NARZĄD RUCHU
Narząd ruchu tworzą kości, chrząstki, więzadła, ścięgna, powięzie, torebki stawowe, torebki narządów wewnętrznych.
Każda ze składowych narządów ruchu pełni istotną role, lecz najczęściej patologie wrodzone lub nabyte dotyczą kości oraz układu stawowego. Do układu ruchu zalicza się też mięśnie.
ROLA TKANKI ŁĄCZNEJ
Głównym składnikiem układu ruchu jest różnego rodzaju tkanka łączna. Z tkanki łącznej są zbudowane kości, chrząstki, więzadła, ścięgna, powięzie, torebki stawowe, torebki narządów wewnętrznych.
Tkanka łączna spełnia funkcje podporowe wiążące w całość poszczególne narządy.
Tkanka łączna wzięta jako całość należy u ssaków do największych narządów. Zawiera ona 23% ogólnoustrojowej wody i 3% całkowitego białka.
Zmiany patologiczne w tkance łącznej mogą polegać na zaniku, zmianach wstecznych i postępujących.
Tkanka łączna aktywnie uczestniczy w gojeniu ran. Jeżeli brzegi rany stykają się to rana goi się przez rychłozrost. Jeśli odległość między brzegami rany jest duża to gojenie się następuje przez ziarninowanie.
PATOLOGIA CHRZĄSTKI
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Jest to choroba charakteryzująca się uszkodzeniem chrząstki stawowej, stwardnieniem kości podchrzęstnej, tworzeniem się wyrośli kostnych powstaniem torbieli podchrzęstnych.
W chorobie zwyrodnieniowej zmiany patologiczne dotyczą wszystkich elementów strukturalnych stanowiących jednostkę czynnościowo-anatomiczną, jaką jest staw (kość, chrząstka, błona maziowa, płyn stawowy, przyczepy więzadeł, torebka stawowa), jednak miejscem pierwotnym i największych zmian jest chrząstka stawowa.
ZWYRODNIENIEKRĄŻKÓW MIĘDZYKREGOWYCH
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa dotyczy połączeń stawowych między kręgami z tworzeniem się wyrośli kostnych i stwardnieniem płytek kręgów oraz pierścienia włóknistego krążków międzykręgowych.
PATOLOGIA KOŚCI
Kości pełnia podwójna rolę:
Podporowo-ochronną
Metaboliczną
Zbudowany z kości szkielet wchodzi w skład biernego narządu ruchu. Ochrania także takie ważne narządy jak mózg, rdzeń kręgowy, płuca, serce.
Kość jest tkanką plastyczną, która jest podatna na działanie sił mechanicznych. Długotrwałe unieruchomienie i np. przebywanie w warunkach nieważkości powoduje utratę masy kości wskutek przewagi resorpcji nad nowotworzeniem się kości.
Kość ulega ustawicznej przebudowie, nowotworzeni i resorpcji. Jest to proces dwufazowy:
OSTEOKLASTY w fazie pierwszej degradują tkankę kostną
OSTEOBLASTY w fazie drugiej tworzą macierz, która następnie ulega mineralizacji
GOJENIE SIĘ ZŁAMAŃ KOSCI
W gojeniu się złamań kości uczestniczy kostnina, która wypełnia luki między odłamkami kostnymi. Kostna jest nowopowstającą tkanka kostną, która z czasem przekształca się w dojrzałą kość. Gojenie się złamań kości jest tym szybsza im bliższa jest odległość między odłamkami kości.
Jeśli odległość między odłamkami kości jest zbyt duża, to nie dochodzi do kościozrostu, lecz tworzy się staw rzekomy. Przestrzenie między odłamkami wypełnia tkanka łączna włóknista. Aby to nie nastąpiło stosuje się przeszczepy kostne.
CHOROBY METABOLICZNE KOŚCI to przede wszystkim krzywica, osteoporoza, osteomalacja, choroba PAGETA i dysplazja włóknista.
KRZYWICA najczęściej powstaje z niedoboru witaminy D, obejmuje zwykle dzieci, w tym niemowlęta między sześcioma miesiącami a drugim rokiem życia.
OSTEOPOROZA (ZRZESZOTNIENIE KOŚCI)
Kościec maksymalną masę osiąga pomiędzy 5 - 35 rokiem życia. Corocznie masa kości zmniejsza się o 0,3%. U kobiet w okresie menopauzy spadek obejmuje od 1 do 2% masy kości (osteoporoza pierwotna).
Osteoporoza wtórna najczęściej występuje w związku z:
Unieruchomienie
Reumatoidalnym zapaleniem stawów
Chorobami szpiku
Przerzutami nowotworowymi
We współczesnej cywilizacji brak ruchu sprzyja pogłębieniu się procesów osteoporozy. Wysiłek fizyczny realizowany w każdym etapie życia redukuje aż o 50% postęp osteoporozy.
Układowe choroby tkanki łącznej w sposób istotny wpływają na układ ruchu. Należą do nich:
Reumatoidalne zapalenie stawów
Toczeń rumieniowy trzewny
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
Zespół Sjogrena
Fizjoterapia w sposób szczególny umożliwia zmniejszenie postępu choroby w ZZSK. Mięśnie poprzecznie prążkowane są główną składową układu ruchu (narządu ruchu). W takim ujęciu można narząd ruchu ocenić jako składające się z tkanki mięśniowej, nerwowej, łącznej.
PIERWOTNE, WTÓRNE CHOROBY
MIOPATIE - choroby pierwotne mięśni szkieletowych, dotyczą schorzeń niezależnych od ogólnoustrojowych czynników ustrojowych.
PATOMECHANIKA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH
UBYTEK SIŁ MIĘŚNIOWYCH MOŻE BYĆ WYWOŁANY:
Niedomogą skurczu (patologia mięśni)
Niewydolnością impulsu nerwowego (patologia płytki kostnej)
Niewystarczającą ilością jednostek ruchowych (patologia obwodowa układu nerwowego)
Uszkodzeniem centralnych ośrodków motorycznych (patologia mózgu i rdzenia kręgowego)
Osłabienie siły mięśniowej nazywamy niedowładem, skrajnym osłabieniem siły mięśniowej dochodzi do bezwładu, czyli porażenia.
Przykurcz mięśniowy najczęściej spowodowany jest niedowładem spastycznym.
OBJAWY MIĘŚNIOWE WYSTĘPUJĄCE NAPADOWO LUB OKRESOWO:
Duże napady padaczkowe (zesztywnienie ciała, oraz kurcze graniczne z seriami naprzemiennych zgięciowo wyprostnych ruchów tułowia i kończyn)
Małe napady padaczkowe - objawiają się szybkimi skurczami mięśni lub grup mięśniowych
Kurcze toniczne występujące podczas tężca i tężyczki
Izolowane kurcze toniczne, np. kurcze nocne, kurcze sportowców (przyczyną są zaburzenia elektrolityczne mięśni)
Dreszcze (ruchy adaptacyjne)
BÓLE MIĘŚNIOWE MOGĄ BYĆ:
Pourazowe
Z zaburzenia homeostazy mięśniowej (zakwaszenie)
Reakcje obronne mięśnia na oddziaływanie chorobotwórcze
3