej otoczeniu szkolnym.

Antropologowie nie zgadzają się z tym, by jakąkolwiek grupę można było uważać za wyższą lub niższą kulturowo. Dowodzą oni, że każda kultura przystosowuje się do środowiska, w jakim się znajduje, i nabiera takich cech, jakie są niezbędne do przetrwania.

• Niskie oczekiwanie sukcesu

Błędne ocenianie przez nauczyciela zdolności szkolnych poszczególnych uczniów czy pewnych grup kulturowych może prowadzić do zaniżenia oczekiwań sukcesu.

Gdy nauczyciele mają małe oczekiwania wobec uczniów, istnieje niebezpieczeństwo, że oczekiwania te staną się samospełniającymi się proroctwami, ponieważ nauczyciele mogą nieświadomie zmieniać swoje zachowania i w różny sposób odnosić się do różnych grup uczniów. Ten efekt oczekiwań może być dostrzegalny przez uczniów, którzy z kolei mogą dostosowywać do tych oczekiwań własne aspiracje.

• Wyjaśnienia wskazujące na różnice

Niektóre mniejszości etniczne nie radzą sobie w szkole ze względu na brak dopasowania czy niezgodność między kulturą domu a kultura szkoły. Tak, więc, gdy modele deficytów wskazują na nieprawidłowości, braki i niższości pewnych kultur (co oznacza przyjmowanie postawy wartościującej), modele różnic przyjmują, że mniejszości etniczne jedynie różnią się od dominującej kultury. Umiejętności, które są przydatne w jednej kulturze, mogą jej członkom nie służyć równie dobrze, gdy znajdują się oni w innej kulturze. Zgodnie z tym stanowiskiem kultura szkoły jest dużo bardziej zgodna z wartościami kulturowymi białej, angloamerykańskiej klasy średniej niż z innymi, co może pomóc w wyjaśnieniu, dlaczego niektóre dzieci są w szkole lepsze od innych.

• Interakcja w klasie

Procesy językowe zachodzące w klasie szkolnej mogą różnić się od sposobu rozmawiania, z jakimi stykają się dzieci z różnych środowisk kulturowych.

• Interakcja niewerbalna

Niezrozumienie różnic kulturowych może wpłynąć na jakość interakcji między nauczycielem a uczniem.

Nauczanie w klasach odmiennych kulturowo

• Dopiero niedawno zwrócono wyraźną uwagę na rolę kultury w uczeniu się i poznaniu. W odniesieniu do kwestii doskonalenia kształcenia uczniów odmiennych kulturowo dominują dwa różne punkty widzenia:

~~> Programy nauczania należy dostosować do właściwości poszczególnych grup (hipoteza zgodności kulturowej)

~~> Programy nauczania powinny opierać się na ogólnych, uniwersalnych zasadach uczenia się i nauczania, odnoszących się do wszystkich uczniów (hipoteza uniwersalistyczna)

Realizowane w klasie zasady zgodności kulturowej
Jakie modyfikacje może wprowadzić nauczyciel w klasie, by pomóc uczniom odmiennym kulturowo?

• Są dane pokazujące, że gdy wprowadza się w szkołach i klasach zmiany dostosowujące warunki do kulturowych doświadczeń uczniów, ich osiągnięcia szkolne wzrastają. Przykładem wpływu modyfikacji dokonanych w klasie może być program pod nazwą Kamehameha Early Education Program (KEEP), mający na celu rozwój umiejętności językowych dzieci hawajskich w młodszych klasach szkoły. Tharp (1989) wyjaśnia, jak w programie tym spowodowano, że klasa stała się bardziej zgodna z kulturą dzieci hawajskich; modyfikacje wiązały się z czterema dziedzinami:

1)Organizacją społeczną

2) Socjolingwistyką

3) Poznaniem

4) Motywacją

Organizacja społeczna

• Nauczyciele mieli trudność w utrzymywaniu uwagi dzieci hawajskich przy tradycyjnej strukturze pracy w klasie, gdzie uczniom poleca się pracować indywidualnie. Ponieważ dzieci hawajskie zaczynają naukę odpowiedzialności społecznej od opiekowania się młodszym rodzeństwem, są przyzwyczajone raczej do współpracy i pomagania innym, aniżeli do pracy indywidualnej i współzawodnictwa.

