ZAPALENIA GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH
Nieżyt nosa - rhinitis
Etiologia
etiologia wirusowa - rhinowirusy, coronawirusy
zakażenie bakteryjne jest wtórne do wirusowego
zmienność wirusów jest ogromna więc nie nabywa się odporności
u dzieci jest słabiej rozwinięty układ odpornościowy
przeziębienie czyli obniżenie temperatury ciała sprzyja rozwojowi wirusów, a dla nich temperatura optymalna to 33°C
Powikłania
częstym powikłaniem jest zapalenie ucha środkowego ponieważ trąbka biegnie u dzieci bardziej poziomo niż u dorosłych - ból przy ucisku skrawka usznego
u dzieci starszych najczęstsze powikłanie to zapalenie zatok obocznych nosa
u alergików i astmatyków powikłaniem jest zaostrzenie astmy, nadreaktywność drzewa oskrzelowego
Leczenie
u małych dzieci udrażnia się nos poprzez odciąganie wydzieliny (np. gruszką). Z reguły nie podaje się im leków donosowych, a jeśli już to bardzo krótko leki obkurczające śluzówkę
u dzieci starszych stosuje się leki przeciwzapalne (paracetamol) lub przeciwhistaminowe
Zapalenie gardła i migdałków - pharyngotonsillitis
Etiologia
etiologia lżejszych postaci jest wirusowa
zapalenie gardła i migdałków wywołane przez wirusy coxackie to herpangina charakteryzująca się zmianami grudkowo-pecherzykowymi i wrzodziejącymi na łukach podniebiennych, podniebieniu miękkim i tylnej ścianie gardła
mononukleoza - w każdej mononukleozie występuje angina. Mononukleozę powoduje wirus Epstein-Barra. Jest to uogólniony łagodny rozrost komórek ukł. chłonnego przebiegający z powiększeniem węzłów chłonnych na szyi
błonica - corynobacterium diphteriae - masywne szarozielone kożuchy na migdałkach, rozpoznanie musi być szybkie
klasyczna angina paciorkowcowa spowodowana jest paciorkowcami gr. A beta-hemolizujące, migdałki duże nastrzyknięte z głębokimi kryptami, są na nich naloty ropne, węzły chłonne na szyi sa powiększone (lymphadenopatia szyjna), możliwym powikłaniem jest ch. reumatyczna lub zapalenie nerek dowodem anginy paciorkowcowej jest wzrost ASO (antystreptomycyna) w surowicy w 3-4 tyg. po przechorowaniu anginy
Powikłania:
u niemowląt ropień pozagardłowy, który powstaje do przodu od powięzi przedkręgosłupowej. Przyczyną jest paciorkowiec lub gronkowiec złocisty.
u starszych dzieci może wystąpić ropień boczno-gardłowy lub okołomigdałkowy, jego objawem jest asymetria wielkości migdałków, ból gardła, ból przy przełykaniu, dysfagia, duszność wdechowa (stridor).
Zapalenie nagłośni - epiglotitis
Etiologia:
haemophilus influenzae
Objawy:
objawy rozwijają się gwałtownie
gorączka, świst wdechowy, nudności, wymioty, bladość, bezgłos, objawy duszenia się
nagłośnia szybko się powiększa i może zaczopować drogi oddechowe
Leczenie:
Ampicylina 100-200mg/kg m.c.
w razie konieczności tracheostomia
Zapalenie krtani - laryngitis
Najczęściej wysapuje podgłośniowe zapalenie krtani zwane pseudokrupem lub krupem rzekomym. Krup prawdziwy to błonicze zapalenie krtani występujące sporadycznie.
Etiologia:
parainfluenzae typ 1 i 3
adenowirusy
wirus grypy
Obraz kliniczny:
-nagły kaszel w godzinach późnowieczornych lub nocnych
kaszel szczekający b. charakterystyczny
pojawia się stridor
najczęściej chory nie ma gorączki
bladość
sinica centralna
tachykardia
Leczenie:
tlenoterapia i nawilżenie powietrza
glikokortykosteroidy (GS)
w razie konieczności tracheotomia
nawracające zap. krtani leczy się lekami przeciwhistaminowymi
Zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli -laryngotracheobronchitis
Etiologia:
jak w zapaleniu krtani
Objawy:
jak w zapaleniu krtani + w zapaleniu oskrzeli
duszność wdechowo-wydechowa
Stan ciężki wymaga leczenia w oddziale szpitalnym intensywnej terapii.
