FARMAKOLOGIA wykład nr 3

NIESTEROIDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE (NLPZ)

Mechanizm działania:

• inhibicja COX-1, COX-2 (cyklooksygenazy) zahamowanie wytwarzania prostaglandyn (hamowanie procesu zapalnego), prostacyklin, tromboksanów,

COX-1- hamowanie może być niekorzystne, spadek wytwarzania prostaglandyn, które pobudzają wydzielanie śluzu w żołądku wrzody

NLPZ- hamuja obie formy COX niekorzystne działanie na żołądek wrzody

Kaskada kwasu arachidonowego:

Fosfolipidy bł. komórkowej

Kwas arachidonowy

Cyklooksygenazy Lipooksygenzay

COX-1, COX-2 LOX

PODZIAŁ NLPZ:

1. ASA (kwas acetylosalicylowy) i salicylany

• dibuzalol

• salol

• sachol

• salicylamid

2. Pochodne pirazalonu:

• fenazon

• aminofenazon

• propyfenazon

3. Pochodne pirazolidynodionu:

• fenylobutazon najbardziej toksyczny

• kebuzon

• trimetazon

• oksybutazon

• pipebuzon

• metabutazon

4. Pochodne kwasów aromatycznych i alifatyczno-aromatycznych

1. pochodne kwasu antranilowego

• diklofenak

• mafacit

• nifluril

• kwas flufenamowy

1. pochodne kwasów aryloalifatycznych

• ibuprofen

• naproksen

• indometacyna

5. Pochodne aniliny

• paracetamol

• fanacetyna (nie stosowana teraz, powoduje methemoglobinemię)

• laktofenina

KWAS ACETYLOSALICYLOWY

• efekt przeciwbólowy, przeciwzapalny, przeciwgorączkowy

• w przeziębieniach, rozszerza naczynia skórne, napotnie, hamuje wytwarzanie prostaglandyn

• drażni błonę śluzową żołądka (trzeba przyjmować po posiłku, w postaci rozpuszczonej)

• ponadto: działanie przeciwkrzepliwe (Acard 75mg)

zmniejsza ryzyko raka okrężnicy i odbytnicy

zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera

w leczeniu biegunek wywołanych radioterapią

Działania niepożądane:

• krwawienia z żołądka (wrzody)

• zespół salicylowy: dzwonienie w uszach, zawroty głowy, nudności, zaburzenia słyszenia, w skrajnych przypadkach głuchota, może być wyrównana zasadowica metaboliczna, dawki toksyczne kwasica oddechowa

Inne:

• może indukować astmę aspirynozależną (skurcz oskrzeli)

• stosowany z lekami przeciwzakrzepowymi krwotoki

• nie można podawać dzieciom do 14 roku życia zespół Rey'a, encefalopatia, stłuszczenie wątroby

POCHODNE PIRAZOLONU

• najsilniejszy nienarkotyczny lek przeciwbólowy

• działają też: przeciwbólowo

uspokajająco

przeciwzapalnie

przeciwgośćcowo

przeciwwysiękowo

spazmolitycznie

• toksyczne (trucizny protoplazmatyczne) uszkodzenie szpiku

• wywoływać mogą uczulenia

• mechanizm działania: „aspirynopodobny”

Pochodne:

• działanie przeciwbólowe - noramidopiryna (Pyralgina) /metamizol

• działanie przeciwgorączkowe - aminofenazon, propyfenazon

• działanie przeciwzapalne, przeciwgośćcowe - fenylbutazon

Są toksyczne!

Aminofenazon i propyfenazon

• najczęściej stosowane, częściej stosowany propyfenazon

PARACETAMOL

• nie działa przeciwzapalnie

• przeciwbólowo, przeciwgorączkowo

• do stosowania u dzieci lepsza tolerancja niż u dorosłych

• przeciwwskazania: uszkodzenia wątroby, nerek, nadciśnienie, niedokrwistość, niedobór G-6-PD (dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej); nadwrażliwość na pochodne

• ma różne postacie, dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego

DIKLOFENAK (Voltaren)

• hamuje COX-1- słabiej; silnie COX-2- działa silnie przeciwzapalnie i przeciwbólowo

• zastosowanie:

- reumatoidalne zapalnie stawów

-zmiany zwyrodnieniowe stawów

-bolesne miesiączki

-inne stany bólowe i zapalne (np. mięśni szkieletowych)

• zwiększa wydalanie kwasu moczowego kamica

• działanie antyagregacyjne, wrzodotwórcze (niewielkie, ale jest)

• osłabia działanie doustnych leków przeciwcukrzycowych, insuliny

• jeden z silniejszych NLPZ

IBUPROFEN

• przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwgoraczkowo

• działa słabiej od kwasu acetylosalicylowego, ale jest mniej toksyczny

• zastosowanie jak do diklofenaku

• najmniej toksyczny, zalecany w bólu reumatycznym

NAPROKSEN

• przeciwzapalnie, przeciwbólowo

• w chorobach reumatycznych, dnie moczanowej

• ma dłuższy okres półtrwania niż ibuprofen

INDOMETACYNA

• hamuje COX-1, COX-2

• toksyczna

• zastosowanie jak w diklofenaku

• zmniejsza zdolność obsługi pojazdów mechanicznych odurzenie

MELOKSYKAM

• wybiórczy inhibitor COX-2, słabe działanie wrzodotwórcze i proagregacyjne

• w chorobie reumatycznej

ROFEKOKSYB i CELEKOKSYB

• wybiórcze inhibitory COX-2

• nie działają wrzodotwórczo i proagregacyjnie

• bardzo wysoka cena

• bardzo bezpieczne, najlepiej tolerowane

• w stanach reumatycznych

GŁÓWNE DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE NLPZ:

• dyspepsja, nudności, wymioty, uszkodzenia żoładka (↓wydzielania prostaglandyn)

• odczyny skórne

• odwracalna niewydolność nerek

• nieodwracalna niewydolność nerek nefropatia analgetyczna

• uszkodzenia szpiku i wątroby

• skurcz oskrzeli (u osób z podatnością)

• zespół Rey'a u dzieci

Ważniejsze leki NLPZ:

• ASA (kwas acetylosalicylowy)

• ibuprofen

• indometacyna

• piroksykam

• paracetamol (brak działania przeciwzapalnego)

• diklofenak

hydroksy i hydroperoksy kwasy tłuszczowe

Cykliczne nadtlenki

Tromboksany

Prostaglandyny

Prostacykliny

Leukotrieny

---