Potrzeba-brak czegoś
-biologiczne
-psychiczne
-społeczne
Ból - informacja pochodząca z organizmu, ze coś nie jest porządku, odchylenie od równowagi organizmu wewnętrznego
Mechanizmy:
-behawioralne-
-biologiczne-
Zachowanie-to skoordynowane reakcje osobnika służące zaspokojeniu określonej potrzeby (biologicznej ,psychicznej czy społecznej a zachodzące pod wpływem określonych czynników(bodźców) pochodzących ze środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego.
Formy zachowania
-proste
-złożone-nabyte lub dziedziczne, nazywamy je reakcjami lub czynnościami behawioralnymi są to:
* lokomocyjne (ruch)
* czynności manipulacyjne
* mimika
* tonacja głosu
* pozy które przyjmujemy
Rola zachowania
-służy ochronie przed niebezpieczeństwem
-służy poznaniu otoczenia
-tworzenie grup społecznych
-ustalenie hierarchii w grupie
-terytorializm (obszar, może być stale lub czasowe, demonstrowane, znakowane)
Świadomość - obecność funkcji psychicznych w czuwającym mózgu, znana tylko i wyłącznie człowiekowi
Homeostaza - tendencja organizmów do utrzymania procesów życiowych na stosunkowo wysokim poziomie. Stałość środowiska wewnętrznego
Claude Bernard
Niezależne od otoczenia środowisko wewnętrzne
Walter Canzon
Stałość środowiska wewnętrznego - homeostaza
Płyn komórkowy składa się z:
-płynu sródmiążowego(tkankowego)otacza bezpośrednio komórki ustroju utrzymany na odpowiednim poziomie:
-płynu naczyniowego-krew i limfa
Organizm w zmieniającym się otoczeniu będzie:
-zmieniał się tak jak otoczenie
-zmieniał środowisko na korzystniejsze
-kształtował swoje wnętrze, celem dalszego funkcjonowania(zachowanie funkcji życ.)
Organizm funkcjonuje jako układ otwarty znajdujący się w pewnym stanie stacjonarnym(ustalonym)o względnie stabilnych parametrach
Główne wymagania życiowe to
-przebywanie w optymalnych warunkach środowiska biologicznego ,fizycznego ,społecznego
-zachowanie właściwego położenia ciała
-zapewnienie warunków realizacji niezbędnego systemu przestrzenno czasowego(mieszkanie)
Funkcję homeostatyczne oprócz w/w wymagań to:
-wymiana i przemiana materii i energii(metabolizm)
-proces regulacji homeostazy( składnik krwi)
-pielęgnacja ciała
-funkcje obronne i ochronne
-sen i odpoczynek
-obyczaje lecznicze, unikanie choroby
-zachowania prozdrowotne
Homeostaza polega na utrzymaniu na względnie stałym poziomie:
-ph odczyn chemiczny
-stężenie substancji Np. glukozy, jonów wapnia
-stężenie osmotycznych płynów ustrojowych
-temperatury
-objętość płynów ustrojowych
-równowaga psychiczna
-równowaga energetyczna
Rola układu nerwowego i hormonalnego w mechanizmach adaptacyjnych homeostazy:
-wykrywanie odchyleń od poziomu optimów za pomocą receptorów
-integrowanie informacji pochodzących z receptorów w obszarach ciała
-uruchomieniu reakcji homeostatycznych
-przerwanie reakcji po wyrównaniu homeostazy
Regulacja homeostazy:
-nerwowa
-humoralna
-nerwowo-humoralna
-ruchowa
zasada współdziałania procesów przeciwstawnych
współdziałanie i równoważenie dwóch przeciwstawnych…
zasada ujemnego stężenia zwrotnego
osłabienie ważnego wskaźnika czynności organizmu wywołuje procesy zwiększające osłabiony wskaźnik
punkt nastawienia homeostazy
wahania parametrów homeostazy odbywają się wokół pewnych wartości zmiennych najkorzystniejszych dla organizmu
podziałowość homeostazy
homeostaza w jednej części organizmu może być zaburzona ,aby jej kosztem zachować homeostazę w innej części organizmu
prawo minimum Liebiga i zasada tolerancji Shelforda
zgodnie z zasadą tolerancji dla każdego organizmu i każdej czynności komórki można znaleźć takie natężenie wybranego czynnika lub bodźca środowiska, przy którym organizm ten będzie funkcjonował najlepiej.
Etiologia-sposób uwarunkowania reakcji ustroju i bodzca.