Duszność wdechowa (stridor) - efekt zwężenia dróg oddechowych powyżej szpary głośni
Duszność wydechowa (wheezing)- efekt zwężenia dróg oddechowych poniżej j szpary głośni (np.: w astmie)
Zapalenie zatok obocznych nosa:
Etiologia:
powikłanie nieżytu nosa o etiologii bakteryjnej
Objawy:
ropna wydzielina
mokry kaszel, najintensywniejszy rano
bóle głowy nasilające się przy schylaniu
w ostrym zapaleniu zatok wyst. gorączka
Leczenie:
antybiotykoterapia
leczenie jest trudne bo zatoki są słabo ukrwione
Zatoki szczękowe rozwijają się ok. 5 r.ż., czołowe ok. 10 r.ż., dlatego też zapalenia zatok nie występują u dzieci poniżej 5 r. ż..
ZAPALENIA DOLNYCH DRÓG ODDECHOWYCH
Zapalenie oskrzeli - bronchitis
Etiologia
głównie wirusowe - parainfluenzae, wirusy grypy
wtórne zakażenia bakteryjne haemophilus influenzae, streptococcus, pneumococcus
Objawy
najpierw nieżyt górnych dróg oddechowych
następnie duszność wydechowa (wheezing) - pułapka powietrzna
duszność spowodowana jest śluzem i obrzękiem błony śluzowej
rzężenie
obraz rozdęcia płuc w RTG
kaszel utrzymuje się przez 3-4 tyg. po zapaleniu
Leczenie
u niemowląt - antybiotykoterapia
u dzieci starszych - leczenie objawowe
Zapalenie oskrzelików - bronchiolitis,, bronchoalveolitis
Etiologia
wirusy: RSV(respiratory syncytial virus), paragrypy typ 3, grypy, adenowirusy 1,3,7, wirus odry
bakterie: bordella pertussis (pałeczka krztuśca)
Objawy
2-3 dni nieżytu górnych dróg oddechowych
po 2-3 dniach objawy niewydolności oddechowej
nieżyt górnych dróg oddechowych
pienisty kaszel - w kącikach ust spieniona wydzielina
objawy niewydolności krążenia
organomegalia wątroby i śledziony
w osłuchiwaniu cisza nad płucami, brak szmerów oddechowych (świadczy to o głębokiej niewydolności oddechowej)
płuca rozdęte
oddechy szybkie i płytkie - nieefektywne oddychanie
Trudno klinicznie zróżnicować zapalenie oskrzelików od zapalenia płuc. W zapaleniu oskrzelików dominuje jednak duszność.
Dzieci potrzebują intensywnej terapii tlenowej.
Dzieci po przebytym bronchoalveolitis stanowią grupę ryzyka pulmonologicznego, zwłaszcza chłopcy z niedowagą. W grupie tej zwiększone jest ryzyko zapadania na astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.
Zapalenie płuc - pneumonia
Etiologia
głównie wirusowa
pozaszpitalne zapalenia płuc
Typowe zapalenie płuc - streptococcus pneumoniae
Atypowe zapalenie płuc - mycoplasma pneumoniae
od 5 do 15 r.ż częściej stwierdza się zapalenie atypowe
szpitalne zapalenie płuc - pałki gram-ujemne
jest to zapalenie płuc nabyte w szpitalu bez wcześniejszych objawów u chorego przyjętego z innych powodów po czasie nie mniejszym niż 48 godzin od przyjęcia
escherichia colii
pseudomonas aeruginosa
proteus
seratia
Typowe zapalenie płuc najczęściej występuje u dzieci poniżej 5r.ż. Atypowe zapalenie płuc występuje najczęściej u dzieci poniżej 5r.ż.
