Wykład 2. Pedagogika jako nauka pogranicza; ewolucja wiedzy o wychowaniu

1. Istota pogranicza nauk/nauk pogranicza, źródła problemów badawczych i sposobów ich rozstrzygania

2. Nowożytna pedagogika: od pedagogii dziecka do agogiki

3. Przemiany pedagogiki: od spekulatywności poprzez scjentyzm do interpretatywności

4. Trzy pedagogiki B. Suchodolskiego

5. Orientacje temporalne w pedagogice ogólnej

Ad.1. Istota pogranicza nauk/nauk pogranicza

a) złożoność rzeczywistości wychowawczej, pola pedagogicznej refleksji i praxis (źródła problemów badawczych)

· edukacja

· doradztwo

· opieka

· pomoc/terapia,

 ...

b) kryteria klasyfikacji nauk:

 ze względu na przedmiot: przyrodnicze, społeczne, techniczne (gdzie umieścić pedagogikę w kontekście warunków współczesnego świata?)

• ze względu na metodę: badania analityczno-syntetyczne, eksperymentalne (gdzie umieścić pedagogikę w kontekście stosowanych metod badawczych?) - sposoby rozstrzygania problemów badawczych

Pedagogika w systemie nauk

Człowiek: istota biopsychoduchowa

Ad. 2. Nowożytna pedagogika: od pedagogii dziecka do agogiki

a) poszerzanie wpływów wychowawczych

• J.J. Rousseau: Emil i Zofia, wskazania wychowawcze (pajdocentryzm)

• H. Pestalozzi: wychowanie dziecka w rodzinie (pajdocentryzm)

• E. Key: miłość i wychowanie dziecka (pajdocentryzm)

• „wynalezienie młodości” (lata 50. XX wieku, juwentologia - Mahler 1983)

• rewolucje baby boomersów - wydłużanie aktywności życiowej i zawodowej (andragogika)

b) poszerzanie oferty wsparcia: od opieki i wychowania, poprzez kształcenie po doradztwo i terapię

Ad. 3. Przemiany pedagogiki: od spekulatywności poprzez scjentyzm do interpretatywności

1. pedagogika spekulatywna: postępowanie według wskazań filozofów, dogmatyzm, „opisywanie tego co widać”,

2. scjentyzm: stosowanie podejścia specyficznego dla nauk przyrodniczych, eksperymentowanie,

3. pedagogika rozumiejąca (interpretatywna), podejście humanistyczno-społeczne.

Ad. 4. Trzy pedagogiki wg B. Suchodolskiego

1. I - pedagogika adaptacyjna (posłuszeństwo)

2. II - pedagogika progresywistyczna (prawa człowieka i prawa dziecka)

3. III - pedagogika humanistyczna (dialog, negocjacje)

Ad. 5. Orientacje temporalne w pedagogice ogólnej

1. orientacja przeszłościowa - zachować dla potomności, ocalić od zapomnienia, pielęgnować tradycję, odtwarzać idee i wzory historyczne; widzenia przeszłości przez okulary współczesne vs dosłowne widzenie przeszłości (przez pryzmat tęsknoty) - praktykowanie edukacji w kolorze sepii

2. orientacja prezentystyczna - skupienie na aktualnych opisach i projektach zmian, argumentowanie wyborów idei i praktyk bieżącą kondycją rzeczywistości, w której odbywa się edukacja, aktualizowanie treści i form organizacji procesów edukacyjnych i społecznych (kształcenia, wychowania, doradztwa, opieki, terapii,...), uwzględnianie aktualnych odkryć nauk o człowieku i warunkach jego rozwoju,

3. orientacja przyszłościowa - skupienie na projektach antycypacyjnych wywodzonych z szerokich analiz przemian w poszczególnych dziedzinach życia, nauki, współudział w tworzeniu nauk o człowieku i warunkach jego rozwoju

Prof. Maria Czerepaniak-Walczak

[e-mail]

Pedagogika ogólna

Notka: „Cokolwiek jednak o tym wszystkim myślimy, musimy przyznać, że dzieje się coś interesującego.

A edukacja, czy tego chce, czy nie, tkwi w samym centrum tych przemian”.

Poszerza się bowiem spektrum zjawisk, które są środkami i ośrodkami, czynnikami i konsekwencjami wychowania. Powiększa się „wielość światów”, w których żyje człowiek.

1) B. Neville: Edukacja w „epoce Hermesa”, w: J. Danielewska (red): Wspólnota pedagogicznego niepokoju, WUJ, Kraków 2008, s. 11

KRYMINOLOGIA

Notka: W 1992 roku Tom Caudel wprowadził do języka nauki wyrażenie „rzeczywistość poszerzona” (augmented reality)

NEUROBIOLOGIA

EKONOMIA

KOGNITYWISTYKA

MEDYCYNA

POLITOLOGIA

PEDAGOGIKA

RELIGIOZNAWSTWO

FILOZOFIA

PRAWO

PSYCHOLOGIA

HISTORIA

SOCJOLOGIA

GENETYKA

CYBERNETYKA

ANTROPOLOGIA

Notka: „Na ogół korzystamy z czasu w sposób nieomal automatyczny, planując nasze godziny czy dni zaznaczając jedynie istotne wydarzenia życiowe (...). Czas to woda, która popycha strumień naszej świadomości. Ale mimo że zajmuje w naszym życiu tak centralną pozycję, rzadko zastanawiamy się nad sposobami, w jakie wyznacza granice oraz nadaje naszemu życiu kierunek i głębię. Dla wielu z nas czas, w którym jesteśmy zanurzeni, jest raczej mętny niż przejrzysty, uniemożliwiając nam w ten sposób zerknięcie w górę lub w dół strumienia”

Ph. Zimbardo, J. Boyd: Paradoks czasu, PWN, Warszawa 2009, s. 16

---