Behawioryzm-kierunek ,którego punktem wyjścia była krytyka istniejących wówczas kierunków psychologicznych. Behawioryści odrzucali metody badawcze stosowane w psychologii. Negowali także potrzebę jakiegokolwiek zajmowania się zjawiskami psychicznymi ze względu na ich subiektywny ,niepoznawalny charakter.Behawioryzm twierdzi ze „świadomość jest pojęciem niezidentyfikowanym i niepotrzebnym.”Behawioryści interesowali się wyłącznie stanem wejścia(bodźca) i wyjścia (reakcji).Negowali nie tylko celowość zajmowania się procesami psychicznymi lecz także użyteczność badania fizjologicznych korelatywów zachowania w tym procesów zachodzących w mózgu podczas wykonywania zadań behawioralnych.
Rozpowszechniali metody badań u zwierząt wyuczonych reakcji ruchowych nazywanych instrumentalnymi. Zajmowali się zachowaniem
Redukcjonizm-kierunek który zakładał, że prawa rządzące zjawiskami życia można zredukować do elementarnych zjawisk fizycznych i chemicznych.Czynności mózgu można wyjaśnić na podstawie praw obowiązujących w fizyce i chemii .A zatem nauki badające zachowanie zwierząt człowieka w tym psychologie można uznać za gałęzi fizyki
Kompozycjonizm-jest alternatywny wobec redukcjonizmu zwolennicy tego kierunku uważają ,że funkcjonuowaniu organizmów przejawiają się prawa fizyczne i chemiczne jednak właściwości biologiczne też mają znaczenie. Mózg jest traktowany jako układ biologiczny o właściwych mu specjalnych cechach.
Etapy poznania-nie odmownym warunkiem poznania jest działanie bodźców na wyspecjalizowane narządy odbiorcze(receptory)
W receptorach powstaje stan czynny zapoczątkowujący proces nerwowy który odwzorowuje cechy bodźca .Istotę tego procesu stanowią impulsy nerwowe przekazywane drogami nerwowymi do ośrodków podkorowych i korowych
Czucie-najbardziej elementarne i ogólne doznanie związane z pobudzeniem receptorów
Ważnym etapem procesu poznania jest powstanie wrażeń. Źródłem wrażenia jest określona cecha bodzca,najcześciej złożonego ,wyodbrebiana przez grupy neuronów zwane detektorami danej cechy, Scalenie wrażeń czyli integracja pobudzeń różnych detektorów jest podstawą percepcji-procesu umożliwiającego powstanie w świadomości obrazu dotyczącego nas świata.
Bodżce-narządy odbiorcze reagują wybiórczo na ściśle określone zmiany w środowisku nawet przy znikomym natężeniu czynników na które są wrażliwe. Narządy te nazywa się receptorami a działające na nie zmiany środowiska bodźcami.
Pojecie bodźca w różnych dyscyplinach biologicznych jest bardzo szerokie .
W filozofii-za bodzce uwaza się zmiane środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego ustroju prowadzącą do pobudzenia swoistego receptora czyli narządu odbiorczego
Dzwięk jest zatem bodzcem do narządu słuchu a światło dla narządu wzroku.
Bodzcem może być także czynnik sztuczny np. prąd elektrycznych drażniący nerw lub jego zakończenia w tkance.
W warunkach behawioralnych bodzcem nazywa się zmiane w środowisku zewnętrznym lub wewnętrznym ustroju wywolującą ,wyzwalająco ,modyfikującą lub hamującą zachowania zwierzęcia.Za bodzce uwaza się nie tylko tak prosty czynnik jak światło czy dźwięk lecz również sytuacje w otoczeniu zwierzecia np.obecność innych osobników tego lub innego gatunku ich zachowanie ,charakterystyke terenu itp.
