Makrouwarunkowania przedsiębiorczości.

1. Cykl gospodarczy i jego ogniwa.

W każdej gospodarce bez względu na ustrój i warunki funkcjonowania rynku występują trzy podstawowe sfery działania (tzw. ogniwa cyklu gospodarczego):

1. produkcja - czyli działanie zmierzające do wytworzenia określonych dóbr i usług w celu zaspokojenia potrzeb danego społeczeństwa,

2. konsumpcja - czyli zużycie, wykorzystanie dóbr i usług dla zaspokojenia swoich potrzeb,

3. wymiana - czyli obrót dóbr i usług, umożliwiający zaspokojenie określonych potrzeb.

W każdej z tych sfer występują określone podmioty odpowiedzialne za jej prawidłowe funkcjonowanie. Do tych podmiotów zaliczamy:

• rząd i aparat administracji publicznej,

• władze samorządowe (wojewódzkie, powiatowe, gminne),

• podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa, spółki, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, osoby fizyczne samodzielnie prowadzące działalność gospodarczą),

• konsumenci (osoby indywidualne, gospodarstwa domowe; konsumentami są wszyscy ci, którzy zużywają wytworzone w gospodarce dobra i usługi zaspokajając w ten sposób swoje potrzeby),

• inne instytucje wspomagające działalność podmiotów gospodarczych i konsumentów (towarzystwa ubezpieczeniowe, instytucje finansowe, izby gospodarcze, giełda papierów wartościowych, itd.).

Jednym z ważniejszych ogniw jest produkcja, dzięki której w wyniku procesu wytwarzania określonych dóbr i świadczenia usług produkcyjnych, można zaspokoić najwięcej potrzeb danego społeczeństwa. Aby możliwa była działalność produkcyjna potrzebne są tzw. czynniki produkcji (czynniki wytwórcze).

Do tych czynników zaliczamy :

czynniki produkcji

Kapitał Technologia

Ziemia Praca

• ziemia - obejmuje ona nie tylko zasoby powierzchni ziemi, ale także wszystko to, co w naturze jest użyteczne w procesie produkcji, np.: zasoby naturalne, rośliny, woda itd.

• kapitał - czyli dobra inwestycyjne, np.: budynki, wyposażenie, maszyny i urządzenia, itd.

• praca - czyli wszystkie zasoby siły roboczej (zasoby ludzi zdolnych fizycznie i psychicznie do wykonywania określonych czynności),

• technologia - wiedza, w jaki sposób wykorzystać istniejące czynniki wytwórcze do produkcji dóbr i usług, za pomocą jakich środków, urządzeń i maszyn.

Inny podział czynników wytwórczych uwzględnia także cztery formy:

Czynniki wytwórcze

Środki pracy Organizacja

Przedmioty pracy Siła robocza

1. środki pracy - wszystko, za pomocą czego można wykonać pracę, np.: maszyny, urządzenia, narzędzia, aparatura, itd.;

2. przedmioty pracy - wszystko, co zostaje poddane pracy (obróbce, produkcji, przetwarzaniu), np.: surowce i materiały;

3. siła robocza - czynnik ludzki, wszyscy zdolni fizycznie i psychicznie do pracy;

4. organizacja - proces organizowania działań, produkcji, struktury organizacyjnej danego podmiotu gospodarczego, itd.

Siły wytwórcze decydują o możliwościach produkcyjnych całego społeczeństwa, czyli o tak zwanym potencjale produkcyjnym. Im lepsza ich jakość tym większa szansa na optymalne efekty w postaci dużej i jakościowo dobrej produkcji oraz zadowalającego zysku producenta. Warto podkreślić ogromny wpływ wszelkich innowacji w zakresie poszukiwania lepszych metod pracy (czyli w ramach tzw. postępu organizacyjnego) oraz poszukiwania bardziej ekologicznych i skuteczniejszych sposobów wytwarzania (czyli w ramach tzw. postępu technicznego). Sukces przedsiębiorcy zależy w dużej mierze od jego elastyczności oraz innowacyjności. Konkurencja wymusza stosowanie coraz lepszych i wydajniejszych technologii produkcji oraz skuteczniejszych metod zarządzania firmą.

2. Podstawowe systemy ekonomiczne. Istota gospodarki rynkowej.

System ekonomiczny można określić jako zespół praw, zasad i instytucji związanych z podejmowaniem i realizacją decyzji gospodarczych. Decyzje te dotyczą przede wszystkim zasad gospodarowania rzadkimi zasobami oraz sposobów zaspokajania potrzeb społeczeństwa. Od tego, w jaki sposób dana gospodarka ulokuje swoje zasoby czynników wytwórczych i jak będzie zaspokajać potrzeby swojego społeczeństwa, zależy rodzaj systemu ekonomicznego funkcjonującego w danym kraju. Obecnie większość krajów prowadzi swoją gospodarkę według zasad systemu rynkowego. Także Polska po okresie transformacji dąży stale do przekształcenia swojej gospodarki na gospodarkę rynkową, która pozwala na korzystniejsze i efektywniejsze gospodarowanie zasobami czynników wytwórczych, a co za tym idzie na lepsze zaspokojenie potrzeb swoich obywateli.

Można wyróżnić cztery podstawowe grupy systemów ekonomicznych :

1. gospodarki tradycyjne (naturalne) - o niskim standardzie życia ludzi, którzy wykonują typowe niezmienne czynności zmierzające do produkcji tylko takiej ilości dóbr, która zaspokoi minimalny poziom potrzeb,

2. gospodarki rynkowe - w których podstawą działań gospodarczych jest rynek, konsumenci zaś i producenci samodzielnie podejmują decyzje; ceny dóbr i usług wyznaczane są w oparciu o istniejący popyt i podaż; podstawową formą własności jest własność prywatna,

3. gospodarki kierowane (nakazowe, nakazowo - rozdzielcze, centralnie sterowane) - w których podstawową formą własności jest własność państwowa, zaś wszystkie decyzje dotyczące produkcji i konsumpcji są podejmowane przez państwo; uczestnicy rynku (producenci i konsumenci) otrzymują odgórne nakazy dotyczące cen, popytu i podaży,

4. gospodarki mieszane - w których występuję połączenie sektora państwowego z sektorem prywatnym w dziedzinie rozstrzygania problemów ekonomicznych; państwo kontroluje działania sektora prywatnego poprzez system podatkowy, dostarcza pomoc społeczną, bezpieczeństwo narodowe i wewnętrzne; sektor prywatny zaś kreuje popyt, podaż i ceny za pomocą mechanizmów rynkowych.

Konspekt nr 2: Podstawy przedsiębiorczości - WWSI, 2008/2009

Opracowanie: mgr Ewa Cieślak

---