Nadobna Paskwalina Samuel ze Skrzypny Twardowski
Utwór rozpoczyna się dedykacją: „Jaśnie Wielmożny Jego Mości Panu Krzysztofowi ze Bnina Opalińskiemu Wojewodzie Poznańskiemu Staroście”.
Punkt I
Rzecz dzieje się w Hiszpanii w mieście Lizbona, zmarł król Sebastian w Portugalii rządził Karol V i syn Filip. Wenus przywędrowawszy z Cypru osiadła w pięknym kraju, zbudowała sobie pałac. Miała swoich sług i wartę. Pałac w szachownicę, marmur ułożony z alabastru czarny, błyszczący złotem, wszystko błyszczące miedzią koryntjacką, w środku znajdowały się obrazy bohaterów i bogów: Herkulesa, Tezeusza, Jowisza, Ledy, Saturna, Marsa z Wenerą, Wulkana, który im świeci, Sylenusa, Enomansza, Pazafai. Nikt nie ma tam wstępu oprócz jej syna Kupida. Na bramie znajdują się dwie nimfy ze złota ukazując napis: „tu nowa dziś cytera cytryjskiej Wenery”.
Miała też swój pałac przeciwny Wenerze Paskwalina - białogłowa piękność. Paskwalina była najpiekniąjszą istotą, a pod jej pałac przebywało mnóstwo mężczyzn aby ją zobaczyć. W swoim pałacu miała pokój podobny do Gdańskiej Laterny (latarni). Rano gdy się ubierała specjalnie otwierała okno żeby mogli ją podziwiać z dołu z rynku inni. Nasłuchiwała również bo wiedziała, że się o niej plotkuje. Odezwał się wtedy jeden z przechodniów wychwalając ją i porównując nawet do Wenery.
Stella - jej służąca bo się, że Paskwalinę dojdzie gniew Wenus. Podaje jako przykład opowieść o Mirrze, która została rozkochana we własnym ojcu. Wenus jest i tak zła na matkę Paskwaliny, Androniję, gdyż ta czciła bardziej od Wenus Minewrę.
Polizman - brat Paskwaliny.
Paskwalina urodziła się we Włoszech w Rzymie, ojciec to Waleryjo (Walery). Stella opowiadała historię o tym jak matka nie mogła zajść w ciąże, ale dzięki modłom w końcu się udało. Raz poprosiła męża o przeczytanie czegoś przed snem - była to Iliada Homera. Opowieść o tym jak Parys wręczył jabłko Wenerze jako tej najpiękniejszej. Matka P. uważała, że to Minewra - uczona powinna je dostać, Gdy zasnęła objawiła się jej zła Wenus i powiedziała, że umrze i naśle na jej dzieci same kłopoty i ciepienia. Zaraz potem ukazała się Minewra, która uspokoiła kobietę, mimo, że matka P. straci zdrowie, jej dzieci będą bezpieczne pod opieką Minewry. Stało się tak jak powiedziała Wenus, matka umarła, zaraz potem z bólu straty zmarł ojciec.
Flaminijo - stryj, opiekował się dziećmi. Syna posłał do Padwy a P do klasztoru Westy (bogini).
Wenus zazdrosna o drugą pięknąi podziwianąkobietę prosi Kupida aby przygotował dwie strzały, jedną ugodził P. a drugą Olivera. Obok Paskwaliny mieszkała także piękna Kornelia, do której często przychodził Oliwer, jednak Kupido wycelował jedną strzałę właśnie w Olivera a drugą w P. Tak więc gdy nie mogła przestać myśleć o nim, postanowiła napisać do niego list.
Eufrozyna doniosła Oliverowi list. Oliwer odpisuje, że kocha Kornelie i to jej obiecywał wierność. Paskwalina rozpacza i służące upajają ją wódką.
Stella radzi P. aby zapomniała o miłości, udała się do kościoła Minewry i wieszczki Felicji, która daje radę dotyczącą Olivera. P. wzięła Eufrozynę i przybywszy zobaczyła Felicje oraz dwie nimfy Doryda i Cyntyja. Felicja Wysłuchawszy P. mówi jej, że była ona prózna bo chciała się[podawać wszystkim i nie dziękowała bogom za swoje piękna choć została na ich podoczne strworzona. Felicja każe jej wziąć swój kamień znak Minewry na szyje przeciw napaściom. Każe jej iść do okropnych ziem zamieszkałych przez cyklopów. Kiedy uda jej się przebyć te ziemie trafi na krainę cudowną która nadaje rozkosz dzięki bogini Tetydy, która czyści sumienia i myśli. Gdy P. będzie się kąpać w rzece, musi zdjąc kamień lecz zaraz po kąpieli ma go ubrać z powrotem. Nie może uleć pokusie pięknych i przyjemnych rzeczy. Gdy wyjdzie z łąki, ma się udać do Junony - bogini. Ta udzieli jej całej pomocy. P. weselsza wróciła do domu.
