Psychologiczne skutki współuzależnienia

(przystosowanie się do destrukcyjnego związku)

Człowiek zdrowy ma tak skonstruowaną psychikę, że pragnie przeżywać stany przyjemne i potęgować je. Nie chce doznawać stanów przykrych, dąży do zmniejszenia dolegliwości. To dążenie do pozytywnego bilansu emocjonalnego.

Dwa rodzaje uzyskiwania przyjemności:

• kontakt z przyjemnymi wydarzeniami, rzeczami (w rzeczywistości) → przyjemność

• cierpienie + zachowanie (eliminujące cierpienie) → ulga → przyjemność

Aby człowiek mógł dokonać wyboru właściwych zachowań zmniejszających jego cierpienie, musi prawidłowo rozpoznać rzeczywistość, w której żyje. Na wybór wpływa funkcjonowanie trzech sfer psychiki:

• poznawczej (korzystanie ze swoich zmysłów i swojego rozumu);

• emocjonalnej (rozpoznawanie i wyrażanie uczuć);

• struktury „Ja” (rozpoznanie: kim jestem, jaki jestem, czego chcę i dokąd zmierzam)

Osoby współuzależnione podejmują również działania zmierzające do zmniejszenia cierpienia, ale:

• zachowania te tylko na chwilę sprawiają ulgę;

• w ogólnym bilansie zwiększają cierpienie, a więc szkodzą;

• pomimo swojej szkodliwości są powtarzane latami i utrwalają się (stają się nawykami);

destrukcja →cierpienie + adaptacyjne zachowania o. w. → ulga + cierpienie

(wnoszona przez alkoholika)(długotrwały stres) (chwilowa) (większe)

Destrukcyjny układ zostaje przez to zachowanie wzmocniony, następuje jeszcze większe uwikłanie.

Rodzaje działań, które są stosowane przez osoby współuzależnione, aby radzić sobie z sytuacją długotrwałego stresu:

• Próby zmiany sytuacji: usiłowanie spowodowania, aby alkoholik przestał pić, przejmowanie kontroli nad relacją uzależniony - alkohol (nadkontrola);

• Okresowe wycofywanie się z sytuacji: próby odejścia i powroty, np. odejście do matki, pisanie pozwu rozwodowego do sądu, rozmowy rozstaniowe, itp.;

• Przystosowanie się do sytuacji wymaga zmiany sposobu:

• myślenia;

• przeżywania;

• widzenia siebie (obrona siebie)

Jest to najbardziej uszkadzający sposób radzenia sobie ze stresem, gdyż powoduje zaburzenia w 3 sferach psychiki człowieka:

• poznawczej

• emocjonalnej;

• strukturze „Ja”

Przystosowanie się do sytuacji

zaburzenia w sferze poznawczej

Osoba współuzależniona rozwija własny system iluzji i zaprzeczania. Nie uświadamia sobie:

• uzależnienia bliskiej osoby;

• że sposoby, które stosuje, aby alkoholik nie pił, są nieskuteczne;

• że przestaje kierować swoim życiem:

• ma problemy, których nie rozwiązuje;

• nie zaspokaja własnych potrzeb;

• zachowuje się destrukcyjnie;

Elementy systemu iluzji i zaprzeczania

1. Zniekształcanie rzeczywistości

1. Proste zaprzeczanie - zaprzeczanie oczywistym faktom („Nic takiego nie powiedziała, on nie może być alkoholikiem”);

2. Minimalizowanie - usprawiedliwianie picia męża („Ma powód - koledzy, dzielnica, praca, sprawy do załatwienia”), usprawiedliwianie i wyjaśnianie powodów swoich zachowań („Muszę przeszukiwać mu kieszenie - mam prawo jako żona. Gdybym go nie pilnowała, zapiłby się na śmierć. Dzieci potrzebują ojca, muszę z nim być, jestem jego żoną. Muszę dźwigać swój krzyż”);

3. Obwinianie - zrzucanie odpowiedzialności za swoje zachowanie („To przez ciebie, twoje picie, wyprowadzasz mnie z równowagi”);

4. Intelektualizowanie - traktowanie swojej sytuacji ogólnie („Wszyscy mężowie piją. Kobiety zawsze cierpią w małżeństwie”);

2. Tuszowanie konsekwencji picia osoby uzależnionej

1. sprzątanie

2. załatwianie zwolnień, telefony do pracy

3 organizowanie życia własnego i członków rodziny tak, by sprawnie radzić sobie ze skutkami picia osoby uzależnionej;

3. Koloryzowanie wspomnień - przywoływanie przyjemnych zdarzeń z przeszłości na dowód, nie on nie jest taki zły;

4. Snucie marzeń, iluzorycznych planów na przyszłość - wyobrażanie sobie jak to będzie wspaniale, gdy on w końcu przestanie pić lub jak sobie sama poradzi sobie w przyszłości (np. zwiąże go, zbije, rozwiedzie się, nie da sobą pomiatać)

---