W 30-40% etiologia jest typowo-atypowa lub bakteryjno-wirusowa.
Czynniki ryzyka
wcześniactwo
wada wrodzona płuc
niedożywienie
krzywica
wrodzone i nabyte zespoły niedoboru odporności
mukowiscydoza
mózgowe porażenie dziecięce
pobyt w szpitalu
leczenie wentylacją mechaniczną (respirator)
zakażenie wirusem grypy promuje zapalenie płuc o etiologii gronkowcowej
splenektomia jest czynnikiem ryzyka pneumokokowego typowego zapalenia płuc
dym tytoniowy (palenie bierne)
Objawy kliniczne
przyspieszony oddech (tachypnoe)częstotliwość oddechów zależy od wieku dziecka
do 2 mies. życia >60/min
2-12 mies. życia > 50/min
1-5 rok życia >40/min
powyżej 5 roku życia >30/min
wciąganie ścian klatki piersiowej (zapadanie międzyżebrzy)
niepokój
kaszel
niechęć do jedzenia
organomegalia głównie wątroby, także śledziony
subiektywne uczucie duszności
ból w klatce piersiowej
w osłuchiwaniu
trzeszczenia (odgłos przypominający rozcieranie włosów nad uchem)
szmer oskrzelowy (odgłos jak nad tchawica we wcięciu jarzmowym)
trzeszczenia są słyszalne w okresie narastania nacieku w pęcherzykach (crepitacio indux). Gdy pęcherzyki są w całości wypełnione płynem - słyszymy szmer oskrzelowy, charakterystyczny dla bezpowietrzności płuc przy drożnych oskrzelach. Trzeszczenia powracają w fazie zejściowej gdy płyn ustępuje (crepitacio redux).
obraz kliniczny zależy od etiologii
typowe zapalenie płuc - na początku choroby silny ból brzucha
mykoplazmatyczne zapalenie płuc - poprzedzają je infekcje G.D.O. Mogą wystąpić wysypki i bóle stawów.
wirusowe zapalenia płuc podobne są do mykoplazmatycznych
Badania dodatkowe
badanie radiologiczne
pulsoksymetria
mikrobiologia
badania laboratoryjne
Typowe zmiany w RTG:
w zakażeniach bakteryjnych zmiany pęcherzykowe - nacieki zapalne
w zapaleniach wirusowych - zmiany śródmiąższowe
najczęściej zmiany te współistnieją
czasem zmiany radiologiczne występują później niż objawy kliniczne i dłużej od nich ustępują
Pulsoksymetria
bada przezskórnie wysycenie Hb tlenem
metoda nieinwazyjna
hipoksemia to saturacja poniżej 92%
hipoksemia w przebiegu zapalenia dróg oddechowych u dziecka jest wskazaniem do hospitalizacji
Badania bakteriologiczne
jeżeli leczenie jest pozaszpitalne - nie wykonuje się badań bakteriologicznych
materiał pobierany do badania:
krew
plwocina
wymaz z górnych dróg oddechowych (nos i gardło)
dodatni posiew udaje się uzyskać u ok. 25% dzieci chorych na zapalenie płuc
Badania laboratoryjne
morfologia
OB
CRP
leukocytoza
prokalcytonina
mocznik
W gronkowcowym zapaleniu płuc często rozwija się anemia. W zapaleniu płuc dochodzi do hiponatriemii w wyniku zespołu nieadekwatnego wydzielania wazopresyny.
Schematy antybiotykoterapii w zapaleniu płuc
1-6 mies. życia - cefalosporyny o szerokim spektrum, np. afuroksym
od 6 mies. życia i starsze, w dobrym stanie, bez współistniejących chorób -amoksycylina w wysokich dawkach, w wypadku braku poprawy po 48 godz dołączenie makrolitu, np. klarytomycyna
w ciężkim stanie ogólnym i/lub innej chorobie współistniejącej z zapaleniem płuc - amoksycylina + klawulanian lub cefalosporyna lub antybiotyk przeciwko pseudomonas aeruginosa