Punkt II
P. pozostawiwszy rządy Stelli w pałacu, wyruszyła w drogę, zrzuciła z siebie bransoletki, pióropusze, naszyjniki, wstążki francuskie oraz peruki. Włożyła na siebie Włosienicę, torbę z sucharami, wzięła małą butelkę z wodą i różaniec. Podczas wędrówki gdy zastała ją noc, była już na ziemiach groźnych, Chciała nocować na pustyni, lecz ujrzała chatkę. Gospodarz pozwolił jej nocować w klitce razem z Symplegadą. Słychać było wrzaski Cyklopa, który chce dopaść Symplegadę. (Cyklop zabija i pożera ofiary w swej jaskini. Gospodarz jest ubogim rybakiem, który musi wykarmić żonę i dzieci i nie boi się już cyklopów (bo tam mieszka ofcourse). P. prosi aby gospodarz gdy nastanie świt wyprowadził ją z tych bagien. Dalej wędrując napotyka dwóch pasterzy z kochankami i ich psami, których P. się boi. Lecz Danteo (pasterz) mówi aby się ona nie bała. Chcę ją ugościć. Firmijo - drugi pasterz. Pasterzy pytają co taka piękna istota tu robi a P. opowiada im całą swoją historię. Pasterze dziwią się , że przybyła ona do takiego miejsca potem mówią, że gdyby nie tajemniczy młodzieniec z łukiem i strzałami, który ich broni, to już dawno by nie żyli. Z nienacka napada ich lampart, ale Danteo popisując się przed P. trafia go i zabija. P nocuje u pasterzy a na drugi dzień Firnijo odprowadza ją kawałek. Gdy sama już wędruje, pod pięknym drzewem atakuje ją lew, lecz z pomocą przybywa tajemniczy młodzieniec i zabija lwa. Zaprasza ją do siebie aby opowiedzieć jej własną historię (mieszkanie pod lipą ozdobną). Mężczyzna jest bogiem Apollo w ludzkiej postaci, gdyż kiedyś udało mu się zabić najgroźniejszego smoka (wcześniej przez 9 lat pilnował owiec u króla Admeta) wbijając mu strzałę w serce. Chłopak tak bardzo był dumny z siebie, że wracając z wyprawy wywyższał się ponad Kupida i naśmiewał się. Dowiedziała się o tym Wenera i chciała pomścić syna. Apollo kochał Dafnidę, a Kupido wbił strzałę jej aby nie kochała jego. Natomiast chłopak pokochał ją jeszcze bardziej. Dafnide uciekała przed nim. Chciał nawet nakłonić ją do siebie przymusem. Wolała ona jednak stać się drzewem niż oddać się Apollo. Poprosiła o pomoc bogini Dianę. I tak stała się bobkowym drzewem. P. zostaje na noc po czym wyrusza w drogę. Napotyka kąpiące się w rzece białogłowy w tym Dianę (ta wcześniej zabija Akteona bo przejeżdżał obok i widział ją podczas kąpieli). Paskwalina uważa to za niesprawiedliwe. Diana opowiada o cnocie, o tym, że ludzie są źli, samolubni i są pijakami. Mówi o Bogu, który będzie sądził dobrych i złych. P zostaje na noc, a na nastepny dzień wybierają się na polowanie na Jelonka i ptaki. Diana opowiada P. historię góry Etny. Mówi o historii Mirry, która miała dziecko z własnym ojcem i za karę została drzewem. Ich dziecko - Euryt, przeżyło i zakochała się w nim Wenus. Był on myśliwym więc Wenus razem z nim polowała. Raz młodzieniec upatrzył sobie zabic najgroźniejszego dzika, ten przegryza go na pół a Wenus cierpi. Krew ukochanego zamienia w kwiaty.
Potem wzięły kąpiel w strumieniu imieniem Hebro ale też Orfeuszowym. Diana opowiada historię o nieszczęśliwym mężu Orfeuszu, który musiał iść przed Eurydyką i nie oglądać się za nią, wówczas żonę odzyska (wiadomo, że się oglądnął). P. wyrusza w drogę po nocy, ma ruszyć na Atlanty gdize jest pełno wężów i bazyliszków, ale cnotliwych kobiet nie ruszają. Potem ma być kraina piękna i kusząca.
Punkt III
W mieście Lizbonie, wszyscy plotkują o Paskwalinie i jej miłości. Cieszy się z tego Wenus pozostawają c jedyna pięknością. Zachciało się jej kochanka Marsa, lecz ten przebywa w Ameryce. Wysyła więc syna Kupida aby ustrzelił go dla niej. Mars nie daje się jednak. W drodze powrotnej Kupido przelatując nad Atlantami nie posłuchał matki i zatrzymał się w dolinie rozkoszy. Zasnął i zostawył strzały obok na drzewie. Paskwalina przechodząc tamtędy kąpała się w rzece, oczywiście zostawiła kamień i zobaczyła Kupida. Zniszczyła mu strzały po czym zasnęła. Gdy Eros się obudził, poleciał do matki na skargę. Ta zła kazała mu wracać i pomścić się. Kupido wrócił i poprzywiązywał jej członki do drzew aby rozszarpały ją dzikie zwierzęta. Ta lamentowała i usłyszał ją Satyr. Uwolnił ją i wysłuchał jej opowieści. Ona zasnęła. Gdy się obudziła, pobiegła po kamień i ubrania. Satyr napoił ją i wskazał jej drogę do Kościoła Junony. Dotarła mając przed sobą 4 bramy. Zobaczyła Bellizę z dwoma nimfami pokazała jej kamień aby ta wszystko zrozumiała. Po rozmowie P. poszła się obmyć z grzechów aby przyjęto ją do zakonu. Obcięto jej warkocz na znak oczyszczenia. Ubrano habit. Po opowieściach o złej Wenerze P. idzie spać z Polidorą. Ta ma jej pilnować. P. wróciła do miasta dumna ze swego zwycięstwa ukazała siew oknie swego pałacu. Kupido na rozkaz matki poleciał sprawdzić co się dzieje. Bał się wrócić się matki więc powiesił się na drzewie. Wenera wstydząc się opuszcza w nocy miasto. P. Na miejscu pałacu buduje kościół z rozkazu Belizy.