ANALIZA WIERSZA PT. „DWA WIATRY” JULIANA TUWIMA
Wiersz zbudowany jest z trzech niejednakowych strof. W sumie liczy 25 wersów, różnej długości od 1 do 8 sylab. Występują w nim rymy zewnętrzne parzyste tj. wiał - grał, zaszybował - zakołował oraz rymy wewnętrzne (występujące pomiędzy wyrazami w tym samym wersie) np. „Cichuteńko, leciuteńko
Liście pieścił i szeleścił”
Odpowiedni dobór czasowników podkreśla kontrast pomiędzy wiatrami:
jeden wiatr - grał, pieścił, szeleścił, mdlał;
drugi wiatr - fiknął, spadł, skoczył, przewrócił się;
Również odpowiednio dobrane epitety budują odpowiedni nastrój w obydwu częściach wiersza - „szumiący senny sad” i „głupkowate śmigi”. Cały wiersz jest bardzo dynamiczny dzięki zastosowaniu upodobnień - wiatr „Fiknął kozła”, wiatr „w sadzie grał”, wiatry „łobuzują”, a sad „parsknął śmiechem”. W utworze znajdziemy również dźwiękonaśladownictwo - nagromadzenie podobnych głosek w bliskim sąsiedztwie np. liście pieścił i szeleścił. Kontrast w wierszu jest podkreślony również długością wersów.
Wiersz jest bardzo dynamicznym obrazem wiatru. Jeden z nich wiał w polu - pędził obłoki, wirował, szybował. Drugi natomiast spał w sadzie, lekko poruszał liśćmi tak jakby omdlewał. W momencie gdy pierwszy wiatr wpada do sadu spokój w nim pryska. Kwiaty wiśni opadają tak jak śnieg. Oba wiatry „zaprzyjaźniają się ze sobą” i razem dokazują na polach - gonią obaj chmury, ptaki. Wiatry można byłoby porównać do dwóch bawiących się ze sobą chłopców. Jeden spokojny, a drugi szalony. Jeden drugiego wciąga w szaloną zabawę i łobuzowanie. Tylko w sadzie nadal jest cicho i spokojnie.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ:
Zajęcia rozpoczynają się od krótkiej rundy „burzy mózgów”, po jednej stronie tablicy nauczyciel zapisuje propozycje uczniów na to co można robić gdy wieje bardzo silny wiatr, a po drugiej co można robić gdy wieje leciutki wietrzyk. (każda propozycja jest cenna, każda jest poprawna).
Wysłuchanie wiersza „Dwa wiatry” z płyty. Zwrócenie uwagi na to w jaki sposób odczytywane są kolejne fragmenty.
Pytania nauczyciela:
Czy podobał wam się wiersz, dlaczego?
Kto jest bohaterem tego wiersza?
Co robią wiatry?
Czym się różnią między sobą?
Uzupełnianie tabelki z rozsypanki:
Co robił wiatr w polu? |
Co robił wiatr w sadzie? |
A co robią wiatry razem? |
Fiknął kozła, Skoczył, Zawiał, Zaszybował, Zakołował, Przewrócił się, Wpadł, |
Liście pieścił i szeleścił, Mdlał, |
Gonią chmury, ptaki, Mkną, Wplątują się, Mylą śmigi, Dmą płucami, Łobuzują,
|
Ćwiczenia fonacyjne - „Jesteśmy jak wiatr” - dzieci naśladują odgłosy wiatru, np. długo i głośno wypowiadają samogłoskę „u” lub szumią i szeleszczą za pomocą głoski „sz” ( dźwięki mogą być krótkie lub długie, głośne lub ciche - takie jak wiatry w wierszu).
lub możemy dać dzieciom puste plastikowe butelki i dmuchając w nie z różną częstotliwością mogą one naśladować odgłosy wiatru;
Przedstawienie scenki do wiersza.
Dwóch uczniów wciela się w postacie wiatrów. Podczas gdy tekst wiersza płynie z płyty uczniowie wykorzystując ruch lub taniec naśladują wiatry. Mogą mieć oni również do dyspozycji cienkie, zwiewne chusty aby podkreślić ruchy swoich postaci.
Następne zadanie odbywać się będzie w dwóch grupach. Każda z grup na dużym plakacie przedstawić ma swoją postać wiatru - jedna grupa - wiatr cichy, a druga wiatr - szalony.
Na zakończenie zajęć wywieszamy plakaty z podobiznami wiatrów na gazetce.