Socjolingwistyka

• Zamiast koncentrowanie się na fonetyce i nauczaniu czytania metodą rozpoznawania liter i reprezentowanych przez nie dźwięków (podejście analityczne) w programie KEEP skupiono się na omawianiu całości tekstu i jego ogólnego tematu (podejście holistyczne). Uczniowie zaczynali od czytania po cichu małych fragmentów każdego opowiadania, po czym omawiali znaczenie opisanych w nich wydarzeń i wiązali je z własnymi doświadczeniami życiowymi. Na końcu łączyli mniejsze fragmenty razem i omawiali ogólny sens opowiadania. Umiejętności rozpoznawania słów nie uczono oddzielnie, ale zawsze przedstawiano je w kontekście zdań, koncentrując się na znaczeniu, a nie na stronie dźwiękowej (Vogt, Jordan i Tharp, 1987)

Poznanie

• Ważnym zjawiskiem językowym w klasie jest czas czekania, czyli przerwa w interakcji. Jeden rodzaj tego czasu to czas, jaki czeka się na odpowiedź ucznia na pytanie, drugi rodzaj- to czas, jaki mija od odpowiedzi ucznia, zanim odezwie się nauczyciel (Rowe, 1974). Wygląda na to, że uczniowie pochodzący z różnych kultur mają różne preferencje w tym zakresie.

Motywacja

• Badacze stwierdzili, że liczne techniki oparte na rywalizacji stosowane do motywowania uczniów nie są efektywne w odniesieniu do dzieci hawajskich. Bardziej angażowały się one w prace szkolną, gdy nauczyciele stosowali zbiorowe (a nie indywidualne) pochwały i zachęty. Szkoląc nauczycieli uczestniczących w programie KEEP, zwracano uwagę na to, by byli oni zarazem ciepli i stanowczy. By być akceptowanymi przez grupę rówieśniczą, dzieci hawajskie muszą przejawiać serdeczność, ale także dowodzić swojej siły. Takie same kryteria stosują, oceniając nauczycieli.

Kwestie związane z językiem

• NAUCZANIE DWUJĘZYCZNE

Ważny temat dyskusji pedagogów stanowi kwestia, jak najlepiej nauczać uczniów, którzy nie mówią po angielsku: Czy robić to w ich rodzimym języku? Czy skłaniać ich do mówienia po angielsku? Czy też powinni korzystać z nauczania dwujęzycznego

• Nie ma dowodów przemawiających za tym, że nauczanie dwujęzyczne przeszkadza w nabywaniu sprawności językowej lub myśleniu w którymkolwiek języku.

• Krashen sądzi, że klucz do nauki języka stanowi raczej dostarczanie uczniom zrozumiałych bodźców językowych aniżeli formalne nauczanie reguł gramatycznych.

• Optymalna stymulacja językowa powinna być bliska aktualnemu poziomowi rozwoju ucznia, ale nieco poza ten poziom wykraczać, zawierając pojęcia i struktury jeszcze przez ucznia nie opanowane.

• Wg Krashena, gramatykę języka łatwiej jest opanować, samemu mówiąc oraz słuchając poprawnych form aniżeli ucząc się reguł.

• Niektórzy lingwiści sądzą, że jeśli nauczyciel we wczesnych stadiach opanowywania języka przez uczniów kładzie większy nacisk na poprawność niż na płynność, osiągają oni małą sprawność językową.

• Krashen uważa, że w procesie nabywania mowy niewielką rolę pełnią wypowiedzi ucznia, ważniejsze bowiem jest rozumienie.

• Niektórzy lingwiści krytykują Krashena za niedocenianie znaczenia, jakie ma formalne nauczanie reguł językowych.

• Nie ma dowodów na to, że jakiś jeden dialekt czy język jest lepszy od innego.

---