Ekonomia, wykład z 30.11.2009 r.
Deficyt państwowy- więcej wydatków niż dochodów, za mało dochodów
Charakter permanentny- za duże wydatki w stosunku do dochodów
Charakter strukturalny- wadliwa konstrukcja wydatków w stosunku do dochodów
Charakter cykliczny
Pieniądze na pokrycie deficytu:
-sprzedaż obligacji
-wypuszcza się papiery wartościowe i jest to realne źródło pokrycia deficytu
-pożyczki zaciągnięte w bankach- krajowych lub zagranicznych
-sprzedaż majątku
-nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych może być przeznaczona na spłatę deficytu (raz tylko tak było, za czasów Belki- miał 1 milion nadwyżki nad planowanymi wydatkami)
Deficyt wynika z:
-oczekiwań społecznych- duże obszary wykluczenia społecznego, oczekiwania w stosunku do pomocy państwowej, państwo jako gwarant jakości życia, bezpieczeństwa socjalnego
-szczególnych nadmiernych wydatków, np. wojna, militaryzacja gospodarki
-błędów metodologicznych- za niska stopa procentowa, zbyt skomplikowany system, produkcja spada- błędy w polityce gospodarczej
-wyniku gry politycznej- spełnić oczekiwania społeczne przed wyborami
Skutki pokrycia, finansowania deficytu:
-zaciąganie kredytów w bankach, duża część spłaty z kolejnego zaciągniętego kredytu
-ograniczenie wydatków przez rząd- zmniejszenie wydatków gospodarczych, socjalnych- poprawa tylko chwilowa najczęściej
Z deficytu wynika:
-konsekwencja inflacji- państwo drukuje pieniądze na pokrycie deficytu, wypuszcza obligacje i zawsze grozi jakaś inflacja
-ograniczenie możliwości sektora prywatnego
-następne pokolenia zaciągają długi i z nich będą spłacały deficyt- wejście w pułapkę zadłużeniową
Równowagę gospodarczą kształtuje:
-rzeczywisty stan gospodarczy
-organizacje- ściąganie podatków, służby publiczne, fundusze celowe itp.
-technika- racjonalna albo nieracjonalna, wydawanie, wpływanie na zmianę
-polityczne powody- utrzymanie przy władzy
-nastroje ekonomiczne
Ukryć deficyt można za pomocą sztucznych metod liczenia, a zdrowy, przyzwoity deficyt to 2%, 3% PKB.
Zasady oceny długu:
-PKB
-w obcych walutach- eksport do importu- Polska 30% długu do eksportu- bardzo niebezpieczne
Dochody budżetowe:
-podatek- pieniężny, tylko w pieniądzu, przymusowy- atrybut władzy, ściągany wbrew woli, ogólny- wszystkie podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji muszą płacić podatki, chyba, że państwo zezwoli na niepłacenie, nie ekwiwalentny, bezzwrotny, jednostronny
Podatek jest dobry gdy jest:
-równy
-tani- ściąganie go nie jest kosztowne
-dogodny
-dostatecznie długo znany przed momentem gdy trzeba go zapłacić
System podatkowy określa jakie są podatki i jak się je ściąga, jest dobry gdy jest:
-kilka podatków, wielość podatków
-podatki tanie w ściąganiu
-względnie systematyczne 3, 4 podatki
-dość dużo indywidualnych świadczeń, ulg, zwolnień- indywidualny system podatników
-mało zmian
-zharmonizowany
-jednokrotność opodatkowania
Podatki:
-kryterium podmiotowe- od czego się płaci-
*od majątku- od spraw majątkowych- gruntowy, od nieruchomości, spadkowy
*od przychodów- obrotowy
*od dochodów
*od wydatków czyli VAT i akcyza
Ustalamy podmiot i elementy podatku:
-przedmiot opodatkowania- rzecz lub zdarzenie, które wywołują obowiązek podatkowy- spadek, majątek oddziedziczony
-podmiot- czynny- wyznacza podatki, bierny- płaci podatki
-podstawa- wartość dochodu, zdarzenie- nabycie psa
-stawka podatkowa- kwotowa, procentowa, stała, zmienna
-zwolnienia i ulgi- indywidualne, konkretny podmiot
-stopa podatkowa
-podatek od dochodu- najemni, działalność gospodarcza- od zysku, zależy od tego ile zarabiamy, charakter cenotwórczy
Funkcje:
-fiskalna
-pozafiskalna- kierowanie zachowaniami
-redystrybucyjna
Skutki zwiększania podatków:
-wyższe dochody podatników
-zauważalna aktywność władzy
-działa anty inwestycyjnie
Podatki w Polsce:
-PIT- progresywny, od osób fizycznych
-gruntowy, od nieruchomości, tonażowy, od psów, od gier
-CIT- liniowy, od przedsiębiorstw
-VAT, akcyza
Prognoza dotycząca przyszłego roku:
-spadnie VAT, CIT, od gier
-wzrośnie PIT
-zatrudnienie spadnie o 1%
-płaca realna wzrośnie
-1% wzrost dochodów
-spadek urodzeń, ulgi na dzieci maleją
-dochody z PIT-u wzrosną w zauważalny sposób
Wysokość PIT- u 50% w Austrii, Krajach Skandynawskich, Portugalii i Hiszpanii.