Wykład V Rynki zorganizowane

• Pojęcie rynku międzynarodowego

• Rynek międzynarodowy to ogół warunków i form organizacyjnych umożliwiających kupno i sprzedaż produktów, usług, czynników produkcji i aktywów finansowych, oferowanych przez podmioty pochodzące z różnych krajów.

• Rynek światowy

• Rynek światowy to suma powiązań pomiędzy dostawcami a odbiorcami funkcjonującymi na wszystkich rodzajach rynków (towarów i usług)

• Znajomość rynku światowego jest możliwa jeżeli będziemy badać sytuację na określonych jego segmentach, a zatem musimy dokonać podziału rynku światowego wg kryteriów.

• Przedmiot transakcji

• Rynek towarowy (wartość eksportu światowego 12490 mld. W roku 2009)

• Rynek surowców (19,5% światowego eksportu towarów)

• Rynek towarów przemysłowych (69,8% światowego eksportu towarów)

• Rynek towarów rolno-spożywczych (8% ŚET)

• RYNEK SUROWCÓW

• Rynek surowców energetycznych (15% ŚET)

• Rynek metali żelaznych

• Rynek metali nieżelaznych

• Rynek innych surowców

• Najistotniejsze dla gospodarki światowej są zmiany zachodzące w rynku surowców energetycznych. Na rynku metali ważniejszym rynkiem jest obecnie rynek metali nieżelaznych

• RYNEK TOWARÓW PRZEMYSŁOWYCH

• Rynek produktów motoryzacyjnych (8,7% ŚET)

• Rynek wyrobów przemysłu elektronicznego i komputerowego - najdynamiczniej rozwijający się rynek od połowy lat 80 (11,1%)

• Rynek wyrobów przemysłu chemicznego (10,9%)

• Rynek tekstyliów i odzieży charakteryzuje się niską dynamiką wzrostu (4,2%)

• Rynek produktów z żelaza i stali w latach 2000-2008 charakteryzował się bardzo wysoką dynamiką spowodowaną wysokim popytem w Chinach (udział 3,5%)

• RYNEK TOWARÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH

• Rynek zbóż

• Rynek mięsa

• Rynek wyrobów mleczarskich

• RYNEK USŁUG

• (Wartość światowego eksportu w roku 2009 - 3350 mld. $)

• Rynek usług transportowych, transport (22,8% światowego eksportu usług)

• Rynek usług nowoczesnych (np. menedżerskie, finansowe), (51,2% światowego eksportu usług)

• Rynek usług turystycznych (26%)

• Zakres przestrzenny

• Ze względu na zakres przestrzenny rynku możemy wyróżnić następujące rynki w znaczący sposób wpływające na rynek światowy.

• Rynki o charakterze ponadregionalnym

• Rynek triasowy (USA, UE-27, Japonia) - udział w światowym eksporcie towarów w roku 2009 - 51,2%

• APEC - w 2009 - 45%

• Rynki regionalne (kontynentalne)

• Europa (największy udział w eksporcie światowym 5016 mld. $ w roku 2009 co stanowiło 41,2% eksportu światowego)

• Azja (najdynamiczniej rozwijający się rynek (wartość eksportu 3888 mld. $ - 29,4% eksportu światowego)

• Ameryka Północna (1602 mld $ - 13,2%)

• Ameryka Południowa (459 mld$ - 3,8%)

• Afryka (384 mld. $ - 3,2%)

• Rynki subregionalne

• UE (4588 mld. $ - 37,7%)

• Rynek USA (1056 mld. $ - 13,2%)

• ASEAN (814 mld. $ - 6,5%)

• Mercosur (217 mld. $ - 1,7%)

• Rynki krajowe

• Klasyfikacja w 2009 r. wg wielkości eksportu (mówił, że jest na stronce tabelka)

• Chiny 1202 mld. - 9,6%

• Niemcy 1126 mld. - $ 9%

• USA 1056 mld $ - 8,5%

• Ze względu na zasady funkcjonowania rynku światowego dzieli się go na:

• Rynek wolny

• Rynki zorganizowane

• Większość transakcji handlowych zawierana jest na tzw. Rynku wolnym.

• RYNEK WOLNY

• Pojęcie rynek wolny odnosi się do transakcji zawieranych pomiędzy stronami na podstawie kontraktów

• Strony określają warunki transakcji

• Rynek wolny nie posiada formy zinstytucjonalizowanej i nie charakteryzuje go żaden regulamin funkcjonowania

• Pojęcie rynek wolny jest znacznie uproszczone, niesprecyzowane, ponieważ w ścisłym znaczeniu tego słowa wolny rynek nie istnieje

• Rynek wolny utożsamiany jest z działaniem mechanizmu rynkowego

• W rzeczywistości stanowi on podstawę funkcjonowania ale wiele czynników ma wpływ na jego funkcjonowanie

• Wśród zasadniczych czynników wpływających na funkcjonowanie rynków wolnych możemy wymienić:

• Prawo międzynarodowe

• Międzynarodowe układy handlowe o charakterze multilateralnym i bilateralnym

• Korporacje międzynarodowe

• Polityka handlowa krajów o największym udziale w rynku światowym

• Aktualny układ sił gospodarczych

• Działalność organizacji międzynarodowych

• RYNKI ZORGANIZOWANE

• Funkcjonują w formie instytucji, transakcje handlowe odbywają się w określonym miejscu, czasie i wg z góry ustanowionych reguł.