TEST METODYCZNY:
Wymień rodzaje ćwiczeń ortofonicznych i podaj po jednym przykładzie każdego z nich. (2 PUNKTY)
Rodzaje ćwiczeń ortofonicznych:
- ćwiczenia oddechowe, np. „wąchanie kwiatków” - powoli wdychamy nosem zapach kwiatków, a następnie wydychamy powoli powietrze (powtarzamy kilka razy);
- ćwiczenia słuchowe, np. „kto to powiedział” - jedno z dzieci ma zawiązane oczy, musi odgadnąć, który z kolegów się odezwał;
- ćwiczenia fonacyjne (głosowe), np. „ech” - dzieci wywołują poszczególne głoski, a jednocześnie powtarzają je coraz ciszej tak jak robi to echo;
- ćwiczenia narządów artykulacyjnych:
ćwiczenia języka - „niegrzeczne dziecko” - dzieci pokazują język tak, jak wtedy gdy są niegrzeczne;
ćwiczenia warg - „całuski” - chcemy pocałować mamę, ale jest ona bardzo daleko, wysuwamy wargi do przodu i cmokamy;
ćwiczenia policzków - „chomik” - pokaż jak chomik trzyma w policzkach swoje zapasy;
ćwiczenia podniebienia miękkiego - „ufoludki” - dzieci energicznie wymawiają połączenia głoskowe :ak, ok., uk, ek, ik, uku, ugu, ag, og (są to głoski tylnojęzyczne przy wymowie których bierze udział podniebienie miękkie).
2. Algorytm wprowadzania litery - wymień etapy.(2 PUNKTY)
Etap 1 - Należy stworzyć taką sytuację edukacyjną w mówieniu, by pojawił się wyraz podstawowy z nową litera np.: litera „b” w wyrazie „buty”. Ten etap ma się zakończyć podpisem, użyciem wyrazu np.: to buty. Ten podpis funkcjonuje jako druk (litery drukowane).
Etap 2 - To stworzenie takiej sytuacji edukacyjnej, w której dokonujemy syntezy i analizy wyrazu podstawowego i innych wyrazów z tą litera np.: bok, brak butów, barak itp. Kształcimy tu słuch fonematyczny np. czy znasz wyraz z literą „b” w nagłosie, śródgłosie i wygłosie.
Etap 3 - To analiza i synteza wzrokowa. Do tego druku, który mieliśmy pojawia się pisanka, czyli podkładamy litery pisane, (ale jeszcze nie w liniaturze) np.: modelujemy tą literę z różnych materiałów, wycinamy ja z gazet, układamy ze skakanek, z ciał. Chodzi o to, by wdrukować w pamięć te literę, żeby dziecko słysząc tę literę nie zastanawiało się jak ta litera wygląda. Tego etapu nie należy przyspieszać.
Etap 4 - Następuje tutaj nauka pisania litery małej i wielkiej oraz łączenia jej z innymi literami. Pojawia się tu liniatura, która może być różnej szerokości. Ważne jest demonstrowanie litery. Musi demonstrować tak, jaki jest krój elementarzowy litery.
Etap 5 - To pisanie, czyli takie sytuacje edukacyjne, gdzie pojawia się pisanie wyrazu podstawowego i innych wyrazów. Chodzi tu o nabycie płynności pisania.
Etap 6 - Mamy w nim ćw. w czytaniu. Pisaniu towarzyszy tutaj czytanie. Te dwie umiejętności należy łączyć. Obie te czynności są intelektualno - motoryczne.
Etap 7 - Ma on potęgować płynność pisania, czyli wyeliminowanie ruchów jałowych oraz pisanie całościowe. Pojawiają się tutaj zabawy, działania ludyczne, zeszyty ćwiczeń, krzyżówki, zagadki, ćw. słownikowe itp.
Żadnego z tych etapów nie można opuścić, a każdy musi trwać tak długo dopóki średni uczeń opanuje ten proces.
3. Do podanego wiersza dobierz ćwiczenia, które pozwoliłyby dzieciom lepiej zrozumieć jego sens. (3 PUNKTY)
Wiersz „Jesienne liście” Lucjana Rydla;
Np. tworzenie rysunku na podstawie wiersza, podkład muzyczny do wiersza, który oddawałby jego nastrój lub zabawa ruchowa (dzieci jak liście tańczą na wietrze do muzyki),
może odbyć się również dyskusja na temat wiersza (jaki jest nastrój wiersza, jak wygląda jesienna pogoda, jak zmieniają się liście na drzewach gdy nadchodzi jesień).
4. Jaką rolę twoim zdaniem spełnia tekst literacki w edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej. Wypowiedz się w kilku zdaniach. (3 PUNKTY)
Praca nad tekstem scala wszystkie działania dydaktyczne w zakresie mówienia, pisania i czytania. Podczas niej zbieramy wszystkie wiadomości i umiejętności ucznia. Wymaga ona od ucznia myślenia twórczego. Tekst literacki jest dla ucznia nośnikiem treści intelektualnych i emocjonalnych. Pozwala zrozumieć lepiej świat, który otacza dziecko, stymuluje jego wyobraźnię, kształtuje refleksyjność, inspiruje do zachowań twórczych, rozwija myślenie i doskonali sprawność językową.
5. Uzupełnij luki: (1 PUNKT)
Głoska to najmniejszy dźwięk mowy ludzkiej, niektóre z nich składają się z więcej niż jednej litery. Odcinek wypowiedzi składający się z pojedynczej samogłoski lub grupy złożonej z samogłoski i towarzyszącej jej spółgłoski lub grupy spółgłosek to sylaba.
Głoski dzielą się na samogłoski i spółgłoski.
Ze względu na udział narządów mowy w artykulacji głoski dzielimy na : dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie oraz nosowe i ustne.