Polityka ekonomiczna państwa

Cele polityki ekonomicznej

Przed polityką ekonomiczną zazwyczaj stawiane są 4 podstawowe cele:

• wzrost PKB i polepszenie poziomu życia ludności, co umożliwia wzrost gospodarczy,

• równowaga w obrocie z zagranicą,

• stabilność cen, aby zapewnić silną i stabilną walutę,

• pełne zatrudnienie, aby zapewnić równowagę społeczną.

Niektóre cele nie zawsze dają się realizować jednocześnie.

• Jednoczesne dążenie do wzrostu gospodarczego i do stabilności cen.
  Wzrost gospodarczy może być stymulowany (osiągany) przez takie posunięcia jak obniżka podatków, stóp procentowych, czy też rozszerzenie usług społecznych. W efekcie uzyskuje się wzrost konsumpcji, któremu towarzyszy wzrost popytu i co za tym idzie cen. W drastycznych wypadkach proces ten może doprowadzić do postępującej inflacji.

• Jednoczesna walka z bezrobociem i inflacją.
  Zwalczanie inflacji wymaga prowadzenia rygorystycznej, obniżającej popyt, polityki płacowej oraz utrzymywania wysokich stóp procentowych. Posunięcia te ograniczają inwestycje i zatrudnienie w przedsiębiorstwach, utrudniając walkę z bezrobociem. W niesprzyjających warunkach mogą wręcz powodować bezrobocie (mechanizm ten opisuje krzywa Phillipsa).

Koniunkturalne narzędzia polityki ekonomicznej

• Polityka pieniężna - jest ukierunkowana przede wszystkim na walkę z inflacją. Najważniejszym jej elementem jest stopa procentowa. W Polsce politykę pieniężną realizuje Rada Polityki Pieniężnej - organ niezależny od rządu. Najważniejszym zadaniem jest zapewnienie odpowiedniej regulacji dopływu pieniądza do obiegu i odpływu z obiegu, aby nie występował on ani w nadmiarze, ani w niedostatku. Nadmiar pieniądza w stosunku do podaży dóbr i usług powoduje inflację, zaś niedostatek deflację (kurczenie się podaży pieniądza i drenowanie rynku pieniężnego).

• Polityka budżetowa - budżet państwa jest zestawieniem dochodów i wydatków państwa na różne cele publiczne. Obrazuje on, jakie dobra i usługi rząd chce kupić w danym roku i jakich płatności transferowych zamierza dokonać. Jeżeli wydatki rządu w danym roku budżetowym są wyższe niż jego dochody powstaje deficyt budżetowy, który wymaga pokrycia (obecnie najczęściej poprzez emisję papierów wartościowych). Jeżeli wydatki państwa są niższe od dochodów, to w danym roku budżetowym pojawia się nadwyżka budżetowa. Sytuacja taka jest niezmiernie rzadka w państwach gospodarki rynkowej, chociaż podejmowane są starania rządów o utrzymanie równowagi budżetowej, czyli sytuacji, gdy wydatki budżetu są równe dochodom budżetu.

• Polityka dochodowa - czyli polityka dyscypliny dotycząca wzrostu płac, tak aby wzrost płac nie przekraczał wzrostu cen. Wzrost płac realnych powinien być możliwy tylko dzięki wzrostowi wydajności pracy. Polityka dochodowa może też polegać na wprowadzeniu progresywnego opodatkowania przedsiębiorstw, jeśli pozwoli ono na szybszy wzrost płac nominalnych ponad ustalony pułap.

Strukturalne narzędzia polityki ekonomicznej

• Polityka przemysłowa - ma zazwyczaj bardzo duży wpływ na to, co się dzieje na giełdzie.

• Polityka finansowa - głównymi instrumentami są tu przede wszystkim cła i akcyza. Ich rolą jest:
  - pozyskiwanie środków finansowych do budżetu państwa,
  - sterowanie koniunkturą w danych sektorach gospodarki lub ochrona przed niepożądaną konkurencją wybranych obszarów działalności.

Narzędzia ożywienia gospodarczego

Chcąc ożywić gospodarkę państwo może:

• zwiększać deficyt budżetowy, aby w ten sposób zdobyć środki na inwestycje (na przykład na budowę autostrad). Należy jasno powiedzieć, że, aby ożywić gospodarkę, wpływy budżetowe wynikające ze zwiększania deficytu powinny być kierowane na nowe inwestycje, a nie na pokrycie kosztów np. administracji,

• obniżać stopy procentowe,

• zwiększać dochody podmiotów gospodarczych poprzez zmniejszenie ich obciążeń finansowych. W przedsiębiorstwach można obniżyć podatki bądź inne opłaty i obciążenia finansowe. W sferze budżetowej można podnieść płace, w tym poziom płacy minimalnej, oraz zwiększyć wydatki budżetowe na świadczenia rodzinne.

Narzędzia chłodzenia gospodarki

Państwo, chcąc ograniczyć inflację w przypadku przegrzania gospodarki, usiłuje ją schłodzić poprzez:

• zmniejszenie deficytu budżetowego, czyli ograniczenie wydatków,

• podniesienie stóp procentowych, co prowadzi do zmniejszenia zainteresowania przedsiębiorców kredytami, a tym samym zmniejsza poziom inwestycji,

• zamrożenie płac (głównie w sferze budżetowej),

• utrzymanie siły nabywczej pieniądza poprzez ograniczenia w podaży pieniądza gotówkowego i kredytowego.

2

---