• Do najważniejszych form międzynarodowych rynków zorganizowanych możemy zaliczyć:

• Targi

• Giełdy (ok. 10% wszystkich transakcji handlowych na świecie z czego 7% stanowią transakcje rzeczywiste, a 3% terminowe)

• Aukcje

• Rynki częściowo zorganizowane (ułomne) czyli nie mające w pełni cech rynku zorganizowanego, np. wystawy

• Targi

• To najstarsza forma międzynarodowego rynku zorganizowanego, która miała duże znaczenie w handlu już w starożytności

• Funkcjonowały w rozwiniętych częściach świata starożytnego (Chiny, Grecja, Rzym)

• We wczesnej gospodarce targi SA charakterystyczne dla gospodarki europejskiej

• Znaczenie targów zwiększyło się wraz ze wzrostem znaczenia handlu jako czynnika rozwoju gospodarczego. Od XIX wieku krajem, w którym targi miały szczególne znaczenie jest Francja. Pod koniec XIX wieku targi funkcjonowały jako instytucje wielobranżowe

• Po II wojnie światowej nabrały one charakteru jednobranżowego i można wymienić wiele dziedzin, w których mają znaczenie prestiżowe. Obecność na nich określa pozycję firmy

• Funkcje targów

• Informacyjna - dostarczają informacji dla zainteresowanych odbiorców

• Kreatora rynku - imprezy stymulujące popyt (zawieranie transakcji)

• Ułatwiają transfer technologii

• Jest kilka krajów (Francja, Szwajcaria, Niemcy, Włochy, Holandia, Belgia)

• I miast (Paryż, Mediolan, Monachium, Lipsk) o dużym znaczeniu dla targów

• Giełdy

• giełdy możemy zdefiniować jako miejsce spotkań kupców zamierzających zawrzeć transakcje kupna-sprzedaży towarów masowych, ujednoliconych pod względem jakości

• funkcjonują głównie na rynku surowców i artykułów pochodzenia rolniczego

• do najważniejszych giełd światowych możemy zaliczyć:

• giełdy metali nieżelaznych (Londyn, Nowy Jork, Tokio)

• giełdy zbożowe (Chicago, Winnipeg, Rotterdam)

• giełdy cukru (Nowy Jork, Londyn, Paryż)

• giełdy surowców oleistych (Londyn, Rotterdam)

• giełdy skór (Chicago, Liverpool)

• najstarsza i pierwsza na świecie giełda powstała w Antwerpii (1531). Kolejne giełdy zlokalizowano w Londynie (1566), Paryżu (1724), Berlinie (1740), Wiedniu (1771), Nowym Jorku (1792) i w Warszawie (1817)

• giełdy to specjalność USA. Dwie największe giełdy znajdują się w Chicago (surowce pochodzenia rolniczego Chicago Bard of Trade 1848, Chicago Mercantile Exchange 1884 - zwierzęta, mięso, drewno). Na tych dwóch giełdach zawieranych jest ponad 80% terminowych transakcji w USA

• Giełdy charakteryzują się pewnymi specyficznymi cechami odróżniającymi je od innych rynków zorganizowanych. Najważniejsze z nich to:

• Koncentracja popytu i podaży

• Standaryzacja towarów i procedur handlowych

• Zmienność przedmiotu transakcji

• Samoregulujący się charakter obrotów

• Towar giełdowy musi być:

• Jednorodny

• Nadający się standaryzacji

• Trwały (nie może się łatwo psuć)

• Podaż i popyt na towar muszą być masowe

• Musi występować przewaga podaży towaru nad popytem w długim okresie

• Wielkość podaży i popytu musi być niepewna

• Rodzaje transakcji giełdowych:

• Rzeczywiste (bieżące)

• Charakteryzują się tym, że zgodnie z ceną dokonuje się płatności i towar dostarczany jest odbiorcy. Transakcje zawierane są w celach zaopatrzeniowych. Stanowią one obecnie niewielki odsetek zawieranych transakcji - ok. 10%

• Terminowe

• Posiadają podstawowe znaczenie. są transakcjami nierzeczywistymi - nie towarzyszy im ruch towarów od odbiorcy. Nabywca nabywa towar z ceną dnia i w terminie na jaki opiewa transakcja, ale towar pozostaje w magazynie. Zawierane SA z powodu przekonania, że ceny danego dnia są korzystne. Istnieje podstawa by stwierdzić, że ceny giełdowe stanowią podstawy cen światowych. Transakcje zawierane ś na rynkach wolnych wzorowane są na cenach giełdowych

• Aukcje

• Aukcje możemy podzielić na

• Regularne - organizowane przez zrzeszenia kupieckie bądź specjalne przedsiębiorstwa aukcyjne

• Nieregularne - organizowane wówczas gdy zachodzi potrzeba upłynnienia towarów, które nie zostały sprzedane w poprzednim czasie lub przy likwidacji

• Sprzedaż na aukcjach odbywa się w formie przetargu.

• Z ważnych aukcji należy wymienić:

• Aukcje wełny w Australii i Nowej Zelandii

• Aukcje kauczuku w Singapurze

• Aukcje herbaty w Kalkucie

• Aukcje skór zwierząt futerkowych w Kopenhadze i Sanki Petersburgu

---