Rodzaje bodzców
Wśród bodźców fizycznych wyróżnia się bodźce;
* mechaniczne
* termiczne
*chemiczne
*promieniowanie elektromagnetyczne
Mechaniczne:dotyk,uscisk ,siła rozciągania,. wibracje ,fale dźwiękowe, siły działające na narząd równowagi, zmiany ciśnienia krwi
Promieniowanie elektromagnetyczne: światło, ultrafiolet(częstotliwość wieksza),poczerwień (częstotliwość mniejsza)
Chemiczne:substancje zapachowe zawarte w powietrzu(feromony),substancje smakowe rozpuszczalne w pokarmach,związki występujące we krwi(glukoza,aminokwasy,hormony)
Bodźce proste i zlożone
*proste(fotyczne)-polegające na obecności lub braku światła(jednorodne,niejednorodne)
*złożone(wzrokowe perceptywne)-u człowieka odgrywają role w mechanizmie spostrzegania czyli percepcji. mogą być ukształtowane czasowo(błyski ,dźwięki) przestrzennie(rozmieszczenie elementów figur geometrycznych lub jakościowo(brzmienie tonów)
Ze wzdgledu na pochodzenie wyróżnia się bodzce:
Eksteroceptywne-ich źródłem jest środowisko zewnętrzne i bodzce Interoceptywne działające na receptory wewnątrz organizmu.odrebną grupe stanowią bodzce Proprioreceptywne-odziałują na receptory w narządzie ruchu i narządzie równowagi a wiec wewnątrz organizmu ale informacje przekazywane za ich pośrednictwem slużą głownie do sterowania czynnikami lokomocyjnymi i orientowania się zwierząt w przestrzeni czyli w środowisku zewnętrznym
Ze względu na rodzaj pobudzanych receptorów wyróznia się bodżce
*wzrokowe
*smakowe
*słuchowe
*dotykowe
*węchowe
Bodzce bólowe działają na specjalną klase receptorów zwanych Nocyceptorami
Bodzce pokarmowe,seksualne-mogą odzwierciedlac charakter wzbudzonych lub zaspokojonych popędów
Bodzce emocjonalne-wywylują strach lub agresje
Środowisko zewnętrzne jako źródło bodzców
*środowisko ożywione (biotyczne)
*środowisko nieożywione(abiotyczne)
Bodzce środowiska ożywionego(biotycznego)-mogą pochodzic od osobników tego samego lub innego gatunku,widok lub zapach ofiary,pozostawione przez nią slady
Formy zachowan:pozy przybierane przez inne osobniki tego samego gatunku slużące porozumiewaniu się nazywane wyzwalaczami społecznymi
Bodzce środowiska nieozywionego(abiotycznego)-czynniki astronomiczne(położenie słonca,księżyca i gwiazd),światło,ukształtowanie terenu(zbiorniki wody,morza,rzeki ,srumienie) stanowią źródła ciepła nocą gdyż woda dzięki większemu ciepłu właściwemu zachowuje ciepło dłużej niż skały.
Zmysły
Zmysłem nazywa się zdolnośc zwierząt i ludzi do odbioru określonych kategorii bodzców .zdolnośc ta jest uwarunkowana istnieniem narządu zmysłu ,dróg przewądzcych impulsy nerwowe z narządów zmysłu do mózgu i ośrodków mózgowych do których trafia informacja z danego narządu zmysłu.Wzrok, Słuch ,Węch Dotyk, Smak
Narząd zmyslu sklada się z receptorów czyli właściwych elementów reagującyh na bodzce oraz aparatu dodatkowego,ułatwiającego zadziałanie bodzca na receptor.
Receptory
Receptorem nazywa się strukture w której w wyniku zadzalania swoistego bodzca nawet o niewielkiej intensywności powstaje stan czynny.fororeceptory( wrażliwe na światło)
Mechanoreceptory(pobudzenei przez sily mechaniczne),termoreceptory(wrażliwe na cieplo i zimno) chemoreceptory(wrażliwe na bodzce chemiczne) receptory mogą wystąpic w wywspecializowanych narządach zmysłow.niektore receptory występują w postaci specjalnych komórek receptorowych.
Proces pobudzenia receptora przebiega podobnie jak pobudzenie komórki nerwowej.Blona komórki receptorowej albo błona czesci receptorowej wlokna nerwowego jest spolaryzowana.podobnie jak w neuronach potencjał elektryczny wnętrza receptora jest ujemna w stosunku do otoczenia.pobudzenie tych komórek jest związane za zwiekszeniem ujemnego potencjalu elektrycznego wnętrza czyli hiperpolaryzacji błony komórkowej
Adaptacja receptorów
Potencjał receptorowy a tym samym pobudzenie receptora z reguły nie utrzymuje się na jednakowym poziomie mimo stałej intensywności bodzca.pobudzenie to jest najsilniejsze na początku dzialania bodzca i zmiejsza się w miare jego dzialania.Mowi się zatem ze receptor ulega adaptacji.
Adaptacja zależy od dwoch czynników -od właściwości samego receptora jod jego elementu pobudliwego-receptorowej czesci włókna nerwowego lub komórki zmysłowej i od właściwości dodatkowych elementow wpływających na działanie bodzca na receptor.
Psychofizyczny pomiar intensywności bodzców
1 bodziec podprogowy
2.bodziec progowy
3.bodziec nadprożowy
4.bodziec maksymalny