Epistemologia genetyczna J. Piageta

Rozwój poznawczy to ciąg jakościowych zmian w strukturach poznawczych i aktywności intelektualnej dziecka.

1. Rozwój ma charakter ciągły, ale stadialny.

2. W każdym stadium jest faza przygotowawcza i faza utrwalania nowej organizacji poznawczej.

3. Struktury poprzednie zostają włączone i zintegrowane w nową całość.

4. Motor rozwoju to dążenie do zapewnienia jednostce równowagi ze środowiskiem.

5. Podstawą autoregulacji stosunków z otoczeniem jest równoważenie struktur poznawczych.

6. Struktury poznawcze są dwóch rodzajów: niezmienne i zmienne.

Struktury poznawcze

Niezmienne Zmienne

(asymilacja

akomodacja)

Schematy Operacje

Pojęcia Czynności

Niezmienne (stałe) struktury: poprzez nie zachodzi adaptacja struktur zmiennych (schematów i operacji) do wymagań środowiska

• Asymilacja: proces, w którym nowy przedmiot czy idea zostaje włączony (zrozumiany) w kategoriach pojęć lub czynności już znanych jednostce

• Akomodacja: proces modyfikacji pojęć i czynności adekwatnie do nowych doświadczeń

Schematy to wewnętrzne reprezentacje:

• czynności (fizycznych i umysłowych)

• przedmiotów, stanów rzeczy, zdarzeń

• wiedzy o tym, jak osiągać różne stany rzeczy

Schematy: wrodzone (np. ssania) i nabyte

Operacje: schematy wyższego rzędu (czynności, które zyskały odwracalność)

Stadia rozwoju poznawczego
wg J. Piageta:

1. Sensoryczno-motoryczne (0 -2 r.ż.)

• Wiedza jest nabywana za pośrednictwem zmysłów i ruchu

• Myślenie nie jest zinterioryzowane

• Szybkość myślenia jest taka sama, jak szybkość ruchów

• Rozwija się pojmowanie stałości przedmiotu (począwszy od ok. 8 mies.)

2. Stadium przedoperacyjne (3 - 7 r.ż.)

• Oddzielenie myślenia od ruchów

• Znaczne zwiększenie szybkości myślenia

• Zdolność myślenia symbolicznego (odróżnianie symboli - słów czy obrazów - od symbolizowanych obiektów)

• Myślenie nielogiczne, magiczne

• Animizm (przypisywanie myśli i odczuć przedmiotom)

• Artyficjalizm (przeświadczenie, że wszystko na świecie jest przez kogoś zrobione)

• Egocentryzm (nieumiejętność spojrzenia na świat z punktu widzenia innych)

• Centracja (uwzględnianie w myśleniu tylko wybranego aspektu sytuacji)

• Brak odwracalności czynności umysłowych (brak operacji)

Stadium operacji konkretnych (7 - 11 r.ż.)

• Nabywanie odwracalności

• Zdolność do decentracji

• Mniejszy egocentryzm

• Rozwój logicznego myślenia, klasyfikowania przedmiotów i rozumienia zasad matematycznych, ale tylko jeżeli dotyczą one konkretnych realnych przedmiotów

• Zdolność domyślania się, co inni mogą czuć i myśleć

• Osiąganie pojęcia stałości:

• ilości (6 8 r.ż.)

• długości (6 - 8 r.ż.)

• masy - trwałej ilości (7 - 9 r.ż.)

• powierzchni (8 - 10 r.ż.)

• ciężaru (9 - 11 r.ż.)

• objętości (11 - 14 r.ż.)

4. St. operacji formalnych (powyżej 11 r.ż.)

• Pełna odwracalność

• Formalny charakter operacji

• Operacje nie wiążą się z działaniem

• Logiczne myślenie rozszerza się na pojęcia abstrakcyjne i hipotetyczne

• Zdolność rozumowania przez metafory i analogie

• Zdolność odkrywania wartości, tworzenia przekonań, filozofii

• Tworzy się zwarty system operacji (istnieją grupy operacji)

Nie wszyscy opanowują operacje formalne w takim samym stopniu (a niektórzy w ogóle ich nie opanowują)

3

---